نادر ابراهیمی، نویسنده ای برای تمامی فصول

 فاطمه قاسم آبادی/

نادر ابراهیمی در ۱۴ فروردین سال ۱۳۱۵ در تهران به ‌دنیا آمد. پدرش عطاءالمُلک ابراهیمی، فرزندِ آجودان قاجار و از نوادگانِ ابراهیم خان ظهیرالدوله، حاکم نامدارِ کرمان در عصر قاجار بود.

رضاشاه پهلوی او را، ضمنِ خلعِ درجه از کرمان به مشکین شهر تبعید نمود، که هنوز قلمستانی به نام او در حومهٔ مشکین شهر وجود دارد (قلمستان عطا) و هنوز فامیل او (ابراهیمی‌های کرمان) در شهر و استان کرمان شناخته شده و مشهور هستند.

مادرِ نادر ابراهیمی هم از لاریجانی‌های مقیم تهران به شمار می‌آمد. نادر ابراهیمی تحصیلات مقدماتی خود را در زادگاهش یعنی شهر تهران گذراند و پس از گرفتن دیپلم ادبی از دبیرستان دارالفنون، به دانشکدهٔ حقوق وارد شد.

قبل از انقلاب

شرکت در فعالیت‌های سیاسی در سیزده سالگی، تجربه زندان و بازجویی را برای ابراهیمی به دنبال داشت؛ مسأله ای که شاید در شکل‌گیری باورهای سیاسی این نویسنده که غالب آثار او را نیز متأثر از خودساخته‌اند، نقشی اساسی بر عهده داشت.

خودش می‌گوید: «دلم می‌خواست سیاستمدار بشوم، یک سیاستمدار واقعی؛ سیاستمداری که به مردم راست بگوید و به خاطر آزادی همان قدر بجنگد که به خاطر رفاه، به خاطر وطن همان قدر که به خاطر اعتقاد. افسوس اما که دیگر گذشته است و تابوتم را بر سر دست می‌برند».

زمانی که اولین مجموعه داستانی ابراهیمی با نام “خانه‌ای برای شب” در سال 1342 چاپ شد، ابراهیمی به دلیل فعالیت‌های سیاسی ضد رژیم در زندان “محمد رضا شاه” بود.

 ابراهیمی از جوانی وارد دنیای سیاست شده بود و به گروه های چپی تمایل پیدا کرده بود، راهی که بسیاری از جوانان ایرانی ناراضی از حکومت پهلوی و کنجکاو وطرفدارموافق به شعارهای حمایت از محرومان و کارگران بدان متمایل می‌شدند.

شغل های متفاوت

ارائه فهرست كاملی از شغل‌های ابراهیمی، كار دشواریست. او خود در دو كتاب ”ابن مشغله” و ”ابوالمشاغل” ضمن شرح وقایع زندگی، به فعالیت‌های گوناگون خود نیز پرداخته است ازجمله این شغل‌ها:

 كمك‌كارگری تعمیرگاه سیار در تركمن‌صحرا، كارگری چاپخانه، حسابداری و تحویلداری بانك، صفحه‌بندی روزنامه و مجله و كارهای چاپی دیگر، میرزایی یك حجره‌ی فرش در بازار، مترجمی و ویراستاری، ایران‌شناسی عملی و چاپ مقاله‌های ایران‌شناختی، فیلمسازی مستند و سینمایی، مصور كردن كتاب‌های كودكان، مدیریت یك كتاب‌فروشی، خطاطی، نقاشی و نقاشی روی روسری و لباس، تدریس در دانشگاه‌ها و…

تاثیر امام

به گفته همسرش، ابراهیمی ‌از 15 خرداد سال 1342 شیفته مبارزات امام خمینی شد و از همان سال‌ها دنباله روی مبارزان شد.

قصه‌های “بزی که گم شد”، “کلاغ‌ها”، “سنجاب‌ها” از جمله شاهکارهای وی در زمینه ادبیات کودک بودند که ابراهیمی آن‌ها را به صورت انتقادی و با مفهوم سیاسی از زبان حیوانات در بین سال‌های 1348 تا 1353 نوشت.

انتقادها  به ابراهیمی

توجه به آن دسته از آثار ابراهیمی که پیش از انقلاب منتشر شده، نشان می دهد برخلاف آنچه که برخی از منتقدین آثار او ادعا می کنند ، ابراهیمی هرگز در باورهای سیاسی خویش تغییر بنیادینی ایجاد نکرده و پس از انقلاب نیز همان نگاه انتقادگرانه و ظلم ستیزانه را داشته است. تنها می توان گفت که به دلیل تغییر فضای اجتماعی و سیاسی و فراهم آمدن شرایطی مناسب و همسو با باورهای سیاسی این نویسنده ، او به شکلی علنی و صریح به بیان دیدگاه های خود که پیش از انقلاب آنها را از زبان حیوانات و یا در لفافه مطرح می ساخت ، می پردازد مساله ای که البته چندان با سلیقه برخی از روشنفکران سازگاری ندارد .

کتاب هایی همچون « سه دیدار با مردی که از فراسوی باور ما می آمد »

( براساس زندگی رهبر فقید انقلاب اسلامی ) و « مردی در تبعید ابدی »

 ( بر اساس زندگی ملاصدرا ) – که پس از انقلاب منتشر شده – به بهترین شکل بیانگر دلبستگی نادر ابراهیمی به فرهنگ اسلامی و انقلابی می باشد .

البته در مجموعه هایی که در سالهای اخیر منتشر گردیده، و بخصوص در مجموعه « حکایت آن اژدها » ، با داستان هایی از او مواجه می شویم که نشان دهنده ناامیدی اش در رسیدن به یک مدینه فاضله و بیانگر انتقاداتی است که اودر عین پای بندی به اصول انقلابی و ملی گرایانه اش نسبت به شرایط موجود دارد.

ارائه تصویری دست‌یافتنی از امام

نادر ابراهیمی در کتاب “سه‌ دیدار با مردی که از فراسوی باور ما می‌آمد” می‌کوشد برای جوان امروزی که بعد از رحلت امام(ره) به دنیا آمده است و مخاطب شرح زندگی امام خمینی به قلم او می‌شود، شخصیتی دست‌یافتنی بسازد.

فرزانه منصوری، همسر نادر ابراهیمی درباره کتاب “سه‌ دیدار با مردی که از فراسوی باور ما می‌آمد” که به جنبه‌های مختلف شخصیت امام خمینی پرداخته

است، می‌گوید: «نادر ابراهیمی از همان سال 1342 امام خمینی را به عنوان مبارزی واقعی و آشتی‌ناپذیر می‌دانست و از همان سال‌ها پیگیر مبارزات ایشان بود. »

ادامه دارد…

/انتهای متن/