برنامه‌هاي وزارت بهداشت براي مبارزه با “قاتل خاموش زنان”

به گزارش به دخت به نقل از مهرخانه، به گفته مطهره علامه؛ رييس اداره ميانسالان وزارت بهداشت، ديابت و فشار خون بالا شايع‌ترين بيماري‌هاي دوره ميانسالي هستند که به‌عنوان قاتلان خاموش زنان شناخته مي‌شوند. وزارت بهداشت به‌منظور بهبود وضعيت ديابت برنامه‌هايي دارد.

 هرساله 23 آبان‌ماه به‌عنوان روز جهاني ديابت نام گرفته است. ديابت نوعي اختلال در سوخت‌وساز بدن است و هنگامي به‌وجود مي‌آيد که هورمون انسولين (عامل تنظيم‌کننده قند خون) در بدن توليد نمي‌شود يا ميزان توليد آن کم است و يا سلول‌هاي بدن حساسيست خود را نسبت به انسولين از دست داده‌اند. البته عواملي مانند بي‌تحرکي، افزايش وزن و تغذيه نامناسب که به سبک زندگي مربوط مي‌شود، نقش مهمي در بروز ديابت دارند.

5 ميليون بيمار ديابتي در ايران
سال 93 سيد حسن قاضي‌زاده هاشمي؛ وزير بهداشت، آمار مبتلايان به ديابت در ايران را حدود 5 ميليون نفر عنوان کرد و گفت: يازده درصد کل هزينه‌هاي بهداشت و درمان جهاني صرف درمان ديابت يا عوارض آن مي‌شود و در برخي کشورها اين عدد تا 20 درصد از اعتبارات بهداشتيـ درماني را در برمي‌گيرد. اين مبالغ بيشتر صرف درمان عوارض ديابت مانند مشکلات قلبيـ عروقي، چشمي، کليوي و پاها مي‌شود؛ عوارضي که با تشخيص به‌موقع و درمان مناسب، قابل پيشگيري است. از سوي ديگر تحقيقات ثابت کرده با تغيير سبک زندگي و آموزش شيوه سالم‌زيستن، مي‌توان از 70 درصد موارد ابتلا به ديابت نيز پيشگيري کرد.

80 درصد ديابتي‌ها در کشورهاي در حال توسعه زندگي مي‌کنند
طبق آخرين آمارهاي منتشرشده سازمان بهداشت جهاني، مبتلايان به ديابت در جهان به مرز 346 ميليون نفر رسيده‌اند؛ به‌گونه‌اي که سير صعودي ابتلا به ديابت چنان سرعتي به خود گرفته است که در هر 10 ثانيه، 2 نفر به تعداد مبتلايان اضافه شده و از سوي ديگر هر 8 ثانيه نيز يک نفر در اثر ابتلا به ديابت جان خود را از دست مي‌دهد. در اين بين ابتلا به ديابت نوع دوم، سهم 90 درصدي را از ميان انواع ديابت‌ها در جهان به خود اختصاص داده است و طبق آخرين پيش‌بيني‌هاي سازمان بهداشت جهاني، آمار مبتلايان به ديابت تا سال 2030 به 2 برابر ميزان کنوني يعني بالغ بر 689 ميليون نفر خواهد رسيد.

بي‌اطلاعي 50 درصد مبتلايان از بيماري خود
براساس آمارهاي بنياد بين‌المللي پيشگيري و کنترل ديابت، 50 درصد افراد مبتلا به ديابت از بيماري خود بي‌اطلاعند. از سويي 50 درصد مبتلايان به ديابت نيز در اثر بيماري‌هاي قلب و عروق فوت مي‌کنند. پس از گذشت 15 سال از بيماري 2 درصد مبتلايان دچار نابينايي و 10 درصد دچار عوارض شديد چشمي مي‌شوند. 10 تا 20 درصد مبتلايان در اثر عوارض کليوي فوت مي‌کنند. 50 درصد مبتلايان دچار عوارض عصبي ديابت مي‌شوند. همچنين هزينه درمان ديابت نوع 1 با عارضه، ۱۲‌‌ برابر هزينه درمان بدون عارضه آن است. هزينه درمان ديابت نوع ۲ با عارضه، ۲۴ برابر هزينه درمان بدون عارضه آن است.

ديابت در زنان
مطهره علامه؛ رييس اداره ميانسالان وزارت بهداشت 78 درصد از علل مرگ زنان 30 تا 70 سال را مربوط به چهارگروه اصلي بيماري‌هاي غيرواگير قلبي عروقي، سرطان، ديابت و بيماري‌هاي تنفسي مي‌داند. از طرفي معتقد است يکي از عوامل بروز مشکلات قلبي عروقي، ديابت است که اين امر نشان‌دهنده ميزان اهميت کنترل ديابت در زنان است. براساس مطالعاتي که اخيراً انجام شده، زنان مبتلا به بيماري ديابت نوع ۲ بيشتر از ديگران به بيماري قلبي دچار مي‌شوند. علاوه بر اين‌ها ديابت مي‌تواند به طور خاص براي زنان مشکل‌آفرين باشد. اين بيماري مي‌تواند در دوران بارداري هم بر مادر و هم بر جنين تأثير بگذارد و در طي بارداري مشکلاتي مانند سقط يا تولد نوزاد با نقايص مادرزادي را به همراه داشته باشد.

انواع و دلايل ديابت
به طور کلي ديابت به سه گروه ديابت نوع1، ديابت نوع2 و ديابت حاملگي تقسيم‌ مي‌شود.

پيش‌ديابت
قبل از اين‌که افراد مبتلا به ديابت نوع 2 شوند، ابتدا در مرحله پيش‌ديابت قرار مي‌گيرند. در اين مرحله قند خون بالاتر از ميزان طبيعي است، اما به اندازه‌اي نيست که به آن ديابت گفته شود و معمولاً هيچ علامت خاصي ندارد. افرادي که در فاز پيش‌ديابت هستند، مي‌توانند با اصلاح شيوه زندگي خود با مصرف مواد غذايي سالم، کاهش وزن، پرهيز از استرس و فعاليت بدني روزانه احتمال ابتلا به ديابت را کاهش دهند. تشخيص زودهنگام پيش‌ديابت به کنترل قند خون و جلوگيري از ابتلا به ديابت کمک مؤثري مي‌کند.

ديابت نوع 1
افراد مبتلا به ديابت نوع 1 حدود 5 تا 10 درصد از افراد کل مبتلايان را تشکيل مي‌دهند. بخش اعظم افراد مبتلا را کودکان و نوجوانان تشکيل مي‌دهند، اما امکان ابتلا براي همه سنين و با هر جنسيتي وجود دارد. افراد مبتلا به اين نوع ديابت بايد از بدو تشخيص، انسولين مورد نياز بدن را به صورت تزريقات روزانه تأمين کنند. به همين دليل به آن “ديابت وابسته به انسولين” نيز مي‌گويند. تشخيص به‌موقع اين بيماري و آغاز درمان، باعث به حداقل رسيدن عوارض قلبي، چشمي، عصبي و کليوي در اين افراد مي‌شود. طبق آخرين تحقيقات انجام‌شده، هنوز علت دقيقي براي ابتلا به ديابت نوع 1 شناخته نشده است، اما به‌نظر مي‌رسد دليل اصلي آن زمينه ژنتيکي باشد.

ديابت نوع 2
بيشتر افراد مبتلا به ديابت نوع 2 را افراد بالاي 50 سال تشکيل مي‌دهند، اما امروزه ريسک ابتلا به اين نوع ديابت در کودکان و نوجوانان به دليل مصرف فست‌فودها، بي‌تحرکي و چاقي رو به افزايش است و سن ابتلا به دليل سبک زندگي نادرست کاهش يافته است. اين نوع ديابت در افراد چاق و کم‌تحرک بيشتر ديده مي‌شود. 85 تا 90 درصد افراد ديابتي را اين گروه تشکيل مي‌دهند. سن ابتلا به ديابت نوع2 در دنيا 55 تا 65 سالگي و در ايران 45 تا 50 سالگي است. ژنتيک، عوامل محيطي و سابقه خانوادگي عوامل ابتلابه ديابت نوع 2 است. افراد بالاي 40 سال و گروه‌هاي مستعد مي‌توانند با انجام آزمايشات دوره‌اي اين بيماري را سريع تشخيص دهند تا با درمان صحيح باعث به حداقل رسيدن عوارض قلبي، چشمي، عصبي و کليوي شود.

ديابت بارداري
نوعي از ديابت در زمان بارداري به‌صورت ناگهاني آشکار مي‌شود که عوارض ناخواسته‌اي براي مادر و جنين دارد. معمولاً اين نوع ديابت در افرادي که سابقه ديابت ندارند، از نيمه دوم بارداري آغاز مي‌شود و اغلب پس از بارداري علايم رفع مي‌شود، اما بروز ديابت در سه ماهه اول بارداري از علايم ديابت آشکار است. بارداري در سنين بالا، اضافه وزن بارداري، سابقه فاميلي ديابت، قرار داشتن ميزان قند خون در فاز پيش‌ديابت، داشتن سابقه ديابت بارداري و تولد نوزاد 4 کيلوگرم و يا بيشتر، از دلايل ابتلا به ديابت بارداري است که امکان سقط مکرر، مرده‌زايي، تولد نوزاد درشت، تولد نوزاد نارس، افت قند خون در نوزاد و افزايش احتمال فشار خون باردار را ايجاد مي‌کند.

وزارت بهداشت چه کرده است؟
پس از افتتاح اداره کل مبارزه با بيماري‌هاي غيرواگير در سال 1370، گروه پيشگيري از بيماري‌هاي متابولـيک و تغذيـه، طـرح پيشـگيري و کنـترل ديابـت را تدوين و ارايه کرد. اين طرح با هدف کلي پيشگيري و کنترل ديابت و پيگيري اهدافي مانند تعيين ميزان شيوع ديابت، شناسايي افراد مستعد مبتلا به ديابت، حفظ و ارتقاي سطح سلامتي افراد مبتلا به ديابت و کاهش مرگ و مير ناشي از عوارض ديابت به اجرا درآمد. همچنين در تابستان سال 1375 کميته کشوري ديابت تشکيل شـد و طرحي با هدف کلي پيشگيري از بيماري و کنترل عوارض ديابت ارايه شد.

به گفته مطهره علامه؛ رييس اداره ميانسالان وزارت بهداشت، ديابت و فشار خون بالا شايع‌ترين بيماري‌هاي دوره ميانسالي هستند که به‌عنوان قاتلان خاموش زنان شناخته مي‌شوند. وزارت بهداشت به‌منظور بهبود وضعيت ديابت برنامه‌هايي دارد. آن‌ها در درجه اول و با هدف پيشگيري، بسته خودمراقبتي ويژه زنان را طراحي کرده‌اند که در قالب شش دفترچه ارايه مي‌شود و در آن مسايل مربوط به خودمراقبتي توضيح داده شده است. يکي از اين دفترچه‌ها اختصاص به پرونده خانگي سلامت دارد که براساس آن فرد براي خود در خانه پرونده خانگي سلامت تهيه مي‌کند و تمام نتايج اقداماتي که براي او انجام داده‌اند يا خودش انجام داده است را ثبت مي‌کند و با اين روش پرونده سلامتي خود را همراه خواهد داشت. علاوه بر اين وزارت بهداشت نرم‌افزاري را با همين منظور به نام «خودارزياب سلامت ميانسالان» طراحي کرده است.

با وجود اقدامات وزارت بهداشت براي کنترل ديابت، همچنان شاهد پايين‌آمدن سن ابتلا به اين بيماري که از آن به‌عنوان قاتل خاموش زنان يادشده است، هستيم؛ اين امر لزوم اقدامات عملي‌تر و فرهنگ‌سازي براي داشتن سبک زندگي سالم‌تر را از سوي نهادهاي مختلف بهداشتي و فرهنگي نشان مي‌دهد.

/انتهای متن/