زنان شاغل چقدر از کار کردن راضیند؟
به ساعتش نگاه میکنه، هنوز دو ساعت وقت داره تا قبل از خواب، ظرف‌های شام رو بشوره و متن جلسه فردا رو آماده کنه.ظرف‌های شسته رو که توی آبکش می‌بینه، دستکش اش رو در میاره و یک نفس راحت می‌کشه که حداقل یه کار واجبش رو انجام داده.با عجله می‌ره سراغ لب‌تاپش و متن جلسه فردا رو باز میکنه، یه کم مقدمه رو تغییر می‌ده، دستی به سر و روی قسمت آخرش می‌کشه و بعد از کمی بالا و پایین کردن متن، با لبخندی به معنای رضایت نسبی، دکمه shut down و سپس خاموشی و خواب.
سرویس اجتماعی به دخت؛ مشکات سخاوتی/
به واقع چه تعداد از خانم‌های جامعه ما این چنین رندگی روزمره شان را می‌‌گذرانند؟
آیا این شکل تلفیق امور خانه و کار، حس رضایت آنها را ارتقاء و یا به عدم رضایت آنها منجر می‌شود؟
زنان شاغل ما تا چه حد وقتی سرکارند، به امور خانه فکر می‌کنند و وقتی در خانه‌اند، چقدر زمان خود را صرف امور شغلی خود می‌کنند؟
آیا این خلط امور شغلی و خانگی، آرامش خود و خانواده‌شان را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد؟
وضعیت فعلی زنان شاغل تا چه حد با سبک زندگی اسلامی فاصله دارد؟
برای اینکه بیشتر با نگاه زنان جامعه، نسبت به بحث اشتغال زنان آشناشویم، نظر چند تن از بانوان شاغل را جویا شدیم.
لذت بردن از کار و زندگی با مدیریت صحیح
سما، دختر 26ساله‌ایست که در رابطه با احساس رضایت خود به عنوان یک خانم شاغل،گفت:«داشتن رضایت و احساس آرامش، چیزیه که به نظر من به خود افراد و روحیاتشون بستگی داره و نمیشه نظر کلی برای همه داد،من دوسه سالیه که در حدود 9 – 10 ساعت در طول روز بیرون از خونه مشغول کار هستم، خب من الان در حال حاضر، هم آرامش و هم رضایت رو توأمان با هم دارم، نمی‌گم همیشه، اما سعی می‌کنم اکثرا به همین منوال باشه. نمی خوام خستگی جسمی و روحی که ناشی از کار میشه،کتمان کنم ولی حتما می‌توان با داشتن مدیریت بین کار و زندگی، در کنار داشتنِ کار، از زندگی هم لذت برد و حتی گاهی می‌توان گفت این کار باعث داشتن آرامش و رضایت بیشتر از زندگی میشه. چراکه خب از لحاظ رفاه مالی، از لحاظ روابط اجتماعی و حضور در اجتماع تاثیر بسزایی داره. البته نکته مهم، نوع کار خانومها هم هست از لحاظ سنگینی و سبکی کار.»
ایجاد شرایط مناسب برای زنان شاغل
این دختر خانم که لیسانس بیولوژی هم داره،بهترین وضعیت خانم‌های شاغل رو ایجاد کار سبک و یا متوسط برای خانومها دانست و ادامه داد:
«شرایط مناسب از لحاظ رفت و آمد، ایجاد فضای مناسب برای استراحت کوتاه در بین روز، ایجاد محیط ورزشی یا حتی یک دستگاه ورزشی برای رفع خستگی‌های ناشی از نشستن یا ایستادن زیاد در حین انجام کار، ایجاد شرایط و درک بعضی از شرایط و مسئولیت‌های خانومها در جامعه و خانواده و لحاظ آن در مقررات اداری مانند بارداری، زمان شیردهی و .. می‌تونه جزو شرایط مناسب برای زنان شاغل در جامعه باشه.»
با حضور زنان محجبه شاغل در جامعه موافق‌ترم
سما در رابطه با ضرورت حضور زنان در خانه و در محیط کار اضافه کرد: «حضور خانومها در هر دو جبهه از نظر من لازم و نیازه. هم در خانواده به عنوان همسر و مادر نمونه و حتی دختری نمونه، در محیط کار و جامعه به عنوان کارمند نمونه و بانوی نمونه. داشتن همه این موارد در کنار هم کار آسانی نیست اما با یک مدیریت و البته داشتن شرایط مناسب و همراهانی با درک و واقعا همراه، می‌توان به تمامی موارد دست پیدا کرد. از طرفی اسلام با حضور زنان در جامعه و فعالیتشان نه تنها مخالف نیست، بلکه تا آن‌جایی که صدمه و آسیبی به خود خانوم و بنیان خانواده و مسئولیت‌های وی وارد نشه، تشویق به این امر هم میکنه. بشخصه با حضور زنان مذهبی با حجاب در سطح جامعه به عنوان قشر شاغل موافق‌تر می‌باشم، چرا که بار فرهنگی این جریان را البته اگر از همه ابعاد خوب و درست جلو رفته باشه خوب می‌دانم.»
خانم شاغل به دلیل فشار کاری، شادابی لازم را در خانه ندارد
او در آخر درباره علت شکافی که بین وضعیت فعلی و نگاه سبک زندگی اسلامی به اشتغال زنان وجود دارد، گفت:« می‌توان یکی از علت‌ها را وضعیت اقتصادی جامعه بیان کرد،چرا که بانوان وقت بیشتری رو در بیرون خانه برای افزایش کسب درآمد خود سپری می‌کنن و از بودن در کنار خانواده و فرزندان خود محروم می‌شن و نه تنها ازکمیت این رابطه کاسته شده، صد البته از بار کیفی آن هم کم میشه.چرا که خانم شاغل آن شادابی لازم را به دلیل خستگی و فشار کار نداره.»
اشتغال، باعث بالارفتن رضایتمندی زنان می‌شود
نجمه.ر خانم دیگریست که فوق لیسانس علوم سیاسی دارد و در یک سایت خبری تحلیلی مشغول کار است.
او درباره این که برخی زنان، ساعاتی از روز خود را در خارج ار خانه به سر می‌برند، گفت: «اشتغال در کل باعث بالا رفتن رضایتمندی زنان میشه و این مسئله البته نسبیه و اینکه با یک برنامه‌ریزی دقیق میشه هم بیرون کار کرد وهم توی خونه.»
سبک زندگی اسلامی نمی‌خواهد زنان را خانه‌نشین کند!
این دختر 26 ساله در این رابطه افزود: «حضور و فعالیت زنان، هم در خانه و هم بیرون از خانه مهمه. کار و فعالیت باعث بلوغ فکری زنان میشه.
از طرفی وضعیت اقتصادی اسلامی الان باعث شده که برا گذران زندگی، زن هم از کار کردن مستثنی نباشه. ضمن اینکه نباید نگاه سبک زندگی اسلامی را در رابطه با اشتغال زنان، خانه‌نشین کردن زن‌ها دونست، باید پذیرفت که خاصیت دوره مدرن اینه که زنان بیرون از خانه مشغول کار باشن و بااین‌که کشور ما در دوره گذاره ولی از این اصل و قاعده هم در امان نمی‌مونه.»
اگر می‌شد کار نیمه‌وقت رو هم توی منزل انجام داد، بهتر بود
مریم هم که مدتی تجربه کار بیرون از منزل را داشته، نظرش رو در مورد اشتغال زنان گفت: «اغلب خانم‌هایی که خارج از منزل کار نکردن، اشتغال رو تجربه‌ی لذت‌بخشی برای خودشان تعریف می‌کنن، امااون‌هایی که تجربه کار خارج از منزل را دارن، از جمله خود من، می‌دونیم که اگر می‌شد همون کار نیمه‌وقت رو هم توی منزل انجام می‌دادیم، بهتر و بهتر بود، هم برای خودم و هم برای خانواده و جامعه‌ام. حضور زن توی خونه آرامشی را با خود به همراه داره که با هیچ لذت دیگه‌ای قابل قیاس نیست و البته تبعات و آسیب‌های حضور خارج از خانه برای هر منصفی روشنه.»
نمیشه زنان را از حضور در جامعه حذف کرد
این خانم 31 ساله ادامه داد: «به نظر من بهترین وضعیت برای خانم‌ها حضور توی کارهائیه که خاص خود اون‌هاست. در وهله اول، مثل تدریس، کارهایی که با ذات و فطرت اون همخونی داره. در مرحله دوم اینکه زن‌ها رو نمیشه و نباید از جامعه و کار حذف کرد. اون‌ها باید توانایی جسمی و روحیشون رو هم در نظر بگیرن. بهترین حالت اینه که زنان کارهای نیمه‌وقت رو داشته باشن و ساعات کاری کمتر از مردان در میحط‌هایی که متناسب با ظرفیت روحیشونه، یا حتی دورکاری که هم بُعد اجتماعی و مفید بودن روح زن را ارضاء میکنه و هم اون می‌تونه به خانوادش برسه و البته نقشی توی جامعه اش داشته باشه.»
زنان متاهل نباید در خارج از خانه کار کنند!
مریم .ک ضمن اینکه کار در داخل منزل را به بیرون از خانه ترجیح می‌دهد، اضافه کرد: «از نظر من زن بعد از ازدواج نباید هیچ ساعتی رو خارج از خونه صرف کنه! البته این نظر شاید کمی تند و اغراق‌آمیز باشه اما یه نظره دیگه.»
بهترین کار برای زنان از نظر اسلام؛ رسیدگی به امور خانوادگی
این خانم تحصیلکرده در رابطه با نگاه اسلام به اشتغال زنان هم گفت: «اسلام، اشتغال زن را یک امر محتوم تلقی نمی‌کنه. مثل چیزی که الان برای زن‌های جامعه ما اتفاق افتاده که اگر زن خارج از خانه کار نکنه، لابد مفید نیست و …
اگر زنی نیاز به کار بیرون از خونه داشته باشه، یا جامعه به خدمت او نیاز داشته باشه،باید کار کنه. اما حد و حدود خودش، فطرت و روحش را در نظر بگیره. مسئله اینه که اسلام برترین کار را برای زن ما، همان رسیدگی به امور خانه و فرزندانش میدونه که بزرگترین و برترین و مهم‌ترین کاره.زنان ما به این مسئله توجه ندارند که عصاره زندگی انسان فرزندانشونه. در کل وضع کنونی پسندیده نیست و هر روز بدتر هم میشه.»
اشتغال در خارج از خانه، به زنان هویت می‌دهد
ز.ک، دختر 27 ساله‌ایست که لیسانس کامپیوتر دارد و نگاهش به اشتغال زنان را این‌طور عنوان کرد:«خانم‌ها به دلیل اینکه کارِ بیرون از منزل بیشتر از خونه‌داری بهشون هویت می‌ده، تقریبا از کار در بیرون منزل رضایت دارن،البته این طرز تفکر نادرستیه که به خاطر تغییر در سبک زندگی به وجود اومده و به راحتی قابل عوض‌شدن هم نیست؛ ببینید وقتی زن با این نگاه وارد بازار کار میشه، حاضره حرف زورِ رئیسشو تحمل کنه ولی حرف زور شوهرشو،نه و همین میشه که فشارهای محل کارش را به خانه وارد میکنه و آرامش زندگیش تحت‌الشعاع قرار می‌گیره، مگر اینکه با یک مدیریت درست بتونه توازن ایجاد کنه.»
از نظر زهرا، ضمن اینکه بهترین وضعیت برای اشتغال خانومها، حضور کمتر اون‌ها در محل کاره، گفت: «البته حقوق و مزایا تغییری نکنه، یعنی برای زنان امکاناتی فراهم بشه تا بتونه از ساعت‌هایی که در منزله برای انجام کارهاش استفاده کنه و خانواده‌اش نیز در این زمینه به او کمک کنن.»
با شغلی که وظایف همسری و مادری رو محدود کنه، مخالفم
او در این رابطه اضافه کرد: «خوب من با حضور اجتماعی زنان کاملا موافقم چون زنان امروز همپای مردان به تحصیل می‌پردازن و واقعا با خیال راحت میشه کارهایی رو به آنها سپرد ولی با شغلی که وظایف همسری و مادری یک زن را تحت‌الشعاع قرار بده و باعث بشه اون همسر و فرزندش رو قربانی کارش کنه، مخالفم و معتقد به توازن هستم.»
این دختر خانم که مدت‌هاست در حوزه زنان فعالیت دارد، نگاه اسلام به اشتغال زنان را این‌گونه بیان کرد: در سوره نساء، آیه 23 آمده: «مردان را از آنچه به اختیار کسب کرده‌اند، بهره‌ای است و برای زنان نیز از آنچه کسب می‌کنند، بهره‌ای است» و این نشان می‌دهد که اشتغال زنان در اسلام فی نفسه دارای اشکال نیست.در حال حاضر زنان بیش از حد به اشتغال روی آروده‌اند و حاضر به پذیرش هر شغلی هستند تا نامشان به عنوان کارمند آورده شود.»
باید الگوی درستی از اشتغال زنان تعریف شود
هم‌چنین او دلیل روی‌آوری روزافزون زنان جامعه را زندگی ماشینی و ترویج تفکرات فمنیستی دونست و گفت: «وضعیت اقتصادی امروز نیزبه این مسئله دامن زده و نمی‌توان از زنی که می‌تونه کار کنه و درآمدزایی مفید داشته باشه، خواست که در خانه بنشینه. به اعتقاد من باید الگوی درستی از اشتغال زنان تعریف بشه تا هم زنان حضور اجتماعی داشته باشن و هم خانواده آسیب نبینه و هم زن بتواند به اقتصاد خانواده کمک کند.»
برخی بانوان شاغل‌بودن را برای ارتزاق انتخاب می‌کنند
م.س خانم 32 ساله‌ای است که به شغل معلمی اشتغال دارد و درباره میزان رضایت زنان شاغل گفت: «چون زنان شاغل قسمتی از ساعات روز رو در بیرون از خونه هستن، به این شیوه عادت دارند، ولی داشتن رضایت، بستگی به علاقه اون‌ها به کار، رضایتشون از محیط کار و دریافتی اون‌ها داره. از طرفی خیلی از بانوان، شاغل بودن را تنها برای ارتزاق انتخاب می‌کنن بدون اینکه علاقه یا رضایت داشته باشن.»
ابعاد منفی و مثبت اشتغال زنان
او در رابطه با ابعاد مثبت و منفی کار برای زنان این‌طور ادامه داد: «شاغل بودن میزان آرامش خانواده رو تحت تاثیر قرار می‌ده، از یک طرفی می‌تونه منفی و از سوی دیگر مثبت باشه. منفی به این سبب که زنان شاغل همیشه در معرض استرس‌ها و فشارهای روحی از سوی جامعه و محیط کار هستن و خستگی، عدم تمایل به انجام کارهای دیگه، دور بودن از ورزش و .. می‌تونه ابعاد منفی باشه ولی استقلال مالی و ارضای روانی هم بعد مثبت این قضیه هست»
مرضیه هم‌چنین بهترین وضعیت برای زنان شاغل را تعریف‌شدن کارهای خاص برای بانوان عنوان داشت و گفت: «امنیت فیزیکی و روانی برای زن‌ها مهمه بطوری‌که دغدغه خانه و کارهای خانه رو نداشته باشن. تنظیم ساعات کاری، ارائه حقوق مناسب و همکاری با بانوان در محیط کار از مسائل جدی برای بانوانه، چون زن‌ها بر عکس آقایان که فقط کار بیرون دارند مشغله‌های زندگی هم بر دوششونه.مخصوصا که بانوان از نظر جسمی نحیف‌تر و ضعیف‌تر هستن.»
اشتغال زنان، مسائل عاطفی در خانواده را تحت تاثیر قرار می‌دهد
او در آخر صحبت‌هایش به این نکته نیز اشاره کرد که: «شرایط امروز جامعه موجب شده زنان راه‌های مختلفی را برای درآمدزایی انتخاب کنند که من فکر می‌کنم این منافات با دستورات اسلامی ما دارد. زن‌ها ساعات زیادی بیرون از منزل هستن و عملا رسیدگی به کارهای منزل در اولویت دوم و سوم قرار گرفته. همین مسئله مسائل عاطفی در خانواده را نیز تحت تاثیر قرار داده.»
آنچه در بالا آمد، نگاه برخی بانوان شاغل به بحث اشتغال زنان بود که تقریبا هیچ یک از آنها با ترجیح کار بیرون بر امور خانه موافق نبوده و از اینکه زنان شاغل گاه امور شغلی و بیرون از منزل را بر رسیدگی به امور خانواده ترجیح می‌دهند، ناراضی‌اند.در واقع نگاه غالب آنها، برقراری توازن میان کار بیرون و کار خانه است به طوری‌که نگرانی و استرس محیط کار، فضای امن و آرام خانه را تحت الشعاع قرار نداده و زنان را از وظایف اصلی خود چون همسرداری و فرزندپروری غافل نسازد چراکه بسیاری اوقات محیط خانه به عنوان بخش مهمی از حلقه مفقوده بسیاری از ارزش‌های کم رنگ شده در جامعه است.
مقام معظم رهبری نیز در سومین نشست راهبردی زن و خانواده، ضمن اینکه اشتغال زنان در جامعه را، امری قابل قبول و بدون اشكال خواندند، تأكید كردند: «در این زمینه باید 2 شرط اساسی را كاملاً رعایت كرد، نخست این‌كه اشتغال، كار اساسی زن در خانه و خانواده و مسئولیت مهم همسری و مادری را تحت‌الشعاع قرار ندهد و دوم این‌كه مسئله محرم و نامحرم بخوبی رعایت شود.»
ایشان با توصیه به دولت برای كمك به زنان شاغل افزودند: «دولت به گونه‌ای برنامه‌ریزی كند كه زنان شاغل بتوانند به كار اصلی خود یعنی رسیدگی به خانه و خانواده نیز بپردازند.»
