کلید آرامش و سلامت خانواده در دست کدبانوی خانه است

در مطالب قبلی برای بررسی و واکاوی علت عصبانیت، خبرنگار به دخت صحبت هایی را با روانشناس و کارشناس مذهبی ترتیب داد و آن ها دلیل ها و راهکارهای مختلفی را برای کاهش خشم و عصبانیت مطرح کردند. برای تکمیل بحث، به سراغ دکتر داوود منیری متخصص طب سنتی رفتیم و ایشان ضمن بیان مزاج و طبع افراد و پیشنهادات تغذیه ای برای کاهش و کنترل خشم در برابر موقعیت های مختلف، در زمینه ی علل عصبانیت زنان به طور خاص و باید ها و نبایدهای تغذیه ای آنان راهکارهایی مفید و کاربردی را  ارائه دادند.

آقای دکتر به نظر شما دلیل اینکه ایرانی ها را افرادی عصبی می دانند، چیست؟

• یک تعریف استراتژیک در طب سنتی داریم که می گوییم : شما در جهان مادی با یک جسم مادی و خوراک مادی برای ارزش و هدفی می خواهید زندگی کنید .پس باید برای رسیدن به هدف تان و ادامه ی زندگی تغذیه درست داشته باشید. از این دید بخشی از عصبانیت افراد می تواند ناشی از تغذیه نادرست باشد. بخشی دیگر به عدم خرد تربیتی افراد باز می گردد یعنی وقتی ندانید در برابر مسائل شخصی و اجتماعی چطور باید رفتار کنید، نمی توانید کنترل خشم داشته باشید. از طرفی متأسفانه یکی از دلایل عصبانی تر شدن مردم ایرانی در سال های اخیر تجویزهای اشتباهی است که توسط افراد ناآگاه و غیرمتخصص در جامعه رواج یافته که مثلا گاهی در دو جلسه کلاس طب سنتی شرکت کرده اند و بدون علم کافی در این رابطه مثلا می گویند سردی نخور، گرمی زیاد بخورو … درحالی که استفاده زیاد و نابجا از برخی گرمی جات مثل خرما و انبه هم تولید صفرا کرده و عصبانیت را در برخی افراد تشدید می کند.

طب سنتی در مورد مزاج آدمها و ربطش با زود عصبانی شدن چه حرفی دارد؟

• بعضی غذاها در بدن انسان تولید صفرا می کند یعنی بخارات معده به دلیل غذاهای نامناسب که صفرا تولید می کند، به اندام های فوقانی بدن و در آخر به مغز وارد می شود و فرد خیلی سریع عصبانی می شود. پس بدین ترتیب افراد صفراوی مزاج که طبع گرم و خشک دارند، استعداد عصبانیت شان نسبت به باقی مزاج ها بیشتر است. گروه بعدی سوداوی ها می باشند  که  طبع شان سرد و خشک است.این گروه هم زیاد اضطراب و استرس دارند. دلیل آن هم این است که معده این افراد خوب کار نمی کند و چون تمام اندام های حسی بدن از معده عبور می کند، طبیعتا اگر سلامت غذایی وجود نداشته باشد، این معده که یک بافت گوشتی است نمی تواند هضم را بخوبی انجام دهد و فرد را دچار مشکل خواهد کرد و منجر به عدم کنترل خشم و استرس خواهد شد. سپس بلغمی مزاج ها با طبع سرد و ترند که باز اینها هم سردی معده دارند. البته با اینکه این افراد آستانه ی تحمل بیشتری نسبت به صفراوی ها دارند،  اما سردی زیاد نیز در نهایت به عصبانیت آن ها منجر خواهد شد.

برخی غذاها تولید صفرا می کنند و منجر به عصبی تر شدن افراد می شوند، مخصوصا  صفراوی مزاج ها  که استعداد بیشتری برای عصبانیت دارند.

رعایت نکردن چه نکاتی در تغذیه می تواند در آرامش دادن به  افراد اثر داشته باشد؟

• نوع غذا، نحوه خوردن و اینکه چه چیزی را در چه زمانی بخوریم، بسیار درآرامش یا عصبانیت مؤثر است. مثلا سیب را اگر صبح بخورید ملین است اما همان سیب در عصر یبوست ایجاد می کند و یک نفر که یبوست مزاج دارد، چون ضعف عصبی معده با ساقه مغز تداخل ایجاد می کند، باعث عصبانیت او می شود. در قرآن هم آمده “فلینظرالانسان الی طعامه”… یعنی انسان موظف است به غذایش با دید تحقیقی نگاه کند. از امام رضا (ع) هم روایت داریم که ایشان اگر سبزی خوردن در سفره نبوده غذا نمی خورده و مطمئنا با علم به خواص سبزیجات این عادت را داشته اند. یا مثلا روایتی داریم که قبل سیر شدن دست از غذا خوردن بکشید . بطور کلی با توجه به تأکیدی که متون دینی بر غذای موجود در سفره دارند، باید بدانیم که معده انسان معجون خوار نیست یعنی گذاشتن انواع غذاها، دسر و نوشیدنی در سفره و خوردن همه ی آنها اثرات بسیار مخربی  بر بدن دارد که در نهایت منجر به عصبی شدن فرد می شود. یکی دیگر از دلایل اختلالات رفتاری افراد خوب نجویدن غذاهاست. بسیاری از علما علاوه بر مطالعه و مشغله هایی که دارند ، سال های زیادی با سلامتی عمر می کنند چون به نوع، مقدار و نحوه خوردن خود توجه بسیار دارند.  

نوع غذا، نحوه خوردن، زمان خوردن و مقدار جویدن غذا تأثیر مستقیمی بر ایجاد عصبانیت و بدرفتاری در افراد دارد.

برای افرادی که برای درمان ضعف اعصاب و خشم زیاد به شما مراجعه می کنند، معمولا  چه توصیه ای می کنید؟

• ما برای مراجعانی که با مشکل عصبانیت به ما مراجعه می کنند، در کنار اصلاح ساختار تغذیه شان داروی تقویت اعصاب تجویز می کنیم تا اعصاب شان را گرم نگه داریم. مثلا با توجه به اینکه صفراوی ها در درجه ی اول استعداد بیشتری در عصبانیت دارند، اگر تشخیص دهیم فرد بیمار، صفراوی مزاج است، به او مسهل صفرا مانند خاکشیر تجویز می کنیم. در کل تلاش می کنیم با تغدیه مناسب مزاج فرد را متعادل کنیم تا صفرا در او غلبه نکند. همچنین به او می گوییم مواد غذایی مثل گوشت مرغ، گوشت کبک، میگو، فسنجان، کره و عسل، سرخ کردنی ها، کرفس، فلفل، سیر، پیاز، گردو، فندق، موز، انجیر، انگور، خرما، نارگیل، کشمش، روغن آفتابگردان، دارچین، میخک، رازیانه، زنجبیل، سس خردل را از برنامه غذایی خود حذف کرده و یا مصرف آن را به حداقل برساند.

معده انسان معجون خوار نیست یعنی گذاشتن انواع غذاها، دسر و نوشیدنی در سفره و خوردن همه ی آنها اثرات بسیار مخربی  بر بدن دارد که در نهایت منجر به عصبی شدن فرد می شود.

توصیه های غذایی ویژه ای را در این مورد برای خانم ها دارید؟

• خانم ها شرایط بدنی خاص و متفاوتی نسبت به مردان دارند. مثلا بدن خانم ها طوری آفریده شده که هر چه بیشتر باردار شوند، برایشان بهتر است و سرحال تر، خوش اندام تر و خوش اخلاق تر می مانند. (البته منظورمان خانم های سالم است که بارداری های خوبی سپری می کنند.) شما خانم های مسن زیادی را می بینید که با وجود زایمان های زیاد نسبت به فرزندان خود حتی جوان تر و شاداب ترند و اندام بهتری هم دارند. مسأله بعدی این است که غذاها زنانه و مردانه باید شود. یعنی خانم ها نباید غذاهای دارای هورمون مردانه بخورند ، چون باعث تقویت تستوسترون در بدن شان، کوچک شدن سینه ها و افزایش موهای زائد و خشن شدن صدای شان می شود و از حالت ظرافت و عاطفی بودن بیرون می آیند. به خانم ها پیشنهاد می کنم هویچ، نعنای خشک و تر، رازیانه، مریم گلی، شنبلیله و پستان گاو بیشتر بخورند چون هم برایشان مفید است هم اندام های زنانه را زیباتر می کند و در خوردن خوراکی هایی چون گردو، میگو و برنج  زیاده روی نکرده و کمتر از آنها مصرف کنند.  

از دلایل مهم عصبی شدن در زنان ازبین رفتن لطافت زنانه، خوردن غذاهای با هورمون مردانه و  بی توجهی به شرایط خاص دوران عادت ماهیانه است.

مورد بعدی که بسیار هم مهم است، دوران پریود و عادت ماهانه خانم هاست. چون در این دوران مقادیری خون از دست می دهند و خون دارای مواد پروتئینی و معدنی برای خانم هاست، خود این کم خونی بی حوصلگی و عصبانیت و پرخاشگری برای خانم ها به همراه دارد. در قدیم مردان حتی نسبت به این دوران خانم ها بیشتر آگاهی داشته و بهتر تربیت شده بودند و خانم ها در دوران پریودی معمولا پخت و پز  کمتر انجام می دادند، بیشتر استراحت می کردند و حمام نمی رفتند چون همه ی این کارها باعث تحلیل بدن زن شده و تحمل زن را کم می کند. همه ی زنان با هر طبعی  باید در این دوران از غذاهایی مانند شیربادام، شیره انگور، توت، انجیر، خرما، فسنجان بادام، گداخته ( غذایی محلی که ترکیبی ازروغن محلی، خرمای خرک و مغزیجات است) و نوعی کاچی (ترکیبی از آرد جوانه گندم، زردچوبه و شیر) استفاده کنند. در ضمن در دوران پریود از خوردن عدسی، اسفناج، شیر، ماست، دوغ  وآبغوره باید جدا پرهیز کنند چون این ها غذاهایی سرد هستند و پرخاشگری و افسردگی زنان را بیشتر می کنند.

با توجه به اینکه صفراوی ها در درجه ی اول استعداد  بیشتری در عصبانیت دارند، اگر تشخیص دهیم مراجعه کننده ما، صفراوی مزاج است، به او مسهل صفرا مانند خاکشیر تجویز می کنیم.

همچنین دم کردن ترکیب مساوی از گیاهانی چون گل گاوزبان، سنبل الطیب، اسطوخودوس، چای کوهی، بهار نارنج، پونه، بابونه و بومادران در این ایام بسیار مفید است. همچنین از زعفران در همه غذاهای خود می توانند استفاده  کنند تا افسردگی و عصبانیت در این دوران را کنترل کرده و دوران آرامی را سپری کنند. از آنجا که ترشحات رحم در روزهای پریود بیشتر می شود، استفاده از این دم کرده ها، گرمی ایجاد می کند که به دلیل مخلوط شدن با آب، تری هم در آن وجود دارد و ترشحات رحم را کنترل کرده، درد را کاهش می دهد و اعصاب رحم را تقویت می کند. در واقع دلیل اصلی مشکلات پریودی در خانم ها چند مسأله است:

یکی استفاده از غذاهای سرد با هورمون مردانه، دوم استفاده از لباس زیرهای اکریلیک، رنگی و چاپی  و سوم  نظافت شخصی با تیغ درحالی که نوره که در قدیم خانم ها استفاده می کردند مفیدتر بود و بالاخره  به فراموشی سپرده شدن روش های سنتی  چون روغن  مالی و ماساژ که در گذشته در حمام های زنانه بسیار رواج داشته و برای زنان بسیار مفید بوده است.

همه ی زنان با هر طبعی  باید در دوران عادت ماهانه از غذاهایی مانند شیربادام، شیره انگور، توت، انجیر، خرما، فسنجان بادام، گداخته و نوعی کاچی استفاده کنند.

آقای دکتر خانم های ایرانی نقش مهمی در آشپزی و مدیریت غذایی خانواده دارند. برای طبخ غذاهایی که به آرامش اعضای خانواده کمک کند ، چه کارهایی می توانند انجام دهند؟

• خانم های کدبانوی قدیمی هم به کار خانه می رسیدند به بهترین شکل، هم غذاهای متنوع تر و سالم تری تهیه می کردند، هم  بچه های بیشتری را ضبط و ربط می کردند و هم اینکه در مواقع خاص می دانستند برای بهتر شدن و درمان خود و اعضای خانواده چه کارهایی انجام دهند تا دائم به دکتر مراجعه نکنند.

مادران باید بدانند بچه ها در سن بلوغ سرعت ترشحات هورمونی شان بالاست و منجر به ترشحات صفراوی می شود و باید تغذیه ی آنان را کنترل کرد و گرمی هایی که صفرا تولید می کنند، به آن ها نداد. مثلا در فصل زمستان بهتر است ماهی طبخ نکنند چون ماهی سرد است و فقط با شروع فصل بهار و گرم تر شدن هوا باید استفاده شود، مثل اینکه آبدوغ خیار در تابستان باید مصرف شود. یا مثلا اگر همسرشان عصبی است و مزاج صفراوی دارد،  آماده کردن شربت هایی چون زرشک، آبغوره، پرستو، قناری، خاکشیر و بید مشک بسیار مفید است.

در تغذیه نکته ی مهم باقیمانده…؟

• موقعیت جغرافیایی نیز در ایجاد عصبانیت افراد مؤثر است؛ مثلا فرد صفراوی در شمال کشور با فرد صفراوی در یزد و کردستان متفاوت است؛ چون افراد صفراوی مزاج در شمال و شهرهای دریانشین به دلیل رطوبت آرام ترند اما فرد صفراوی در کردستان به دلیل کوهستانی بودن و سرمای سخت محیط و فرد صفراوی در یزد به دلیل گرمی و خشکی بالا کمتر قابل کنترل است و زود عصبی می شود. در کل سردی و گرمی زیاد هوا خودش منجر به ضعف اعصاب می شود.

 /انتهای متن/