جایگاه زنان، فارغ از شعارها، در عملکرد کاندیداهای ریاست‌جمهوری
برای بررسی میزان درستی و عمل به وعده‌ها، می‌توان به عملکرد افراد تاکنون نگاه کرد. رزومه کاری گذشته افراد، نوع نگاه و عمل آنها را، فارغ از سوگیری‌های انتخاباتی و در جریان کار و مسیر معمولی زندگی نشان می‌‌دهد. بر این اساس نگاهی داریم به میزان و توجه کاندیداها به زنان و عملکرد آنها در این زمینه تاکنون.
برای قضاوت در مورد افراد، تنها به شعارها و حرف‌های آنها نمی‌توان بسنده کرد. شعارها، خصوصاً در ایام انتخابات، گاهی حرف‌هایی است که بدون پشتوانه فکری و عملیاتی لازم، تنها برای جلب‌نظر رأی دهندگان بیان می‌شود و فردای انتخابات تا حدود زیادی به فراموشی سپرده می‌شود. از این‌رو، برای بررسی میزان درستی و عمل به وعده‌ها، می‌توان به عملکرد افراد تاکنون نگاه کرد. رزومه کاری گذشته افراد، نوع نگاه و عمل آنها را، فارغ از سوگیری‌های انتخاباتی و در جریان کار و مسیر معمولی زندگی نشان می‌‌دهد. بر این اساس نگاهی داریم به میزان و توجه کاندیداها به زنان و عملکرد آنها در این زمینه تاکنون.
از میرسلیم، فعالیت‌های حوزه زنان و همین‌طور خانواده و همسرش، اطلاعاتی در دسترس نیست. تنها نکته‌ای که می‌توان به آن اشاره کرد، دوره‌ای است که او سرپرست بنیاد امور جنگ‌زدگان بود و به امور زنان بی‌سرپرست و خانواده‌های بی‌خانمان شده می‌پرداخت.
اسحاق جهانگیری
جهانگیری به سبب معاونت اولی روحانی، در سایه او قرار دارد و اقدامات دولت، به او نیز استناد داده خواهد شد از این‌رو نمی‌توان اقدامات او را به‌طور ویژه و جداگانه بررسی کرد؛ ضمن آنکه از منیژه فدایی، همسر او نیز اطلاعات خاصی در دست نیست.
حسن روحانی
اطلاعات خاصی در مورد همسر رییس فعلی قوه مجریه در دست نیست و صاحبه روحانی، حضور فرهنگی قابل‌توجهی در برنامه‌ها و تصمیم‌گیری‌ها، نه در کنار همسر و نه به طور مستقل ندارد. تنها یک بار نام او در رسانه‌ها برده شد که در سال اول دولت و برنامه پرسروصدایی بود که ویژه زنان و در سال‌روز میلاد حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها برگزار شد و پس از آن دیگر خبری از حضور صاحبه روحانی در خبرگزاری‌ها منتشر نشد.
اما نگاه روحانی به زنان را در دو برهه قبل از ریاست‌جمهوری و بعد از آن می‌توان بررسی کرد. روحانی در دهه‌های گذشته، نگاهی بسته نسبت به زنان و حضور اجتماعی آنها داشت. نگاهی که در شعارهای انتخاباتی 92 تغییر کرده و امروز نیز نسبت به آن سال‌ها، چرخشی 180درجه‌ای داشته است.
روحانی با شعار وزیر زن و یک وزارت‌خانه برای زنان، وارد کارزار انتخابات 92 شد، اما بعد از ریاست‌جمهوری تنها مشاوران زنی که در دولت‌های گذشته نیز بودند را تعیین کرد؛ یعنی بعد از دوره‌ای که یک زن در جایگاه وزارت در کابینه دولت حضور داشت، باز هم به دورانی بازگشتیم که تنها معاونان زن در دولت حضور دارند.
روحانی در این دوره، معصومه ابتکار که سابقه همکاری با دولت‌های قبلی را داشت بر سمت پیشین خود گذاشت؛ الهام امین‌زاده را به عنوان معاون حقوقی خود تعیین کرد و مولاوردی را به معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری منصوب کرد. اما همین مسیر نیز ناتمام باقی ماند و در تیرماه سال گذشته و با دستور رییس‌جمهور، الهام امین‌زاده از سمت معاون امور حقوقی رییس‌جمهوری برکنار و به عنوان دستیار روحانی در امور حقوق شهروندی منصوب شد.
نکته مهم در روند رو به عقب دولت در به‌کارگیری زنان در مناصب بالای دولتی، اظهارنظرهای قابل تأمل معاون زنان ریاست جمهوری و شخص روحانی است. مولاوردی در مورد وزارت زنان می‌گوید: «این وعده در برنامه‌های مکتوب آقای روحانی وجود ندارد و ظاهراً در سخنرانی ایشان مطرح شده بود اما در آن زمان بررسی‌های لازم صورت نگرفته بود که نشان دهد ساختار دولت در شرایطی است که امکان فربه شدن بیشتری ندارد. از طرف دیگر وزارت زنان در صورتی می‌تواند تشکیل شود که بخش‌های دیگر برخی وزارت‌خانه‌ها همچون رفاه یا جوانان را نیز به همراه داشته باشد که در این شرایط بیم آن می‌رود که مسأله زنان تحت‌الشعاع مسائل دیگر قرار بگیرد. اگر واقع‌بینانه نگاه کنیم متوجه خواهیم شد که لازم نیست حتماً وزارت‌خانه‌ای جدا برای زنان وجود داشته باشد چرا که در این حالت هیأت وزیران کوچکی باید تشکیل شود و در این وزارت‌خانه بخش‌های گوناگون همچون بهداشت، آموزش و … مجدداً در نظر گرفته شود.» این در حالی است که مولاوردی پیش از انتصاب به این سمت و با نگاهی به کابینه مردانه روحانی گفته بود: «ای کاش دولت جدید، نسبت به اتفاقات خوبی که در سال‌های اخیر رخ داده، بی‌توجهی نکرده و پل‌هایی که زده شده بود را و خراب نمی‌کرد».
یکی دیگر از اقدامات رو به عقبی که در ماه‌های ابتدایی استقرار دولت یازدهم انجام گرفت، حذف الزام دستگاه‌ها برای داشتن مشاور امور زنان بود؛ امری که با مخالفت‌های فراوانی همراه بود چراکه عملاً یکی از ساختارهایی که می‌توانست امید به پیگیری وضعیت زنان را در وزارت‌خانه‌های گوناگون به دنبال داشته باشد، تضعیف شد.
با وجود این عملکرد شفاف، حال با سخنان جدیدی از طرف رییس‌جمهور مواجهیم که در تخریب رقیب و برای موجه جلوه دادن چهره خود است، شعارهایی از بیرون کشیدن زنان از خانه و آشپزخانه گرفته تا جلوگیری از دیوارکشی زنانه و مردانه خیابان‌ها، تا حضور فعالانه و با نشاط زنان در جامعه و توجه ویژه به آنها و… .
سیدابراهیم رییسی
رییسی، تولیت آستان قدس، از کاندیداهایی است که همسری تحصیل‌کرده و فعال اجتماعی دارد. جمیله علم‌الهدی دکترای فلسفه تعلیم و تربیت، دانشیار دانشگاه شهید بهشتی در دانشکده علوم تربیتی و رئیس ریاست پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی است. او ریاست کمیسیون تعلیم و تربیت شورای انقلاب فرهنگی را نیز برعهده دارد.
نگاه رییسی در فعالیت همسر او خلاصه نمی‌شود، بلکه او از روزهای ابتدایی برعهده گرفتن تولیت آستان قدس رضوی دست به اقدامات و فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی قابل توجهی زد که یکی از این اقدامات، ایجاد مرکز امور بانوان و خانواده آستان قدس رضوی است؛ مرکزی که با هدف ترویج و تبیین هویت ذاتی بانوی مؤمن مسلمان انقلابی و تعالی‌بخشی به خانواده افتتاح شد. ضمن آنکه در کنار آن، برنامه اهدای حکم رسمی بانوان خادم حرم مطهر رضوی نیز به اجرا در آمد.
در کنار این اقدامات اساسی، برنامه‌های فرهنگی مختلفی نیز طی این یک سال برای بانوان به اجرا در آمده است، برنامه‌هایی نظیر نخستین گردهمایی و هماندیشی تشکلهای فعال حوزه دختران با حضور فعالان شاخص این تشکل‌ها؛ سلسله جلسات حلقه معرفت با عنوان مجموعه برنامه‌های ریحانه، ویژه بانوان عرب‌زبان و… .
محمدباقر قالیباف
قالیباف از جمله کاندیداهایی است که همسر او نیز تحصیل‌کرده و فعال است. زهرا مشیر را می‌توان به نام خود معرفی کرد، او دکترای جامعه‌شناسی فرهنگی داشته و علاوه بر تألیفاتی که دارد، استاد دانشگاه است. او در حوزه زنان و حوزه اجتماعی و امور عام‌المنفعه نیز فعال بوده و در زمان شهرداری قالیباف، مشاور امور بانوان شهردار بود و تقریباً از 6 سال قبل، عهده‌دار مدیریت ستاد توانمندسازی زنان شهرداری نیز شد.
حضور مشیر در شهرداری را نمی‌توان تنها منتسب به مسؤولیت همسرش دانست، چراکه طرح‌های او در این مدت به چشم‌گیر و قابل‌توجه بود. او طراح مجموعه‌های فرهنگی ویژه بانوان شهر مانند بوستان‌ها، شهربانوها، شهردخت‌ها و مراکز ورزشی کوثر بود. ضمن آنکه در حوزه توانمندسازی زنان سرپرست‌خانوار و ترک اعتیاد زنان معتاد نیز تلاش‌هایی داشته است.
مشیر ریاست شورای راهبردی زنان شهرداری تهران را نیز برعهده دارد و در این راستا سه دوره همایش ملی و بین‌المللی بانوان قرآن‌پژوه را مدیریت کرده است.
اما تمام تلاش شهردار تهران در فعالیت‌های همسرش خلاصه نمی‌شود؛ قالبیاف از جمله مدیرانی بود که زنان را نیز وارد مدیریت شهری کرد. امروز 554 نفر از 3593 نفر مدیران شهرداری را زنان تشکیل می‌دهند؛ یعنی حدود 15درصد. ضمن آنکه 216 مدیر زن دیگر نیز در سازمان‌ها و شرکت‌های دیگر شهرداری مشغول به کار هستند و این بدان معنا است که تنها تعداد مدیران زن شهرداری از 93نفر در سال 1385 به 818 نفر در سال 1396 رسیده است؛ عددی که منهای 22درصد کارکنان زن شاغل در شهرداری است.
ضمن آنکه معاونت امور اجتماعی و فرهنگی، اداره کل امور بانوان شهرداری تهران، فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی فراوانی ویژه زنان و کودکان در نظر داشته و اجرایی ساخته است.
به نظر می‌رسد حضور زنان در رده‌های بالای شهرداری تهران و نفوذ تفکر زنانه و اهمیت‌دهی به این قشر از جامعه، توجه به زنان در برنامه‌ریزی‌های مختلف را در سطح شهر پررنگ‌تر ساخته است.
سیدمصطفی هاشمی‌طبا
هاشمی‌طبا نیز از جمله کاندیداهایی است که اطلاعاتی در مورد همسر او در دست نیست. همچنین در مورد سابقه اجرایی او می‌توان به حضور زنان در بازی‌های المپیک برای اولین‌بار اشاره کرد.
