آیا انقلاب منزلت اجتماعی زنان را تغییر داد؟

مطهره برزگر/

مفهوم منزلت در بیان روزمره، به طور معمول، معنی آبرو و حیثیت را می رساند؛ در حقیقت زن ایرانی که در مقام قیاس با زنان جهان از عفت و پاکدامنی منحصربه فردی برخوردار است همواره پاسدار آبرو و شأن خود بوده است؛ اما زندگی جمعی به انسان ها می آموزد که گذران عمر تنها به محدوده زندگی فردی جاری نمی شود، بلکه انسان با جامعه خود پیش می رود و رشد می کند. زنان نیز به عنوان نیمی از جامعه وقتی مفید واقع می شوند که با توجه به جایگاه و نقش خود خدمات مطلوبی را به جامعه ارائه کنند.

واقعیت این است که زن ایرانی با وجود اقتدار و توانمندی هایی که داشت و در دوران حساس تاریخ، مثلا در جریان مشروطه و یا در زمان فتوای تاریخی آیت الله میرزای شیرزای و بسیاری از موارد دیگر، این اثرگذاری اجتماعی را به اثبات رسانده اند، با این وجود بازهم مظلوم بوده اند؛گرچه با وجود چشمه جوشان عدالتی که اسلام برای ایرانیان به ارمغان آورد ، اوضاع دگرگون شد اما در دوره ای بازهم مظلوم شدند. هجوم فرهنگی غربیان و استعمارگران و همچنین بی کفایتی شاه لاحق، بازهم حقوق زنان را پایمال کرد. نگاه غیرالهی و مادی(منظور ابزرایست؟) به زنان کاملاَ بارز بود و آن ها نه حق رای داشتند و نه به اندازه مردان از حقوق اجتماعی برخوردار بودند، با اینحال برای استثمار تجاری از جنسیت زن، به اسم این که می خواهند زن را آزاد کنند، چه ظلم ها که به او نکردند؛ زن را از مقام شرافت و عزت پایین کشیدند و آزادی او را سلب کرده و او را به زنجیر فساد کشیدند. تنها نگاهی که به او روا داشتند متناسب با غرایض مشترک با حیوانات بود.

همچنین در پیش از انقلاب اسلامی، مهمترین نیاز زنان که «امنیت» است هرگز تامین نبود اغلب زنان نمی توانستند به راحتی در عرصه های اجتماعی، هنر، بازیگری و فعالیت های دیگر حضور داشته باشند و در عین حال حریم عفت و حجاب خود را از نامحرمان حفظ کنند. فساد اخلاقی و بی بندو باری موجود در دربار که به جامعه هم رسوخ کرده بود، امنیت زنان را به مخاطره شدیدی کشانده بود. عدالت در موقعیت های تحصیلی وجود نداشت و اغلب زنان از کمبودهای شدیدی مانند بی سوادی و کمبود بهداشت و شاخص های سلامتی رنج می بردند. سطح اطلاعات و دانش بسیار پایین بود و زمینه ای برای رشد علمی، فرهنگی، پژوهشی برای زنان فراهم نبود.

در این شرایط اندیشه های شفاف و معتدل امام راحل درباره زنان و جایگاه آنان در جامعه، خط بطلانی بر تفکرات متحجر   کشید و فرصت پویایی و شکوفایی برای جامعه زنان در کشور ایجاد کرد. ایشان بارها و بارها از حضور اجتماعی زنان به شرط رعایت موازین اسلام و همراه با حفظ بنیان خانوادها حمایت می کردند و تاکید داشتند که: «صلاح وفساد یک جامعه از سلاح وفساد زنان در آن جامعه سرچشمه می گیرد». ایشان همچنین خواستار حضور فعال زنان در صحنه‌های مختلف می‌شدند: «شما هم (زنان) باید رأی بدهید. شما هم با سایرین فرقی ندارید، بلکه شما مقدمید بر مردها.» و حضور فعال زنان در صحنه‌های مختلف انقلاب و پس از آن در دفاع 8 ساله را با عبارات گوناگون ارج گذاشته بر جایگاه برتر آنان تأکید می‌ورزیدند: «شما رهبران نهضت هستید، بانوان رهبران نهضت ما هستند، ما دنباله رو آن‌ها هستیم، من شما را به رهبری قبول دارم و خدمت‌گزار شماییم.»
چنین اظهاراتی در شرایط کنونی شاید خیلی ساده به نظر برسد، اما در دوران پیش از انقلاب اسلامی، ظلم و ستم و بی ارزش تلقی کردن زنان بسیار بارز بود و اندیشه های امام خمینی (ره) که زمینه را برای رشد و حضور سازنده‌ی آن‌ها آماده می دید، امیدبخش قشر زنان برای تعالی زندگی اجتماعی آن ها می شد. زن بعد از انقلاب، نه مدل جاهل و سنتی دیروز بود که دلخوش به مذهب و عبادتی قشری، به دور خویش تار غفلت تنیده باشد و نه مدل مدرن و وابسته در دست طراحان بین المللی که برای داشتن آزادی به هر نوع بردگی مدرن تن می داد بلکه مدلی شد متفاوت و البته متعالی.
واقعیت ها نشان می دهد که زن پس از انقلاب اسلامی منزلت اجتماعی متفاوتی پیدا کرد، دیگر دغدغه اش در ابتدائیات زندگی محدود نمی شد؛ شیعه گری و الگوگیری از حضرت زهرا سلام الله علیها برای پیشرفت در زندگی فردی و اجتماعی، رسالت انسان سازی و صدور تفکرات ناب شیعه به دیگر زنان جهان، تبدیل به هدف و آمال زن ایرانی شده بود.  در مقابل این اندیشه هنوز گروه های سیاست زده و غربگرا که قرابت زیادی با دستگاه پهلوی داشتند خواسته‌های برخاسته از دیدگاه متجدد و فرنگی مآب خود را فریاد می زدند و در مقابل قوانین نظام اسلامی مانند حجاب و عدم حضور زنان در برخی مشاغل و فعالیت‌ها، مقاومت می‌کردند. مشخص نبودن حدود واقعی حقوق و جایگاه زن در آن دوران، در نظام اسلامی به این امر دامن می‌زد. ادامه این مخالفت ها هنوز در زیر پوسته فرهنگی-اجتماعی کشور محسوس است.

انقلاب، به دلیل آن که پرتوی از دین مبین اسلام به شمار می‌رود، توانسته است خدمات عظیمی را برای زنان به انجام رساند و البته این امر نه به تمام و کمال، اما بسیار مؤثر، مهم و گسترده بوده است. تاکنون در عرصه های مختلفی موفق عمل کرده ایم و ساختار فکری زنان کشورمان با جهش باورنکردنی تغییر کرده است. قوانین متعددی برای پیشرفت و رعایت حقوق زنان در خانواده و جامعه وضع شده و تعداد تحصیل کرده‌ها، دانش آموزان و دانشجویان، اساتید، هنرمندان، شاغلان و فعالان اقتصادی  و اجتماعی زن به طرز چشمگیری رو به افزایش است. ما این را از دستاوردهای انقلاب اسلامی می دانیم. با این وجود دشمنان داخلی و خارجی کشور همواره سعی دارند با تضعیف موقعیت زنان و ایجاد شبهات پیش پا افتاده اعتماد به نفس بانوان ایرانی را کاهش دهند و او را حقیر بنامند. اما بصیرتی که در سه دهه پس از انقلاب به مرور در مردم ایجاد شده آبی بر آتش افروزی دشمنان خواهد بود.

/انتهای متن/