نشست “راهکارهای تجرد قطعی دختران” برگزار شد

«تجرد قطعی دختران و ارائه راهکارهای عملی ازدواج» موضوعی بود که  در نوزدهمین  نشست مجمع زنان فرهیخته انقلاب اسلامی در آبان ماه هم با حضور سه کارشناس دکترمحمدتقی کرمی، دکتر امیرحسین بانکی پور فرد و دکتر فروغ نیلچی زاده بررسی شده بود. 
در ادامه مباحث تجرد قطعی دختران بیستمین نشست با حضور خانم دکتر عزت السادات میرخانی عضو مطالعات زنان دانشگاه تربیت مدرس و مدرس حوزه‌ي علمیه هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و  دکتر فاطمه  فراهانی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و تحقیقات دانشگاه ازاد اسلامی مدیر گروه مدیریت و برنامه ریزی فرهنگی برگزار شد.

محورهای نشست

در این جلسه که با تمرکز بر راهکارهای ممانعت از تجرد قطعی دختران برپا شد، بحث ها حول سه محور مطرح شد:

• بازبینی در مفهوم تجرد قطعی
• چرا از این مفهوم تجرد قطعی فقط برای دختران استفاده می شود؟آیا مفهوم تجرد در مورد  پسرهای ازدواج نکرده صادق نیست؟
• مشکل تجرد دختران برای گروه های سنی مختلف دختران دهه 60، 70 و 80 یک جور تعریف می شود و راهکارها یکسان دارد؟

 

تجرد قطعی مفهوم درستی نیست

درابتدای این جلسه دکتر میرخانی در مورد مفهوم تجرد قطعی گفت:

 تکرار لفظ «تجرد قطعی» این لفظ را که امکان هرگز ازدواج نکردن را القا می کند،  واژه ای غیرمبتنی بر نگاه توحیدیست. تجرد قطعی از نظر اسلام مردود است. در قرآن کریم می فرماید برای هر مجردی در دنیا زوجی وجود دارد و همه هستی دارای زوجیت هستند و انسان هم همینطور است. بنابراین باید بر استحکام زوجیت تاکید کرد. ما می بینیم که آیت الله جوادی آملی هم تجرد قطعی را قبول ندارند و تاکید دارند که تسهیل ازدواج یک مساله از مسائل واجبات نظامیه است.

 

راهکارهای تجردزدایی

این استاد حوزه و دانشگاه در مورد راهکارهای عملی تشویق ازدواج در جوانان اظهار داشت:

در گذشته افراد ارزش ها و قداست زندگی مشترک را از بزرگترهای خود و در کانون خانواده فرا می گرفتند، اما در حال حاضر رسانه ها جای بزرگترها را گرفته اند. این در حالی است که ما کمتر در رسانه می بینیم که به معرفی افرادی که در سنین کم ازدواج های موفقی داشته اند و جزو افراد فعال جامعه هم هستند، بپردازند..

وی بر ضرورت تحول  در بینش و فهم افراد مخصوصا دختران از مقوله  ازدواج  وزمینه سازی برای ایجاد خصایصی مانند مسئولیت پذیری و مدیریت رفتار در خانواده تاکید واظهار کرد:
الان  بسیاری از افراد با مهارت درون خانواده آشنا نیستند و طعم مسئولیت پذیری و وظیفه شناسی را در دوران تجرد خود تجربه نکرده اند.

 

تجرد برای پسران هم هست ولی …
این استاد حوزه و دانشگاه اظهار کرد:

 مشکل بالارفتن سن ازدواج در پسرها هم وجود دارد اما چون جامعه زمینه روابط  آزاد برای بخشی از پسرها و زمینه های بظاهر شرعی برای آنان ایجاد کرده زیاد این موضوع به نظر نمی رسد ولی برای دختران عفیف و نجیب این زمینه وجود ندارد ولی

 

 تجرد به سبک زندگی ما برمی گردد
دکترفاطمه فراهانی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، در ادامه  نشست با رد لفظ تجرد قطعی در خصوص ازدواج گفت:

ما قائل به اصالت معنایی و مفهومی این واژه نیستیم اما واقعیت این است که این یک واژه آماری است و منظور این است که یک گروه از جمعیت، شانس خود را از نظر ویژگی های زیستی برای ازدواج از دست می دهند.

به هرحال تجرد الان در جامعه ما تبدیل به مساله اجتماعی شده است و معلول بسیاری از اتفاقاتی است که مجموعه کیفیت و سبک زندگی ما را شکل می دهد. یعنی ما الان  دچار آسیب بزرگ بی هویتی و بی اصالتی شده است و جایگاه الگوهای مختلف رفتاری از باب تفکر و سلیقه و الگوهای مختلف پوشش، نحوه برقراری تعامل و روابط و همچنین الگوهای کلامی مشخص نیست.ما اسلامی فکر می کنیم اما غربی عمل می کنیم،  در مصارف فرهنگی نیز کاملا نگاه غربی داریم و این منحصر به جوانان با تیپ خاص یا شخصیت خاص نیست، بلکه در همه جامعه وجود دارد و ما هم با آن مواجهیم.

تفاوت در تربیت دخترها و پسر لحاظ نمی شود

وی در بیان یکی دیگر از علل تاخیر ازدواج به نقطه نظر رهبر معظم انقلاب در خصوص زن انگاشتن زنان و مرد دانستن مردان در سیاست های فرهنگی اشاره کرد و گفت: والدین چقدر دختران و پسران خود را برای مادر و پدر شدن و همسر مسئول بودن، تربیت می کنند؟ با تربیت های فعلی جامعه ما دچار بی هویتی تربیتی شده است که هیچ تفاوتی میان تربیت دختر و پسر وجود ندارد و همه حمایت های خانواده برای ادامه تحصیل در جهت دانش افزایی است و هیچ توجهی به کسب مهارت های زندگی مانند مسئولیت پذیری صورت نمی گیرد.

 

مدرن شدن یعنی زیر پاگذاشن ارزش ها ؟

 وی اضافه کرد:

درحال حاضر بعضی پدر و مادرها  می گویند که ازدواج یعنی ناراحتی و سختی! این نوع نگاه نه تنها  اسلامی نیست، بلکه حتی غربی هم نیست، زیرا غربی ها هم در قالب محدوده سرزمینی و مختصات فرهنگی خود یک نوعی نگرش فرهنگی دارند و به آن پای بندند. بسیاری از خانواده ها در غرب هستند که در چارچوب قرار داشتن فرزندان شان را باور دارند اما ما فکر می کنیم مدرن شدن یعنی زیر پا گذاشتن ارزش ها یا بی تفاوتی نسبت به بسیاری از مسائلی که ارزش محسوب می شود.

هم فرد، هم خانواده و هم حکومت مسئولند

این کارشناس مسائل فرهنگی با بیان اینکه  برای حل مساله تجرد قطعی به مفهوم بالارفتن سن ازدواج به عنوان مسئله اجتماعی نیاز به سیاستگذاری داریم گفت:

 این سیاستگذاری در ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی و خانوادگی شکل می گیرد و نباید تک بعدی نگاه کنیم و تنها فرد و یا حکومت را مقصر بدانیم و یا نسبت به خانواده بی تفاوت باشیم. زیرا خانواده در تولید و سلامت نسل و همچنین پشتیبانی از فرد تا آخر عمر در مسائل جسمی، روانی و عاطفی نقش بسیار مهمی دارد و نمی توان آن را نادید گرفت.
وی تصریح کرد: خانواده باید فرزندان خود را بر مبنای افزایش دانش مهارت های زندگی خانوادگی و الگوهای تربیتی مبتنی بر ارزش های اسلامی و در جهت تربیت الگویی رشد دهد تا آنچه ما به عنوان خانواده شایسته و در تراز انقلاب اسلامی در جامعه ای رو به رشد و به عنوان سرمایه اصلی و اساسی سرمایه گذاری در نظر داریم، اتفاق بیفتد.

 

دهه شصتی ها ایده آل گرایند

در ارتباط با در نظر گرفتن تفاوت گروه های مختلف دختران مجرد دکتر میرخانی گفت:

ما در رائه راهکار حتی نباید دو نفر را که متولد یک دهه هستند را با هم مقایسه کنیم. زیرا هیچ کدام شرایط خانوادگی و فرهنگی یکسانی ندارند و بر همین اساس در اسلام حکمی به نام شناوری احکام شرعی داریم که هر انسانی به تبع شرایط بیرونی و درونی خود، احکام اضطراری و اختیاری متفاوتی دارد.  حتی در خانواده ای که پنج فرزند دارد شرایط همه اینها یکسان نیست. بر همین اساس ما نمی توانیم همان روشی که در مقابل یک متولد دهه شصت در نظر می گیریم برای دهه هشتادی استفاده کنیم. زیرا تنه شخصیتی یک دهه شصتی شکل گرفته است و اصولی را به عنوان باور پذیرفته اما یک دهه هشتادی هنوز در دوران غلبه احساس بر عقل است و مفهوم عشق برایش در ازدواج مهم است. آن ایده آل گرایی که در دهه شصتی وجود دارد، هنوز در دهه هشتادی شکل نگرفته است.
در عین حال این دهه شصتی ها خیلی وقت ها پخته هم فکر نمی کنند. در نگاه قرآن رشد یک انسان یک رشد پلکانی است که با آزمایش آدمها حاصل می شود:

وابتلوا الیتامی حتی بلغواالنکاح

با این تربیت های تک بعدی که فقط به بچه ها می گوییم درس بخوانند و بس این پختگی حاصل نمی شود.

وی با انتقاد از رفتار والدین در تربیت فرزندان گفت: باید مهارت غلبه بر مشکلات را به آنان یاد بدهیم، بچه ها را عادت دادیم با یک فکر بالا و نگرش کلان و ایده آل های خاص که دهه ها در درونشان شکل گرفته رشد کرده اند و این تک بعدی زندگی کردن بچه ها، که فقط درس خوانده اند، به زندگی خود بچه ها و والدین آن ها آسیب می زند.

 

اول باید مشکلات اقتصادی حل شود!

این استاد حوزه با بیان اینکه تاکید اسلام به ازدواج پیش از از بین رفتن سلامت پاکدامنی و عفت است، گفت:

متاسفانه به این موضوع توجه چندانی نمی شود و بسیاری می گویند فرد باید مشکلات اقتصادی اش حل شود و بعد وارد زندگی شود، در حالی که در آیه قرآن آمده است که کسی که ازدواج کند خدا او را بی نیاز می کند. در وقاع از نگاه قرآن  سن ازدواج به تاخیر بیفتد، فتنه وفسد در جامعه رواج پیدا خواهد کرد. این اصول و ارزش های غلط تحمیلی به فرهنگ ما  مانع می شود که در سنین کم ازدواج صورت گیرد.

 

مسئولیت پذیری را یاد نمی دهیم

میرخانی معرفی افراد موفقی را که در سنین کم ازدواج کرده اند، یکی از راهکارهای فرهنگ سازی برای ازدواج بموقع  دانسته و گفت: این افراد کسانی هستند که از همان کودکی به عنوان افراد مسئولیت پذیر رشد کردند و آگاهانه وارد زندگی مشترک شدند.
وی با تاکید بر اینکه مسئولیت پذیری یکی از مهمترین ارکان زندگی مشترک است، گفت: در قرآن هم به این موضوع اشاره شده و راهکار اسلام برای زن هایی که همسران آن ها مسئولیت پذیر نیستند این است که به نزد بزرگان خود بروند و از آنها کمک بخواهند که متاسفانه در جامعه ما در حال حاضر وقتی این اتفاق می افتد بزرگترها سریع راهکار طلاق را پیشنهاد می کنند در حالی که اسلام طلاق را به عنوان آخرین راهکار قرار داده و تاکید بر کمک والدین در حمایت از جوانان به منظور تدوام زندگی مشترک، دارد.

جوانها باید مدیریت بحران بلد باشند

این استاد دانشگاه با اشاره به زندگی حضرت زینب(س) نیز گفت: آیا این حضرت یک شبه مهارت مدیریت بحران را یاد گرفت؟ برای زندگی مشترک دو طرف باید از کودکی تربیت صحیح در جهت تشکیل زندگی مشترک و مسئولیت پذیر بودن را بیاموزند. متاسفانه دختران دهه شصت عمری که عمری را با فکر فردی خود زندگی کرده اند، خیلی وقت ها بلد نیستند  که با موانست و همراهی با همسر   بحران های زندگی مشترک  را رفع کنند. ما باید به این افراد واقع گرایی را بیاموزیم و اینکه اگر دنبال ایده آل های ذهنی خود هستند شاید هرگز نتوانند ازدواج کنند.

 

تسهیل گری  وظیفه نهادهای عمومی و حکومتی

در باب راهکارهای مشکل تجرد فراهانی گفت:

 در بعد فردی نیاز به پالایش ذهنی و فکری مبتنی بر ارزش ها و اعتقاداتی داریم که بر مبنای آن سبک زندگی ما تعیین می شود.

این استاد دانشگاه تسهیل گری را وظیفه حکومت و دولت دانسته و افزود: باید ابعاد حقوقی و قانونی و اجرایی مشخص و تبیین شود و متولیان خاص تسهیل گری در امر تشکیل خانواده  کارهای لازم را مطابق اسناد بالادستی اجرا کنند.
وی از مساجد و شهرداری ها به عنوان نهادهای عمومی و حاکمیتی که می توانند نقش تسهیل گر را ایفا کنند، نام برده و افزود:

بخش عمده فعالیت این نهادها می تواند مساله ازدواج باشد و برخی نهادهای غیردولتی هستند که قدرت نفود بسیار بالایی دارند می توانند مشارکت اجتماعی، مطالبه گری و چانه زنی از نهادهایی که وظایف تعریف شده رسمی در این زمینه دارند را بر عهده بگیرند، همچنین بصیرت افزایی، دانش و مهارت افزایی مردم که مهم است، نیز بر عهده این نهادهاست.

فرزندانی که امپراتورند!

فراهانی با بیان اینکه خانواده ها هم باید مسئولانه و متعهدانه اقدام کنند، گفت:

هرچند که در حال حاضر برخی از وظایف خانواده بر عهده رسانه ملی و یا مدارس گذاشته شده است اما این نمی تواند از اهمیت و ارزش خانواده ها کم کند و نقش حمایتی خانواده همچنان پابرجاست و خانواده ها باید فرزندان خود را در جهت خروج از تصور ازدواج  ایده آل  و رفتن به سمت واقعیت ها در این زمینه خارج کنند وگرنه در بحران خواهیم ماند.
وی با انتقاد از اینکه تربیت کنونی فرزندان برمبنای فردگرایی است، گفت: این افراد که مانند امپراطورها تربیت شده اند و بعد از دانشگاه دنبال شغل هستند و تمام زندگی خود را بر مبنای من فردی شکل داده اند چطور می توانند کنار یک نفر دیگر که شاید او هم مثل این فرد تربیت شده است، زندگی کنند؟ این افراد مسئولیت پذیر بار نیامده اند و نسبت به خانواده خود متعهد و مسئول نیستند.

قناعت و پرهیز از تجمل

این استاد دانشگاه ارزش دانستن تاهل و مهم دانستن ازدواج را به عنوان مهمترین انتخاب زندگی  از دیگر راهکارهای موثر در زمینه ازدواج دانست و تاکید کرد:

با گسترش فرهنگ قناعت و ساده زیستی و پرهیز از تجمل گرایی در دادن جهیزیه و همچنین معیار داشتن مسکن و درآمد بالا برای پسر می توان شاهد ازدواج های خوب و موفق بود.

خیرین ازدواج ساز

وی همچنین استفاده از ظرفیت الگویی نخبگان، اساتید حوزه و دانشگاه و معرفی نحوه آغاز و ادامه زندگی این گروه های مرجع به نسل جوان را در تعدیل نگاه آنان از ایده آل به واقعیت موثر دانست.
فراهانی با تاکید بر اینکه بنیاد برکت در امر خیرین مدرسه ساز بسیار موفق عمل کرده گفت: در حال حاضر ما نیازمند خیرین در امر ازدواج و همچنین ایجاد اشتغال بر مبنای اقتصاد مقاومتی هستیم تا جوانان به خاطر محرومیت و محدودیت از ازدواج صرفنظر نکنند.

 

دولت جای خانواده را نمی گیرد
دکتر میرخانی نیز با تاکید بر اینکه وظیفه خانواده را دولت و یا وضع قوانین و حمایت های بین المللی نمی تواند بر عهده بگیرد، تصریح کرد: اسلام تاکید فراوانی به خویشتن داری در امر ازدواج و هم زندگی اجتماعی دارد. این خویشتن داری باعث دوام خانواده می شود و جلوی بسیاری از مشکلات روانی، اخلاقی و تربیتی ناشی از خودکامگی و خودمحوری افراد را نمی گیرد. 
وی با اشاره به اینکه در اسلام زمانی که انصار با خویشتن داری و روی گشاده پذیرای مهاجرین شدند اسلام شکوفا شد، افزود: اما در جریان سقیفه با دعوای این دو جدایی در اسلام اتفاق افتاد، در خانواده هم همینطور است، مادر خودکامه نمی تواند فرزند اهل سازش تربیت کند و ما باید از این روند برگردیم و از سوی دیگر اسلام تاکید فراوانی به واسطه گری در امر ازدواج دارد و ثواب های گوناگونی برای واسطه گرهای ازدواج بیان کرده است، بنابراین لازم است که نهادهای مردم نهاد نیز در امر واسطه گری ازدواج وارد شوند.

 

راهکارهای اقتصادی تسهیل ازدواج

فراهانی در ادامه راهکارهای تسهیل ازدواج از نظر موضوعات اقتصادی گفت: بهتر است که خانواده ها از مشاغل پاره وقت فرزندان خود در دوران تحصیل حمایت کنند تا بدین ترتیب فرد هم مسئولیت پذیر بار بیایید و هم بتواند بخشی از هزینه های تحصیل خود را تامین کند و در وقتی که برای ازدواج اقدام کرد، سابقه خوبی از نظر کاری داشته باشد که این امر جز با تشویق و حمایت خانواده ها اتفاق نخواهد افتاد.
وی استفاده از مشاغل خانگی و همچنین تشویق زندگی با خانواده زوجین برای کاهش هزینه های زندگی را از دیگر راهکارهای اقتصادی در ازدواج آسان برشمرد.

 

مشاورها، مهاجرت ها

این استاد دانشگاه در انتها با بیان اینکه بهره گیری از مراکز مشاوره اسلامی و همچنین کنترل مهاجرت از شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ برای تحصیل و یافتن کار و جلوگیری از بی بند و باری و ابتذال در جامعه را از دیگر راهکارهای عملی برای ازدواج عنوان کرد  وافزود:

 دو واژه عفت و غیرت در جامعه در حال کمرنگ شدن است که اگر این واژه ها را محدود به رعایت حجاب نکنیم می توانیم بهره های فراوانی از آنها بگیریم. زیرا رعایت عفت کلام میان زن و شوهر و دیگر اعضای خانواده کلید واژه بسیار مهم در نظام تربیتی ما محسوب می شود، همچنین غیرت و حساس بودن نسبت به ارزش ها ز بسیار مهم است و جامعه ای که این حساس بودن به ارزش خود را از دست بدهد، محکوم به فناست.

در خاتمه جلسه با توجه به ابراز علاقمندی حاضرین در جلسه بنا بر این شد که نشست ماه بعد نیز با همین موضوع به  صورت پرسش و پاسخ  با شرکت کنندگان  برگزار شود.

/انتهای متن/