این لکنت زبان لعنتی!

فریبا علیزاده/

آیا کودکم لکنت زبان دارد ؟چه عواملی سبب بروز لکنت کودک می شود ؟  چرا پسران بیش از دختران مبتلا به لکنت می شوند ؟  آیا شروع مدرسه می تواند سبب ایجاد لکنت ، درکودک باشد ؟ چه زمان هایی لکنت کودک ، تشدید می شود ؟  چرا کودک من گاهی لکنت دارد و گاهی ندارد ؟ 

لکنت زبان در کودکان

وقتی خیلی کوچک تر بود ، زیاد توجهی به این موضوع نشان نمی داد . بعضی ها توی کوچه جلویش را     می گرفتند و به او می گفتند :« بگو کارخانه » و وقتی که می گفت :« تا تارخانه » به او می خندیدند . بزرگ تر که شد کم کم فهمید با دیگران فرق دارد . چند روز پیش که با دوستانش در کوچه بازی می کرد و آن ها مسخره اش کردند ، در حالی که بغض راه گلویش را بسته بود آمد و به من گفت :« ما…ما…مامان! چ…چ…چرا…م…من…ن…نمی توانم…»!

لکنت زبان چیست ؟

زبان و تکلم وسیله ای برای بیان افکار ، احساسات و عواطف است و ناتوانی در صحبت کردن به احتمال زیاد بر روابط شخص با سایرین تاثیر می گذارد . این نقص ممکن است از اشکالات جزیی تکلم مثل لکنت زبان گرفته تا ناتوانی کامل در صحبت کردن باشد . لکنت زبان ، نوعی اختلال دائمی یا موقتی تکلم است که به صورت تکرار ، مکث های طولانی و ممتدگویی صداها ، سیلاب ها یا کلمات بروز می کند . یعنی به علت تشنج عضلانی ، کودک از تولید صداها به طور عادی عاجز است و آنها را به طور غیرطبیعی و نامناسب ادا می کند . معمولا ارتباط را مختل می سازد ، موجب جلب توجه دیگران ، ناراحتی و خستگی متکلم و شنونده می گردد .

از کِی شروع می شود؟

لکنت زبان ، حدودا در دو تا پنج سالگی آغاز می شود . همچنین هنگامی که کودک ، آموزش دبستانی را آغاز می کند بر اثر نگرانی های عاطفی ـ اجتماعی ناشی از مدرسه و خانواده ، احتمال بروز لکنت زبان در او افزایش می یابد . لکنت زبان در بین پسران شایع تر است . پسرها همچنین برای ابتلا به سایر بیماری های گفتار و زبان مستعد تر هستند . این تفاوت بارز میان دختران و پسران در میزان ابتلا به لکنت به تفاوت های ساختمان زیستی ، بلوغ جسمی و رشد گفتار و زبان آنها بستگی دارد .

شدت و نوع لکنت زبان

شدت لکنت زبان در افراد مختلف یکسان نیست و به دو صورت کلونیکی و تونیکی مشاهده می شود :

در حالت کلونیکی: عضلات تکلمی بیشتر به ارتعاش در می آیند و فرد مجبور می شود ، معمولا اولین سیلاب کلمه را با سرعت و تشنج چندین بار تکرار کند . مثلا کودک با لکنت زبان ، کلمه «انار» را به صورت «ا…ا…ا…انار» وکلمه «مادر» را به صورت «م…م…م…مادر» تلفظ می کند .

در حالت تونیکی: فرد بر اثر انقباض حرکت دستگاه گویایی ، برای تلفظ یک کلمه چند ثانیه دچار وقفه    می شود و به شدت به خود فشار می آورد تا آنکه سرانجام به طور ناگهانی و با تشنج کلمه را بیان می کند . معمولا حالت کلونیکی و تونیکی در کودکان دارای لکنت زبان هم زمان است .

چرا لکنت زبان؟

عواملی که موجب ایجاد لکنت زبان می شوند عبارتند از :

وراثت ، نقص و مشکل جسمی و فیزیولوژیک ، هیجان زدگی مفرط ، حساسیت بیش از حد در مقابل وقایع و اتفاقات ، خودپنداری ضعیف (اعتماد به نفس ، عزت نفس پایین) ، وابستگی شدید ، فوت نزدیکان ، ترس ، اضطراب ، عوامل محیطی مثلا کم صحبت کردن اطرافیان با کودک ، تجربه های محیطی کم ، تقلید نادرست اطرافیان از صحبت کردن کودک (یعنی کودک کلمه ای را نادرست تلفظ می کند و اطرافیان هم با همان شکل نادرست با او سخن می گویند) .

در بین کودکان خردسال لکنت ، بسیار ناپایدار است . میزان و تنوع لکنت می تواند از یک روز به روز دیگر و از یک موقعیت به موقعیت تغییر کند و حتی ممکن است در خلال یک گفتگو هم تغییر کند . تحت شرایطی تغییرات بارزی می کند : وقتی که کودک هیجان زده ، به شدت خسته ، یا بیمناک و نگران می شود و یا زمانی که قرار است برای عده ای در حضور جمع صحبت کند معمولا با شتاب صحبت می کند و لکنت او بیشتر می شود .

نشانه های لکنت

علایم و نشانه های لکنت این ها هستند :

• گوشه گیری ، مهم ترین نشانه این کودکان است که بر اثر آن احساس حقارت می کنند و ساکت و آرام درگوشه ای می نشینند و از طرح هر گونه پرسش خودداری می کنند و در نتیجه استعدادهایشان شکوفا نمی شود .
• کودکان هنگام صحبت کردن ، به انجام دادن بسیاری حرکات کمک کننده می پردازند و بدان وسیله مقصود خود را بیان می کنند . از جمله این حرکات می توان از حرکات غیرطبیعی چشم ، فشردن عضلات پیشانی ، لرزش چانه ، حرکات اضافی سر و گردن ، تغییر در حالات چهره ، انقباض شدید عضلات صورت ، به هم زدن سریع پلک ها ، اخم کردن و تکان دادن دست ها و پاها ،نام برد .
• کودکان دارای لکنت زبان ، در حضور جمع دچار هیجان می گردند و بر شدت لکنت آنان افزوده می شود . از این رو  معلمان ، نباید از این کودکان در موقعیت های هیجان انگیز و اضطراب آور و در حضور جمع درس بپرسند ، مگر آنکه مطمئن باشند آنان پاسخ صحیح سؤال را به خوبی       می دانند .
• نشانه های دیگر مانند تکرار یا کشیده گفتن غیرعادی صداها و هجاها و مکث های غیرعادی در تکلم ، تشویق ، بیان کلمات با فشار و دشواری ، ترس ، اضطراب ، حساسیت فراوان ، اختلالات تنفسی ، نا امیدی و یاس ، عدم اعتماد به نفس ، افت تحصیلی ، عوض کردن جمله یا فکر برای اجتناب از لکنت ، اختلال خواب و احساس خستگی از علائم لکنت به شمار می رود .

/انتهای متن/