کودک دروغگو به دنیا نمی آید

فریبا علیزاده/

 کودک پاک ما ، دروغگو به دنیا نمی آید ؛ علت دروغگویی او محیط و رفتار اطرافیان است . اگر در همان ابتدای کودکی علت دروغگویی او از میان نرود منجر به تثبیت این صفت در کودک می شود . بسیاری از پدران و مادران تلاش می کنند با انجام کارهای ویژه ای به فرزندشان بیاموزند که از دروغ پرهیز کند ، در حالی که اگر کاری نکنند که کودک دروغ بگوید، نیازی نیست تلاش کنند تا او راست بگوید! کمی به سخنان و رفتارهای خود دقت کنید . به خاطر بیاورید چند بار بدون آن که متوجه حضور کودک خود شوید، به دیگران دروغ گفته اید ؟ کودکان شما در حال الگوگیری هستند و می توانند تمام ظرایف رفتار و گفتار شما را ضبط و از آن تقلید کنند. دروغگویی نیز به همین شیوه آموخته می شود . البته برخی از گفته های کودکان که غیر واقعی به نظر می رسد ریشه در دروغگویی آنها ندارد ؛ کسی دروغگوست که آگاهانه حقیقت را کتمان می کند یا آن را تغییر می دهد . کودکی که خیال پردازی های خود را به زبان می آورد، نمی توان دروغگو شمرد.

علائم و نشانه ها

هر گاه کودک در موقعیتی نامطمئن و ناامن قرار گیرد و احساس خطر یا حقارت کند به گفتن دروغ متوسل می شود . به طور قاطع و صریح حرف نمی زند . به تدریج اعتماد خود را به دیگران از دست می دهد و نسبت به اطرافیان بدبین می شود . دروغگویی باعث تغییرات جسمی نظیر افزایش ضربان قلب ، تغییر حالت چشم ، رنگ پریدگی ، برافروختگی ، بی قراری و ناآرامی و خشک شدن دهان و گاهی لکنت زبان و پراکنده گویی می شود .

به این دلیل دروغ می گوید

1)آموزش های نادرست خانواده : کودک تا حد بسیاری رفتارهایش را از والدین و افراد خانواده تقلید   می کند. در خانواده ای که پدر و مادر و دیگر اعضای آن همواره به یکدیگر دروغ می گویند، نمی توان انتظار داشت کودکی راستگو تربیت کرد . مثلا تلفن زنگ می زند و کسی با پدر کار دارد . پدر از قبل به فرزندش سفارش کرده است که اگر کسی با او کار داشت بگوید که در منزل حضور ندارد . این قبیل رفتارها که بارها در بعضی خانواده ها مشاهده می شود، یکی از رایج ترین روش های آموزش عملی دروغگویی به کودکان است .

2)برای جلب توجه اطرافیان : چنانچه کودکی در خانواده یا مدرسه مورد بی توجهی اطرافیان قرار گیرد برای نشان دادن خود و جلب توجه آنان ممکن است به گفتن دروغ در زمینه های گوناگون متوسل شود . در همین زمینه، تنبیه و سرزنش کودک نیز موجب می شود که او برای فرار از ملامت و تنبیه دروغ بگوید .

3)کودکانی که نسبت به دوستان و اطرافیان خوداحساس کمبود می کنند: ممکن است برای جبران کمبودها در زمینه های گوناگون نظیر شغل والدین، محل سکونت، وضع تغذیه، دوستان، تفریحات به دروغ گویی متوسل شوند .

4)ضعف و ناتوانی : هر گاه به اصرار از او کاری بخواهید که بیشتر از توان و قدرت او باشد در واقع وادارش کرده اید برای رها شدن از این تکلیف سنگین دروغ بگوید .

5)ترس : اگر کودک به سبب راستگویی تنبیه شود ، در آینده برای نجات و رهایی از مجازات به دروغ گویی متوسل خواهد شد .

6)حسادت و رقابت : کودکان ، بیشترین دروغ را به خاطر حسادت به خواهر و برادر خود یا برای رقابت با آن ها می گویند. بارها دیده اید که او مخفیانه کودک خردسال خانه را آزار می دهد و او را به گریه می اندازد ولی در برابر شما رفتار خود را انکار می کند .

7)تهدید کودک به انجام دادن عملی که اجرا شدنی نیست : برای نمونه هرگاه والدین، کودک را تهدید کنند که اگر در دیکته نمره 20 نگیرد او را خواهند کشت . این تهدید موجب می شود که کودک در صدد دروغ گویی و صحنه سازی برآید و به دروغ گفتن عادت کند . در این میان ، کودک در می یابد که والدین عملا به او دروغ می گویند، زیرا آنان هیچ گاه کودک شان را نمی کشند. همچنین کودکان اعتماد خود را نسبت به حرف های والدین و معلمان از دست می دهند و برای آنان ارزشی قائل نمی شوند .

8)پنهان کردن اشتباهات : کودکان نیز مانند ما برای خود شخصیت قائل هستند. وقتی سرزنش        می شوند رنج می برند . به همین خاطر وقتی اشتباهی مرتکب می شوند که می دانند به خاطر آن سرزنش و ملامت خواهند شد، دروغ می گویند .

9)نحوه بیان و برخورد والدین با کودک او را به دروغ گفتن وا می دارد : مثلا والدین به کودکی که مرتکب عمل خلافی شده است اصرار می ورزند که او این کار را انجام نداده است ، بلکه دیگری مثلا همسایه یا دوست یا برخی موجودات خیالی مسبب آن بوده اند . در این حالت ، والدین علاوه بر آن که کودک را دروغگو بار می آورند و از او حمایت بی جا و بی مورد می کنند ، او را به گریز از قبول مسئولیت رفتارش نیز وا می دارند .

10) انتظار و توقع بیش از حد از کودکان و مقایسه آنان با دوستان و همکلاسی ها : والدینی که از کودکان انتظاراتی بیش از حد توان شان دارند و آنان را تحت فشار قرار می دهند ، کودکان را به دروغ گویی وا می دارند . در این صورت ، کودک از طریق دروغ گفتن می تواند هم بر احساس حقارت خود به طور موقت غلبه یابد و هم والدین را راضی و خشنود سازد و نظر آنان را به سوی خود جلب کند .

11) علت دیگر دروغگویی خیر خواهی است : مثلا در خانواده یکی از بچه ها کار بدی انجام داده و مادر قصد تنبیه او را دارد . بلافاصله ممکن است برادر بزرگتر که دلش برای خواهر کوچکتر خود می سوزد ، لب به سخن بگشاید و بگوید که او این کار بد را انجام نداده است. که آن کار خوبی نیست .

12)دروغگویی ، علل دیگری نیز دارد که به طور خلاصه عبارت است از : اجتناب از ناراحتی و دردسر و تعقیب ، فریب دادن دیگران برای کسب جاه و مقام و سود شخصی ، برای رسیدن به هدفی ، ناراحت کردن رقیب ها و اطرافیان ، جلوگیری از مجازات ، خودستایی و تظاهر ، فراموشی ، مورد توجه و تشویق قرار گرفتن ، عدم تفاهم ، بی اطلاعی ، شتاب زدگی ، خیال پردازی ، بی اعتمادی ، ضعف و کمبود ها .

/انتهای متن/