فخر جهان زن با نفوذ و هنرمند قاجاری

فخر جهان خانم از آن زنانی است که در دربار قاجار به زندگی معمول زنان حرمسرا تن نداد و تلاش کرد جایگاه و مرتبه ویژه‌ای پیدا کند آن هم در هنر. او ملقب به فخرالدوله بود و دختر ششم فتحعلیشاه. مادرش فاطمه خانم، مشهور به سنبل باجی زن چهلم فتحعلیشاه و از اسرای کرمان بود و دخترش را بسیار متشخص و کاردان تربیت کرد.
خواهران و برادر او حسن جهان خانم والیه، تاجلی بیگم خانم و فتح‌الله میرزا شعاع السلطنه بودند. فخرجهان با پسرعمویش میرزا محمد خان، فرزند حسینقلی خان، ازدواج کرد که بعد از مدت کوتاهی از او جدا شد. فخر جهان خانم اتاقی مخصوص به خود در عمارت فتحعلیشاه داشت که پذیرای شاهزادگان هنگام شام و ناهار بود.
او تربیت یکی از برادران خود، سلطان حسین میرزا (پسر شصتم فتحعلیشاه) را به عهده گرفت.
گفته می‌شود که ارج و قرب زیادی در دربار داشت و محمدشاه قاجار با وساطت او و به دلیل احترامی که داشت از کشتن یا کور کردن علی میرزا ظل‌السلطان صرف نظر کرد. او از زنانی بود که اجازه جلوس در حضور محمدشاه قاجار را داشت. شهرت فخر جهان خانم به دلیل خطاطی و نقاشی‌اش است، ضمن اینکه در گل‌آرایی و تصویرسازی و کتابت خطوط به شیوه ناخنی هم مهارت داشت.
از او یک مرقع خطوط و کار ناخنی به‌ خطوط نستعلیق، شکسته تعلیق، نسخ، شکسته نستعلیق خوش و متوسط، تصویر ناخنی تمام قد محمدشاه قاجار در لباس و کلاه و آرایش سلطنتی، با رقم: «فخرجهان ۱۲۶۰»؛ تصویر ناخنی دسته گل سرخ محمدی که یک گل درشت در وسط آن جلب‌نظر می‌کند با حواشی تذهیب‌ طلاکاری به جا مانده است.
فخر جهان خانم آثارش را با این عبارت امضا می‌کرد: «حرره اقل خادمه الدوله و القاهره فخر جهان.» به این معنی که: این قطعه را کوچکترین خدمتگزار دولت شکوهمند و پیروز، «فخرجهان» تحریر کرده است. مرقع او در کتابخانه موزه گلستان نگهداری می‌شود.
علت و تاریخ فوت فخر جهان خانم مشخص نیست.

منبع:ایران/انتهای متن/