جایگاه زن در اسلام از دریچه ای نو

فاطمه قاسم آبادی/

در میان خیل کتاب هایی که اندیشمندان بزرگ دنیا در مورد زنان و نیازها و خواسته های شان از زندگی می نویسند، همیشه نکاتی هست که از قلم می افتد؛ چراکه بیشتر این اندیشمندان با نگاه کاملا مادی به زن و جایگاهش نگاه می کنند.

متاسفانه نگاه به جایگاه زنان همیشه حتی برای بیشتر زنان روشنفکر نویسنده بی نقص نیست. در بیشتر این کتاب ها زنان باید برای رسیدن به بعضی حقوق طبیعی خود تن به تفکر و عملی بدهند که با فطرت و ذات شان هماهنگ نیست و حتی گاهی توصیه ها بیشتر گیج کننده و گمراه کننده است تا مفید و کارآمد.

این نگاه به نوعی به خاطر سبک زندگی این زمان فراگیر شده است. در این بین کتاب هایی وجود دارد که با اندیشه ای اصیل و ارزشمند به بررسی جایگاهی که خداوند برای زنان تعیین کرده و با فطرت شان سازگار است،پرداخته است.

کتاب “زن در تاریخ و اندیشه ی اسلامی” یکی از این کتاب هاست که بر اساس پژوهش و مطالعه سعی در جواب دادن به سوالات کلیدی نه از دیدگاه صرف بشری، که از دیدگاه الهی و اسلامی دارد.

 

در مورد نویسنده

دکتر فتحیه فتاحی زاده سال 1340 است. وی هم اکنون استاد دانشکده الهیات دانشگاه الزهراست. وی در پنجمین همایش تجلیل از بانوان فعال قرآنی به عنوان بانوی فعال در عرصه پژوهش قرآنی مورد تقدیر قرار گرفته است.

آثار دیگر این نویسنده این هاست:

حجاب از دیدگاه قرآن و سنت

مقالاتی در خصوص قرآن

عناوین کسب شده کتاب :

کتاب برگزیده سال حوزه در سال 84

کتاب برگزیده سال قرآنی در سال 85

 

خلاصه ی کتاب

کتاب زن در تاریخ و اندیشه اسلامی کتابی پژوهش محور است که در شش فصل:  زن در گذرگاه تاریخ ، نقش تاریخی اسلام در احیای شخصیت زن، مبانی شخصیت زن از دیدگاه اسلام، تفاوتها و تمایزها ، علل تنزل شخصیت و مقام زن در جوامع بشری، تجلی شخصیت زن در تاریخ انبیا جمع آوری شده است.

 

هدف نویسنده

به نظرمی رسد هدف نویسنده از نگارش این کتاب  جواب دادن به یک سری از سوالات می باشد ازجمله:

 1 – دین اسلام و مخصوصا کتاب دینی مسلمانان ( قرآن کریم )چه دیدگاه و نظری در مورد زن و شخصیت او دارد ؟

 2- تفاوت دیدگاه اسلام با دیگر ادیان و مکاتب در مورد زن چیست؟

 3- آیا مکاتب معاصر در مورد زن و جایگاه واقعی او(چه در جوامع اسلامی و چه غیر اسلامی) دارای نظرات دقیق و سنجیده هستند یا خیر؟

 

جایگاه زن در اجتماع

در این کتاب زن به عنوان نیمی از پیکره اجتماع انسانی مطرح شده که رفتار ، فرهنگ و اندیشه او در شکل گیری جامعه انسانی نقش مهمی را ایفا می کند. مکتب ها و آیین های مختلف از روزگاران کهن تا به امروز ، در این باره دیدگاه های مختلفی ارائه کرده اند.

اثر حاضر، همه دیدگاهای تاریخی  و دینی را در باره موضوع فوق در شش فصل پژوهش کرده است.

اهداف اصلی کتاب مذکور عبارت است:

• بررسی نقش تاریخی اسلام در احیای شخصیت زن
• کشف آموزه های قرآنی درباره شخصیت زن
• محک زدن آراء و اندیشه های مسلمانان در باره شخصیت زن و بالاخره یک بررسی مقایسه ای بین اندیشه های دینی با سایر مکاتب درباره شخصیت زن می باشد.

 محور پژوهش ها کتاب، تفسیر های پنچ گانه : المنار ،الجواهر، فی ظلال القرآن، المیزان و نمونه است.

 

خلاصه ای از فصل ها

خلاصه مباحث هر فصل عبارت است از:

در فصل اول با عنوان “زن در گذر گاه تاریخ” زن را در تمدن ها وادیان قبل از اسلَام مورد بررسی قرارداده و آنگاه نمود های تحقیر جنس زن در فرهنگ عصر ظهور اسلام یعنی در دوره جاهلیت بر شمرده شده و پس از آن وضع زن در نگاه افراطی فمینیسم و چگونگی شکل گیری این تفکر و آسیب شناسی آن را مورد بررسی قرار داده است

فصل دوم با عنوان “نقش تاریخی اسلام در احیای شخصیت زن” با محوریت قرار دادن تعالیم قرآنی و نظریات قرآن پژوهان سعی شده تا غبار ذلت و خواری از چهره ی زن زدوده شود.

و در فصل سوم که به “مبانی شخصیت زن از دیدگاه اسلام” اختصاص یافته آیاتی از قرآن کریم را برگزیده که زن و مرد را مستقیم مورد خطاب قرار داده و در ارزش گذاری ها هیچ تفاوتی میان زن و مرد قائل نشده و تنها ملاک ارزش گذاری انسان ها را تقوا و ایمان آنان می داند تا جایی که در یکی از آیات خداوند می فرماید:

 “ارجمند ترین شما نزد خداوند با تقوا ترین شماست .”

به این ترتیب برتمام امتیازها ی ظاهری و مادی قلم بطلان می کشد.

فصل چهارم به “وجوه تمایز و تفاوت میان زن و مرد”
 اختصاص یافته و تمایز های این دو صنف را در ابعاد مختلف مورد بررسی قرار داده و سپس رمز حکمت این تفاوت را در قرآن جستجو کرده و نتیجه گرفته که این تفاوت در ابعاد مختلف نه تنها ایجاد کننده تبعیض بین دو جنس نمی باشد بلکه برای بقای نسل انسان ضروری است.(بر اساس آیه سوره نساء: لا تتمنوا ما فضل الله به بعضکم علی بعض)

در فصل پنچم “مهمترین عوامل تنزل شخصیت و مقام زن را در جوامع اسلامی” بر اساس پدیده های استبداد و خودکامگی حاکمان، عرف و عادات غیر اصیل و غیره مورد بررسی قرار داده است.

و در فصل ششم به “تجلی شخصیت زن در تاریخ انبیا” پرداخته و از زنانی که نقش برجسته ای در تاریخ بشر ایفا کرده اند با تکیه بر آیات قرآ ن و نظریات مفسران صحبت شده است.

 

چشمه ی کوثر

در صفحه  317 و 318 در موردحضرت فاطمه زهرا (س)و نزول آیه سوره کوثرآمده است:

” در اینجا برخی معتقد ند که تنها مصداق کوثر حضرت فاطمه (س) است و در آن زمان کسانی که پیامبر(ص)  را ابتر می دانستند این بانوی  گران قدر موجب فزونی نسل پیامبر شد و در عصری که زنان و دختران همه از حقوق مسلم خود محروم بودند اسلام چنین جایگاهی برای زن قائل میشود و  با توجه به اهمیت موضوع و با عنایت به اینکه از لحاظ جامعه شناسی زنان نیمی از اجتماع را تشکیل می دهند به علاقمندان توصیه می شود که کتاب زن در تاریخ و اندیشه اسلامی را مطالعه کنند .

 زیرا به جرات می توان گفت که کتاب حاضر از نظر انسجام موضوع همچنین اندیشه ای که درپشت واژه این کتاب پنهان شده یکی از کتاب های برتر در این زمینه است شاید یکی از نکاتی که به  پر بار ی اندیشه ها  کمک کرده این است که این کتاب تالیف یک زن نویسنده است و چه بسا دیدگاههای سنجیده تری در این رابطه بیان نموده است همچنین نویسنده محترم این کتاب علیرغم اینکه به موضوع پژوهش احاطه کامل دارد سعی کرده است غالب نظرات نویسندگان را در این زمینه بیان نماید و کتابهای متعدد دیگر ی مخصوصا پس از انقلاب اسلامی در این زمینه به چاپ رسیده  من باب مثال مجموعه آثار شهید مرتضی مطهری و زن در اسلام نوشته سید محمد حسین طباطبایی و…”

 

سخن آخر

کتاب زن در تاریخ و اندیشه ی اسلامی شاید کامل ترین و بهترین کتابی نباشد که تا کنون در حوزه ی زنان از دیدگاه اسلامی نوشته شده است ولی قطعا یکی از مستند ترین این کتاب هاست که دریچه های نویی را به روی مخاطب خود می گشاید. به همین خاطر خواندن این کتاب را به خوانندگان و علاقمندان این حوضه ها پیشنهاد می کنیم.

/انتهای متن/