یلدا جشن پیروزی روشنایی
یلدا برای ایرانیان زمان جنگ فرشته بدی‌ها(اهریمن) با فرشته خوبی‌ها . شکست اهریمن و زایش دوباره خورشید بوده است وجشن یلدا جشن پیروزی روشنایی بر تاریکی. ایرانی‌ها این شب را فرصتی برای جمع شدن و دیدار خویشاوندان از یکدیگر می دانند.
فرشته میرزا/
در فرهنگ لغت معین، یلدا لغتی سریانی(یکی از گویش‌های زبان آرامی و عبرانی) و به معنی میلاد عربی است و چون شب یلدا را با میلاد مسیح تطبیق می کرده‌اند از این رو بدین نام مشهور شده است. یلدا اول زمستان و شب آخر پاییز بوده که درازترین شب‌های سال است و در آن شب یا نزدیک بدان، آفتاب به برج جدی تحویل می‌کند و قدما آن را سخت شوم و نامبارک می‌انگاشتند.
آغاز فصل استراحت کشاورزان
جشن شب یلدا جشنی است که از هفت هزارسال پیش تاکنون در میان ایرانیان برگزار می شود. هفت هزار سال پیش نیاکان ما به دانش گاه‌شماری دست پیدا کردند و دریافتند که نخستین شب زمستان بلندترین شب سال است و دلایلی دیگری چون زایش خورشید در این شب و به اتمام رسیدن کار برداشت محصول کشاورزی( پایانی برای مشقت‌های کشاورزان) موجب شده تا ایرانیان هرساله در این شب به شادمانی بپردازند.
دکتر محمد حسین انصاری درباره این شب معتقد است: شب یلدا و جشن‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت باستانی است، مردم روزگاران دور و گذشته که کشاورزی، بنیان زندگی آنان را تشکیل می‌داد، در طول سال با سپری شدن فصل‌ها و تضادهای طبیعی خوی کرده بودند، بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کارها و فعالیت‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت و حرکت و قرار ستارگان تنظیم کنند.
جشنی برای شب زایش خورشید و نابودی اهریمن
انصاری می‌گوید: پیشینیان بر این باور بودند که در این شب فرشته بدی‌ها(اهریمن) با فرشته خوبی‌ها به جنگ می‌پردازد و در این نبرد طولانی فرشته خوبی‌ها، اهریمن را شکست می‌دهد و صبح، پس از زاده شدن دوباره خورشید (پیروزی روشنایی بر تاریکی) آغاز می‌شود.
در زمان باستان این شب، برای ایرانیان نحس بود و چون فرا می‌رسید، آتش می‌افروختند تا تاریکی و عاملان اهریمنی نابود شده و بگریزند. در این شب برای دور شدن اهریمن و خنثی کردن این نامبارکی، خانواده‌ها در خانه بزرگتر‌ها جمع شده و در کنار سفره‌ای از آجیل و انار و شیرینی و هندوانه به شادمانی می پرداختند و بعدها دیوان حافظ و شاهنامه هم می‌خواندند. طبق رسوم برخی شهرها خانواده داماد در شب یلدا به نوعروس خود هدایایی می‌دهند. این شب از غروب آفتاب در 30 آذر شروع می‌شود و در طلوع آفتاب نخستین‌روز دی‌ماه پایان می‌پذیرد.
میوه های پردانه و سرخ رنگ
دکتر ناصر رضایی پور، دستیار دکترای تخصصی طب سنتی ایران با نمادین خواندن خوراکی‌های شب یلدا، می‌گوید: امروزه آیین شب یلدا، خوردن آجیل مخصوص (آجیل مشکل‌گشا) و انواع میوه است که همه جنبه نمادی دارند. بیشتر میوه‌هایی که در این شب با آنها پذیرایی می‌شود پُردانه هستند (نمادی از برکت‌خیزی و باروری) و سرخ‌رنگ (نمایندگان خورشید) مانند هندوانه، انار و چغندر پخته یا لبو.
وی می‌افزاید: البته سفره شب چله در مناطق گوناگون ایران، بسته به فرهنگ قومی، تفاوت‌هایی هرچند اندک دارد؛ اما باید توجه داشت که خوردنی‌های شب یلدا، در واقع میوه و آجیل است و نه شام! بهترین خوردنی شب یلدا، آجیل است که از گذشته‌های دور شامل این موارد بوده است: گندم، نخود برشته، شاهدانه، تخمه هندوانه و کدو، بادام، پسته، فندق، گردو، کشمش، مویز، انجیر، توت خشک، برنجک و… .
هندوانه شب چله، ممنوع!
دکتر حسین روازاده نیز با شاره به اینکه در طب سنتی مصرف میوه‌های فصل هر منطقه برای افراد همان منطقه توصیه می‌شود، می‌گوید: یکی از بدترین مواردی که فقط چند ده سال است به عنوان رسمی غلط درآمده، خوردن هنداونه در شب یلداست؛ در حالی‌که در قدیم طبق سفارش حکما در شب‌های طولانی زمستان، خوردن انار، کدو حلوایی، آجیل و خشکبار گرم و محصولات فصل زمستان مرسوم بوده است.
این پزشک طب سنتی معتقد است: هندوانه دارای مزاج سرد و تر است و میوه فصل تابستان محسوب می شود. مزاج فصل زمستان سرد و تر است لذا خوردن این میوه در فصل سرما و بدتر از آن در چله زمستان و آن‌هم در شب (که خود شب هم دارای مزاج سرد و تر است) کاری کاملاً اشتباه می باشد. این کار قطعاً باعث غلبه بلغم در افراد می گردد و برای بدن بیماری و عوارضی را به همراه خواهد داشت. مخصوصاً برای افراد با مزاج بلغمی یا سالمندان که بیشتر بلغم آنها را اذیت می کند. اگر با هر توجیهی در شب یلدا هندوانه خوردید حتماً از آجیل‌های گرم شب یلدا مثل گردو، پسته و بادام و کشمش به مقدار فراوان میل کنید که از آثار سردی هندوانه بکاهد.
امسال: یلدای مهدوی
با توجه به تقارن شب یلدا و “آغاز امامت حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف)” امسال این عید باستانی رنگی مهدوی به خود گرفته و آمیزه‌ای از سنت ایرانی و شیعی را برای ایرانیان رقم زده است. حال و هوای خانه شیعیان ایرانی در این شب رنگ دیگری پیدا کرده و قرار است طولانی ترین شب سال را با دعا و نیایش برای رسیدن به صبح فرج به پایان برسانند.
/انتهای متن/
