فوت و فن خانگی کاهش مصرف گاز

صبح ها که تازه رختخوابمان گرم می شود، چقدر دل کندن از خواب سخت است؛ چاره ای نیست جز اینکه کم کم از میان پتو بیرون بیاییم تا خواب از چشممان بپرد. اولین کاری که می کنیم هم احتمالاً این است که شعله بخاری یا درجه گرمایش پکیج را بالا می بریم، روز ما با همین اشتباه رایج شروع می شود و گاه این شیوه های نه چندان درست در مصرف انرژی و گاز تا شب هم ادامه پیدا می کند.

نه تنها در کشورهای غربی و اروپایی که در کشورهای آسیایی و شرقی هم هزینه حامل های انرژی چنان بالاست که مردم برای مصرف، دقت و از هدررفت جلوگیری می کنند. کشور ما از کشورهای غنی جهان در زمینه تامین منابع انرژی است اما آیا این دلیل می شود که هزینه های زندگی خودمان را در این شرایط تورمی و مشکلات اقتصادی چند سال اخیر، بالا ببریم؟ با این مقدمه، در روزهای سرد پاییز و زمستان 1400 چه کاری از ما بر می آید تا خانه ها گرم بماند بی آنکه اسراف کنیم؟ این راهنما کمک حال ما خواهد بود با تاکید بر تغییراتی کوچک و ساده اما موثر وکاربردی.

ساعات گرم آشپزی

آشپزخانه خانه های امروزی معمولاً دیوار ندارند. به همین دلیل حرارت ناشی از زمان هایی که پخت و پز می کنیم به خانه راه پیدا می کند. در ساعات یا دقایقی که در آشپزخانه مشغول کار هستیم می توان کمی شعله بخاری یا دمای پکیج را پایین آورد. خانه های آپارتمانی بعد از کمی پخت و پز کدبانوی خانه در زمستان معمولاً دم می کند و ناچار برای بیرون رفتن بو یا دَمِ خانه، پنجره ای را باز می کنیم. تنظیم و کاهش گرمایش خانه پیش از آشپزی مانع از دم کردن خانه می شود، بوی پخت و پز هم در فضای خانه سنگینی نخواهد کرد. در صورتی هم که واقعاً نیاز به تهویه و باز کردن در یا پنجره باشد، اتلاف هوای گرم کمتر شده است. یک شال دوشی یا پیراهن نازک آستین دار داشته باشید تا بعد از آشپزی و فاصله گرفتن از گاز در صورت احساس سرما استفاده کنید. با کاهش دمای خانه و این تمهید ساده کمتر عرق می کنید و احتمال اینکه دچار کوفتگی بدن یا سرماخوردگی هم بشوید کمتر است به خصوص روزهایی که مهمانی دارید و در آشپزخانه کلی کار برای انجام دادن. به این اقدام ساده، تامین هم دمایی با محیط می گویند.

پاپوش و زیرانداز گرم

روزهای سرد سال داشتن چند قلم وسیله در خانه لازم است. اقلامی که شاید استفاده از آن ها به نظر ضروری نیاید اما یکبار تهیه آن ها می تواند برای چند سال استفاده کافی باشد. پاپوش یا جوراب ضخیم بافت، دستکش کاموایی که تا نیمی از بند انگشتان بافته شده باشد و نوک انگشتان برای انجام کار آزاد باشد. همچنین استفاده از پتومسافرتی کوچک یا شال مبل بافت و گرم و در نهایت شال دوشی و تشکچه زیراندازی گرم و کوچک. خانه ها این روزها بیشتر سرامیک پوش هستند، طبع و جنس سرامیک سرد است. این موضوع نه برای سلامتی خوب خواهد بود نه مصرف گاز.

در خانه های سرامیک پوش، طبق مد امروز دیگر خبری از موکت یا زیرانداز و گلیم نیست. جنس فرش ها هم معمولاً تغییر کرده و به شدت مصنوعی و دارای بافت سرد است. پا سرمای کف را دریافت و فرد به مرور احساس سرما و حتی لرز می کند. پاپوش گرم یا جوراب ضخیم مانع از این حس ناخوشایند می شوند. نتیجه اینکه فرد نیازی به بالا بردن شعله بخاری نمی بیند.موقع درس خواندن و کارهایی که به تمرکز نیاز دارد هم دستکش نیم بافت فوق العاده است چون معممولاً دست ها یخ می کند. هنگام خواب هم استفاده از یک شال مبل گرم یا پتو مسافرتی، افت دمای بدن را جبران و آن را گرم می کند. نیازی به بالابردن درجه بخاری و پکیج نیست.

دنج مثل کرسی خانگی

در خانه کمتر ایرانی یک لحاف و تشک پشمی نمی توان پیدا کرد. برای این تشک های قدیمی رویه ضخیم بدوزید و با کمک نخ ضخیم، میان دوزی و دوردوزی کنید تا شکیل تر شود. فیلم های آموزشی این کار در فضای مجازی وجود دارد. لحاف را هم رویه ضخیم بگیرید. یک میز کوچک مربعی ساده یا حتی چهارپایه کافی است تا بتوانید کرسی جمع و جور خانگی درست کنید. لزوماً نیازی هم به روشن کردن چراغ کرسی نیست. این فضای سنتی کمک می کند بی آنکه نیاز به افزایش کاذب دمای خانه باشد، یک گوشه دنج و گرم برای خانواده ایجاد کنید تا به کارهایشان برسند، استراحت کنند یا دورهم جمع شوند.

در را ببند، بدرقه کن!

هنگام رفتن مهمان ها حتماً یک یا دو نفر برای انجام فرهنگ پسندیده بدرقه آن ها را همراهی کند اما حتماً در خانه را ببندد یا چفت کند تا گرمای خانه در مدت بدرقه بیرون نرود. درست است که این نکته کاملاً بدیهی است اما تجربه ثابت کرده بخش قابل توجهی از هدررفت انرژی به دنبال غفلت از همین بدیهیات پیش می آید مثل باز گذاشتن آب موقع مسواک زدن یا روشن ماندن لامپ اتاقی که از آن بیرون آمده ایم. در دورهمی ها به دلیل افزایش جمعیت خواه ناخواه خانه گرمتر به نظر می رسد، کمی بعد افراد حس گر گرفتگی و دم کردن دارند و اولین راه حل مشکل کاهش ناگهانی درجه بخاری یا باز گذاشتن پنجره است. این موضوع را از قبل پیش بینی کنیم، همین که جمع همه جمع شد دمای اتاق را پایین تر بیاوریم تا حس گرمای مطلوب ایجاد شود نه آزار دهنده.

پرده توری و سوز زمستان!

تا همین 10، 15 سال قبل هنوز در بعضی خانه ها پرده های خانه با تغییر فصل تغییر می کرد. عادت خوبی که متاسفانه کنار گذاشته شد. غلبه نگاه فرم محور به زندگی سبب شد، زرق و برق پرده های سفید، توسی و نباتی توری نایلونی جای پرده های بلند پارچه ای را بگیرد. استفاده از پرده مناسب می تواند بین یک تا سه درجه دمای خانه را گرمتر کند چون بافت ضخیم پارچه مانع از هدررفت انرژی می شود. اگر برای پذیرایی خانه امکان تغییر پرده را ندارید دست کم از پرده های ضخیم برای ایام سرد سال و پوشاندن پنجره اتاق ها به ویژه اتاق خواب استفاده کنید.

هدررفت انرژی به دقیقه

شب به دلیل استفاده از روانداز ضخیم، بدن در برابر سرما حفظ می شود. معمولاً بیشترین احساس سرما از غروب تا قبل از خواب است. به جای افزایش دمای خانه از لباس بافت گشاد و راحت استفاده کنید تا بدنتان گرم شود. بعد موقع استراحت آن را در بیاورید و هنگام برخاستن از خواب دوباره بپوشید تا بدنتان زودتر هم دمای محیط شود. اگر رختخواب شما سرد است بدون شک بالا بردن دمای خانه کمکی به گرم شدن آن نمی کند. می توانید پارچه یا حوله ای را روی بخاری یا پکیج گرم کنید و مابین تشک و پتویتان قرار دهید تا فضای استراحت آماده و مطبوع شود. موقع بیرون رفتن از اتاق، رفتن به حیاط یا بالکن حتماً لباس گرم بپوشید حتی اگر چند دقیقه بیشتر طول نمی کشد، کافیست سرما به جانتان بنشیند، اولین کار این است که خودتان را به پکیج یا بخاری می چسبانید و کمی بعد شعله را بالا می برید. همین سهل انگاری های چند دقیقه ای، زمینه هدررفت انرژی را فراهم می کند.

این اجاق گازهای کم مصرف

یکی از بهترین موقعیت های صرفه جویی در مصرف گاز، هنگام آشپزی است. اینجا چند ترفند کاربردی و تجربه های زیسته بانوان خانه دار موفق را مرور می کنیم. برای زودتر پختن مواد دارای بافت سخت حتما در ظرف را بگذارید. تخم مرغی که به این شیوه آب پز می کنید دست کم دو دقیقه زودتر آماده و در نتیجه  شعله گاز زودتر خاموش می شود. غذای کمی سرد شده را فوراً روی شعله ای که به تازگی خاموش کرده اید، بیاندازید و در آن را بگذارید تا ولرم و مطبوع شود. باز کردن یخ موادغذایی با حرارت، هم طعم غذا را بد می کند هم مصرف انرژی را بالا می برد. موادغذایی را زودتر در دمای محیط بگذارید، شعله گاز قرار نیست مثل سشوار عمل کند و یخ مواد خوراکی را باز. اگر عجله دارید بسته سبزی، گوشت یا موادغذایی را در یک ظرف قرار دهید و در ظرفی بزرگتر مقداری آب گرم بریزید تا موادغذایی بدون نفوذ آب، از حالت انجماد خارج شوند.

اگر سماور یا کتری آب جوش روی گاز است برای گرم نگه داشتن ظرف کوچک غذا، بن ماری کردن مواد منجمد یا ذوب کردن کره یا مخلوط کردن مواد غذایی روی حرارت غیرمستقیم می توان از بخار کتری به خوبی کمک گرفت. آماده نگه داشتن موادغذایی نیم پز، حبوباتی که 48 ساعت خیس خورده و نفخشان رفته و بافت لطیف تری برای آشپزی پیدا کرده اند می تواند در سرعت آشپزی ما موثر باشد و لازم نباشد تا مدت ها شعله گاز با درجه بالا روشن بماند.

بازتاب حرارتی با یک فویل

روی پکیج را نپوشانید چون عملکردش ضعیف و زودتر خراب می شود. روی بخاری یا پکیج یک ورقه فویل آلومینیومی به شکل یو و نیمه دوّار درست کنید که از دو سر باز باشد. این فویل علاوه بر جذب دوده، بازتاب و گردش حرارتی رو به پایین ایجاد می کند. هوای گرم فرّار و سبک است و زود بالا می رود و هوای سرد پایین می آید. این فویل کمک می کند هوای گرم دیرتر بالا برود و ما گرما را بهتر حس کنیم. از طرفی 3 تا 5درصد کارایی حرارتی سیستم گرمایشی را بالا می برد. با هر درجه کاهش دمای اتاق 6 درصد مصرف گاز پایین می آید. بد نیست بدانیم دمای مطلوب و استاندارد گرمایش خانه بین 18 تا 21 درجه است. بستن دریچه های کولر و منافذ بزرگ همچنین خاموش کردن سیستم گرمایشی اتاق هایی که کمتر رفت و آمد و استفاده داریم حتماً در مصرف بهینه سوخت و کاهش هزینه های خانوار موثر است.

در زمستان با لباس تابستان؟!

یک نکته بسیار ساده اما مهم این است که حتماً باید پوشش ما در خانه هم با تغییر فصل، عوض شود. با تیشرت تابستانه گشتن و بالا بردن درجه سیستم گرمایشی خانه به هیچ وجه با منطق و انصاف سازگار نیست به خصوص اینکه هرسال با کاهش شدید دما و افت فشار گاز برخی از هموطنان ما در مناطق شمالی کشور و سردسیر از این نعمت محروم می شوند. در تمام فیلم های خارجی می بینیم که بازیگران در سکانس های مربوط به فصل سرما در خانه پیراهن های بافتنی و ضخیم، یقه اسکی، جوراب های ساق بلند و در برخی مواقع حتی کلاه و دستکش استفاده می کنند. فیلم ها بازتابی از فرهنگ و شرایط کشورهاست. به دلیل گران بودن حامل های انرژی مردمان این کشورها نمی توانند خانه های خود را با گاز گرم کنند و معمولاً از شومینه استفاده می کنند و ناچار برای تحمل سرمای خانه حسابی شال و کلاه. هر خانواده ایرانی اگر کمی لباس گرم بپوشد و یک درجه دمای خانه را کاهش دهد،  6 درصد در استفاده گاز در کشور صرفه جویی می شود. خانه های ما وقتی گرم می شود که هموطنانمان هم به زندگی دلگرم بمانند نه اینکه به دلیل اسراف برخی در سردترین روزهای سال خانه هایشان سرد بماند.

نعیمه جاویدی، فارس / انتهای متن/