آجیده دوزی (پنبه دوزی یا لایه دوزی)
آجیده دوزی یکی از رودوزی های سنتی و با سابقه ایرانی است که در آن لایه ای از پنبه بین دو لایه پارچه قرار می گیرد و سپس با دوخت روی پارچه ، نقوش و طرح های ظریف و بر جسته ایجاد می نمایند و به آن پنبه دوزی یا لایه دوزی می گویند.
سرویس اجتماعی به دخت/
سابقه این هنر در ایران را می توان به دوره اشکانیان و هخامنشیان نسبت داد. پیتر دلاواله در سفر نامه خود در دوره صفویه در تشریح لباس ایرانیان نوشته جلیقه ای که ایرانیان در زمستان می پوشیده اند، غالباً از نوع پنبه ای بوده و حالتی رنگین پر نقش داشته و داخل آن را پنبه دوزی می کرده اند. در ماهان کرمان و بعضی نقاط دیگر کشور برای تزئین کلاه درویشی از این نوع دوخت استفاده می شود که علاوه بر زیبایی ظاهری باعث استحکام و دوام نیز می گردد.
شاردن در سفر نامه نوشته: جنس پارچه لباس ایرانیان عصر صفوی ابریشم یا کتان بوده و به آن آستری ضخیم می دوختند و میان رویه و آستر لباس، یک لایه پنبه می گذاشتند تا به این روش به گرمای لباس اضافه شود. از این دوخت برای تزئین رو لباس، لباس شب، کلاه، بقچه، سوزنی و وسایل آشپزخانه و غیره استفاده می شود. از نقوش رایج می توان به نقوش هندسی، گل و مرغ، گل و بته، بازو بندی، نقش های دایره و بیضی و لوزی و گلدانی اشاره نمود در سال های اخیر به جای پنبه به تدریج از ابر یا اسفنج و مخصوصاً در لباس های زمستانی مثل بارانی و غیره از پشم شیشه استفاده می شود.
با پیشرفت تکنولوژی در حال حاضر پارچه هایی از جنس بارانی که در داخل آن پشم شیشه گذاشته شده با چرخ های کامپیوتری گلدوزی شده، در بازار آماده به فروش می رسد که می توان از آن استفاده کرد. ولی در بعضی نقاط و کشورها مثل تاجیکستان هنوز هم برای تهیه لباس زمستانی، پالتوهایی بلند که داخل آن با دست پنبه دوزی شده است، استفاده می شود که این پالتوهای بلند بسیار گرم و زیباست و غالباً میانسالان و پیر مردها از آن در زمستان های بسیار سرد استفاده می کنند.
منیژه کاظمی/انتهای متن/
