بزرگترین عجایب باستانی خاورمیانه و نگاهی تازه

بیت المقدس، فلسطین

شهر بیت المقدس و مسجد الاقصی به دلیل اینکه محل معراج پیامبر عظیم الشان اسلام است، در بین ادیان مختلف اسلام، مسیحیت و یهود از تقدس و احترام بسیار زیادی برخوردار است. با توجه به این اهمیت خیابان های منتهی به شهر، اختصاص به ادیان متفاوت دارد و به همین سبب به محله های مسلمانان، مسیحیان، یهودیان و ارمنی ها تقسیم شده است. علاوه بر مسجدالاقصی بناها و اماکن مقدس دیگری هم در بیت المقدس هستند که مسجد قبه الصخره از مهم ترین آن بناها محسوب می شود. این بنا که قدمت و پیشینه ساخت آن به قرن هفتم میلادی برمی گردد. مکانی مقدس چه برای مسلمانان و چه برای مسیحیان و یهودیان به شمار می آید. ویژگی خاصی که برای بیت ‏المقدس از لحاظ دینی می ‏توان برشمرد این است که هیچ نقطه ‏ای در جهان از لحاظ تقدس مثل قدس نمی ‏باشد حتی جایی مانند مکه یا مدینه با همه تقدس و اهمیتی که دارند، باز تنها در نزد پیروان یک دین(اسلام) محترم و مقدس شمرده می‏ شود. در حالی که قدس برای هر سه دین بزرگ آسمانی دارای قداست بوده و از اهمیت والایی در نزد آنان برخوردار است.

تخت جمشید «پرسپولیس»، ایران

تخت جمشید که زمان ساخت آن به قرن ششم پیش از میلاد برمی گردد، در ۷۰ کیلومتری شهر شیراز، پایتخت امپراطوری عظیم هخامنشی قرار دارد. تخت جمشید مجموعه ای مشتمل بر کاخ هایی مجلل بود که به دستور داریوش کبیر، پادشاه نخستین امپراطوری ایران بنا شد و در حال حاضر، پس از گذشت قرن ها و با وجود به آتش کشیده شدن به دست لشکریان اسکندر مقدونی هنوز هم می توان نشانه هایی از شکوه و تمدن گذشته آن را از ورای ستون ها، بناها و همچنین نماهای سنگی اش مشاهده کرد. پارسه یا تخت جمشید سالیان سال پایتخت مجلل تشریفاتی امپراطوری ایران در زمان امپراطوری هخامنشیان بوده است. داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر اول زمانی حدود ۵۰ سال مرکزی برای برگزاری مراسم آیینی و جشن ها مخصوصا نوروز در تخت جمشید برپا کردند. در اولین روز از سال نو گروه های زیادی از ملل گوناگون به نمایندگی از ساتراپی ها یا استانداری ها از جمله یونانیان و مصریان تا بابلیان و هندی ها با هدایایی مانند ظروف ساخته شده از لاجورد، انواع جام های زرین و حیوانات گوناگون در تخت جمشید جمع می شدند و هدایای خود را به شاه تقدیم می کردند. باور تاریخ دانان بر این است که اسکندر مقدونی سردار یونانی در ۳۳۰ پیش از میلاد به ایران حمله کرد و پارسه را به آتش کشید و بخش عظیمی از کتاب ها، فرهنگ و هنر هخامنشی را با اینکار نابود کرد ولی با این حال ویرانه های این مکان هنوز هم در شهرستان مرودشت در استان فارس همچنان پا برجاست و باستان شناسان از ویرانه های آن نشانه های آتش و هجوم را بر آن تایید می کنند. این مکان از سال ۱۹۷۹ یکی از آثار ثبت شده ایران در میراث جهانی یونسکو است.

بعلبک، لبنان

شهر بعلبک که با نام «شهر خورشید» هم شهرت دارد. در دره حاصلخیز «بکا»ی لبنان قرار دارد و یکی از سالم ترین ویرانه های رومی در منطقه خاورمیانه محسوب می شود. این شهر که وسعتی بسیار زیاد داشته و از نظر بزرگی رقیب روم باستان محسوب می شده است. شهری زیارتی بوده و محل اجتماع زائران از سراسر امپراطوری روم برای عبادت خدایان هم به شمار می رفته است. در حال حاضر بعلبک میزبان جشنواره های هنری گوناگونی است که آن را به یک مرکز فرهنگی ویژه در لبنان تبدیل کرده است. همچنین این شهر بزرگ ترین گنج رومی کشور لبنان و جز عجایب باستانی جهان است. بزرگ ترین و باشکوه ترین معابد رومی ساخته شده که در حال حاضر محافظت می شوند هم در این شهر قرار دارند. بعلبک در زمان رومی ها به نام «هلیوپولیس» یعنی شهر خورشید هم نامیده می شد. بقایای عظیم و سربه فلک کشیده این معبدها در دره بقاع از قدرت و شکوه امپراطوری روم در دوران خودحکایت می کنند. در طی قرون متمادی کوه های کهن بعلبک مورد غارت، زمین لرزه و جنگ به خصوص در قرون وسطی قرار گرفته اند. در حال حاضر گردشگران می توانند از بقایای بناهای تاریخی که تا حد زیادی به شکل اصلی حفظ شدند و صدها سال پیش توسط معماران آلمانی، فرانسوی و لبنانی کار شده اند، دیدن کنند. شهر بعلبک لبنان در دو مسیر تجاری تاریخی واقع شده است. یکی از آن ها بین سواحل دریای مدیترانه و قسمت داخلی سوریه و دیگری بین شمال سوریه و شمال فلسطین قرار دارد. این شهر در ۸۵ کیلومتری بیروت قرار دارد و مرکز مهم اداری و اقتصادی در شمال دره بقاع است. بقایای سه معبد ژوپیتر، ونوس و باخوس بازمانده از قرن اول میلادی مجموعه آثار باستانی بعلبک را تشکیل می دهد. برای ساخت این معابد چندگانه در طی ۲۵۰ سال و انتقال سنگ های عظیم از فاصله ۳۰۰ کیلومتری به بعلبک حدود ۱۰۰ هزار برده کشته شدند. ا

شیبام، یمن

این شهر محصور که در قرن شانزدهم میلادی بنا شده و به دلیل معماری خاص و زیبایش از شهرت بسیاری نیز برخوردار است به واسطه سازه های برج مانندی که در آن ساخته شده، «منهتن صحرا» نام گرفته است. این شهر از آن جا که محل مناسبی برای توقف کاروان های مهم و تجاری در دوران گذشته بوده و راه مواصلاتی به مناطق جنوبی شبه جزیره عربستان محسوب می شده و از رونق و شکوفایی بسیاری برخوردار بوده است. هنگام قدم زدن در کوچه های باریک و محصور با برج های سر به فلک کشیده کمتر کسی می تواند حدس بزند که قدمت شهر شیبام حدود ۱۷۰۰ سال است. این شهر در منطقه مرکزی حضرموت کشور یمن واقع شده و ریشه در دوران پیش از اسلام دارد که یادگاری از ساخت و سازهای قرن نهم به شمار می آید. روایت است که پادشاه «شبام بن حضرموت بن سبا الأصغر» این شهر را بنا کرده است، بنابراین شهر به عنوان «شبام» نامگذاری شده است. شیبام همچنین به «شیکاگوی صحرا» و «منهتن خاورمیانه» هم معروف است. شیبام ۷۰۰۰ نفر جمعیت دارد. همچنین به عنوان اولین شهر روی زمین با طراحی جامع عمودی شناخته می شود. این شهر در سال ۱۹۸۲ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. انواع مختلفی از ساختمان ها را در شیبام مشاهده می کنیم که چهار تا هشت طبقه می باشند. ساخت آن ها از سال ۳۰۰ بعد از میلاد آغاز شده اما در حال حاضر قدمت بیشتر ساختمان ها به سال ۱۵۳۲ می رسد. این شهر به لطف دیوار حلقه زده به دور خود، توانسته نزدیک به دو هزار سال از سیلاب مصون بماند. شیبام به دلیل قرار گرفتن در مسیر تجاری ادویه و بخور خوشبو به یکی از قطب های ثروتمند در فلات عربستان تبدیل شده است. چندین سازه از اولین ساخت و سازهای شیبام باقی مانده است که از جمله آن ها می توان به مسجدی با قدمت ۹۰۴ سال و قلعه ای با قدمت ۱۲۲۰ سال اشاره کرد. البته لازم به ذکر است که شهر پس از یک سیل ویرانگر در سال ۱۵۳۲ بازسازی شد. همین حادثه باعث شد که دیوار اطراف شهر مستحکم تر ساخته شود. روش های مبتکرانه در برنامه ریزی شهری شیبام به خصوص معماری هماهنگ با فرهنگ سنتی مسلمانان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

کارناک، مصر

بقایای یک معبد ۲۶۰۰ ساله در نزدیکی معبد مشهور «کارناک» در مصر کشف شد. یک تیم بین المللی از باستان شناسان در جریان کاوش های خود در نزدیکی مجموعه تاریخی معابد «کارناک» موفق به کشف بقایای یک معبد ۲۶۰۰ ساله شدند.این معبد که در زمان کشف در شرایط خوبی بوده و حکاکی های رنگین آن سالم هستند، به یک ملکه ناشناس تعلق داشته و باستان شناسان هنوز موفق به ورود به تالار اصلی آن نشده اند.کارناک که در نزدیکی الاقصر قرار دارد از بزرگ ترین مجموعه معابد مذهبی مصر باستان بوده و از صومعه ها، کوشک ها، ستون ها و راهروهای متعددی برخوردار است. علاوه بر آن معبد بزرگ آمون نیز در این مکان قرار دارد. وجود معبد آمون در این منطقه موجب می شد بسیاری از بناهای موجود در این شهر به او که مهم ترین الهه مصر باستان بود، تعلق گیرد. گفتنی است نام باستانی این شهر «ایپت ایسوت» یا «مقدس ترین اماکن» بوده و کارناک نام جدید آن است. مجموعه معابد «کارناک» که در فهرست میراث جهانی سازمان یونسکو نیز به ثبت رسیده شامل ۶۳ بنای تاریخی است که هر یک از آن ها یک شاهکار معماری بوده و شیوه ساخت و رنگ آمیزی برخی از آن ها کاملا منحصر به فرد است نیز با قدمتی ۳۵۰۰ ساله داشته و از آنجا که بارها بازسازی شده و توسعه یافته اند، در آن ها می توان آثار تاریخی متفاوتی را از دوره های مختلف حکومت فراعنه بر مصر بویژه عصر طلایی فراعنه را مشاهده کرد.

قلعه الحصن یا قلعه شوالیه ها، سوریه

دژ کردان «قلعة الحصن» نام قلعه ای است که در سوریه واقع شده است. این قلعه که در قرن یازدهم میلادی برای امیر حلب ساخته شد و قلعه جنگجویان جنگ های صلیبی به شمار می رفته است و مرکز فرماندهی شهسواران مالت بود و اکنون مهم ترین قلعه به جای مانده از قرون وسطی محسوب می شود. اول بار سکونت گاه کردها بوده و به همین سبب نام دیگر آن «حصن الاکراد» یا «قلعه کردها» است. همچنین این بنا تا سال ۱۲۷۰ پس از آن که به تصرف جنگجویان صلیبی درآمد چندین مرتبه بازسازی شد و اکنون هم در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد. طبق گفته های بازدید کنندگان، این قلعه به سبک و سیاق معماری قرون وسطایی ساخته شده و دارای بدنه ای بیرونی ضخیم است که بنای داخلی را از خارجی جدا می کند و خندق عمیقی که قلعه را احاطه کرده است تصرف آن را دشوار می سازد.

مدائن صالح،تمدنی باستانی در قلب بیابان های عربستان

مدائن صالح مکانی است تاریخی که در بخش آل الولی در منطقه المدینه عربستان سعودی بنا شده است. مدائن صالح بزرگترین بنایی است که تمدن نباتیان پترا در اردن را نشان می دهد. این بنا شامل ۱۳۱ مقبره سنگی است که تا مسافتی حدود ۱۳.۴ کیلومتر ادامه دارند و پیشینه آن ها به ۱۰۰ سال پیش از میلاد تا ۱۰۰ سال پس از میلاد برمی گردد. این منطقه که قدمت آن به پیش از ظهور اسلام می رسد، نخستین منطقه باستانی عربستان است که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. اکثر ویرانه هایی که در این شهر تاریخی بر جای مانده، نشانه های اسرارآمیز تمدن «الانباط» است؛ تمدنی که تا هزار سال پیش در این سرزمین وجود داشت. شهر مدائن صالح، بزرگ ترین و جنوبی ترین سکونتگاه باستانی عربستان بوده است و شهر «پترا» که پایتخت یا مرکز آن بوده در ۵۰۰ کیلومتری شمال اردن قرار دارد. قلمروی پادشاهی نباتیان از پترا «اردن» تا شبه جزیره عربستان ادامه داشت و حکومت خود را مناطق خشک و نیمه خشک گسترانیده بود. درآمد نباتیان عمدتا از طریق تجارت گیاهان معطر و ادویه جات به دست می آمد. تونل های متعدد، اتاق های پذیرایی، مقبره ها و نمای خارجی خاص در دل کوه بر شگفتی این بنا افزوده است. از سال ۱۹۷۲ مدائن صالح به دلیل جاذبه جهانگردی که داشت به عنوان یک منطقه حفاظت شده در نظر گرفته شد.

تروا، ترکیه

تروا نام شهری باستانی در ترکیه امروزی است. شهر تروا یکی از معروف ترین مناطق باستانی جهان است و قدمت سکونت در آن به عصر برنز برمی گردد. شهر تروا در قرن های سیزدهم و دوازدهم پیش از میلاد از سوی جنگجویان اسپارتان و اخاییه یونان باستان مورد حملات متعددی قرار گرفت و نبرد مشهور تروا هم در آن روی داد. شهر باستانی«تروی» یا «تروآ» در استان «چاناک کالا» شمال غربی ترکیه به فاصله ۳۰ کیلومتری از ‏جنوب غربی استان آنکارا و در کناره کوه آیدا با قدمتی ‏‎۴‎ هزار ساله یکی از معروف ترین سایت های ‏تاریخی جهان محسوب می شود. جالب است که بدانید شهر تروا در میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. پایه گذاری تروا در۳۰۰۰ پیش از میلاد مسیح انجام شده و تا سال ۵۰۰ بعد از میلاد نه بار تخریب و دوباره بازسازی شد. به این ترتیب این شهر به مدت ۳۵۰۰ سال به شکل پیوسته ساکنانی داشته است. اولین تروا که در سال ۳۰۰۰ پیش از میلاد سنگ بنای آن گذاشته شد، در ۲۵۰۰ پیش از میلاد تخریب شد و تروای دوم به جای آن بنا شد.این تروا هم بر اثر آتش سوزی که حوالی ۲۳۰۰ پیش از میلاد رخ داد از بین رفت. سپس تروای سوم، چهارم و پنجم یکی بعد از دیگری و به جای یکدیگر ساخته شدند. شواهد حکایت از این دارد که در این شهرها فعالیت زیاد و قابل توجهی صورت نمی گرفته است. اما تروای ششم که بین ۱۲۷۵ الی ۱۸۰۰ پیش از میلاد ساخته شد در حال حاضر بسیار مورد توجه است و دیوارهای به جامانده از این شهر وضعیت خوبی دارد. به دنبال تروای ششم، تروای هفتم متولد شد. تروای هفتم جایی بود که جنگ مشهور تروجان در ۱۲۰۰ پیش از میلاد در آن رخ داد که اولین جنگ بین شرق و غرب شناخته می شود. تروجان به فرهنگ و مردم تروا اشاره دارد.

کارتاژ، تونس

فینیقی ها شهر کارتاژ را در قرن نهم پیش از میلاد در خلیج تونس بنا کردند. علت این کار موقعیت استراتژیک این منطقه در امپراطوری بزرگ تجاری بود که اکثر نقاط مدیترانه را پوشش می داد. این شهر در سال ۱۴۶ پیش از میلاد و در جنگ های سه گانه روم با قرطاجنی ها ویران شد اما شهر جدید کارتاژ پس از گذشت قرن ها روی ویرانه های شهر نخست و با تبعیت از معماری رومی بار دیگر بنا شد.این شهر در اصل به دست کوچ کنندگان فنیقی ساخته شده بود.در ۸۱۴ پیش از میلاد به دست بازرگانان فنیقی برپا شده بود و تا سده ششم پیش از زایش با فنیقیه در پیوند بود. در این سده بخت النصر بابلی شهر صور در خاور مدیترانه را ویران کرد و از این زمان پیوند میان کارتاژ و میهن گسست و کارتاژ به گونه ای سرزمینی مستقل شد. این شهر به زودی از راه بازرگانی دریایی به دارایی بسیاری رسید و نیروی دریایی توانایی پدیدآورد. یونانی ها شیوه فرمانروایی کارتاژی را پلوتوکراسی یا دارا سالاری می خواندند که اشاره به چیرگی بازرگانان در رده های کشور و اراده آنان بر سیاست های کارتاژ داشت. سال ۴۸۰ پیش از میلاد خشایارشا پادشاه ایران با دولت کارتاژ «تونس» اتحاد هم پیمانی بست و کمک های مالی را از این زمان آغاز کرد، هدف از این اتحاد مشغول داشتن یونان به مرزهای جنوب و غربی خود بود که برای ایرانیان آسودگی در مرزها را به همراه می آورد.

بابل، عراق

شهر بابل مرکز بین النهرین باستان به واسطه باغ های معلق خود که از عجایب دنیای باستان است، شهرتی فراوان یافته است. این شهر در زمان حکومت «نبوچادنزار دوم» شکوه و عظمت فراوانی داشت و امروز، ویرانه های آن که در ۸۵ کیلومتری بغداد به چشم می خورد، تنها یادآور تاریخ غنی و عمیق این کشور است. شهر قدیم بابل پایتخت امپراطوری حمورابی بوده و آثار تاریخی آن متعلق به هزاره های چهارم و پنجم قبل از میلاد است و آثار متعددی از جمله زیگورات، مقام ابراهیم(ع)، مسجد نخیله در این خطه واقع است. استان بابل عراق تا مرز بین المللی مهران حدود ۱۵۰ دقیقه فاصله دارد. استان ایلام با ۴۳۰ کیلومتر مرز مشترک با عراق و برخورداری از جاذبه های گردشگری منحصر به فرد، ظرفیت بالایی برای توسعه و رونق گردشگری خارجی به خصوص با استان های همجوار خود در عراق دارد.