برای کودکان کار چه کاری شده است؟

کودکان کار را همه ما هر روز در خیابان و بر سر چهارراه می بینیم؛ کودکانی که حاصل شکاف بزرگ طبقاتی است در کلانشهری مثل تهران.

 این روزها اگر به بالا و پایین شهرهای بزرگی مانند تهران نگاه کنید، متوجه فاصله طبقاتی و رفاهی زیادی بین اقشار مختلف مردم می شوید. انگار هرچه علم و صنعت پیشرفت بیشتری پیدا کرده و رفاه مردم بالاتر می رود، دل ها بیشتر از هم دور شده و مردم از یکدیگر بی خبر می مانند. آیا شما خودتان  از وضعیت زندگی همسایه ها و نزدیکان تان خبر دارید؟

به نظر می رسد که سبک زندگی که خیلی از ما برای خود تعریف کرده ایم، بنحوی است که کمتر کسی از حال و روز اطرافیان خود مثلا همین همسایه خود خبردار باشد. بیماری، بیکاری، عدم حمایت تحصیلی، مشکلات حقوقی و خانوادگی و نظایر آن از مسائلی هستند که ممکن است در خانه همسایگان همه ما وجود داشته باشد و بی توجهی به آن موجب بروز مشکلات اجتماعی مختلف از جمله به وجود آمدن مقوله کودکان کار شده است.

به گزارش به دخت، با وجود آمار و ارقام متنوعی که در سمینار و نشست های مختلف به گوش مسئولان می رسانند، اوضاع کودکان کار به گونه ای است که گویی جدی گرفته نمی شوند؛ کودکانی که شاید چون به سن قانونی رای دادن نرسیده اند و مخاطب تبلیغات انتخابات نیستند،  نه صدایی برای اعتراض دارند که شنیده شود و نه تجمعی  و… که دیده شوند و از مسئولین تدبیری برای بهبود اوضاع شان را طلب کنند.  مثل این که کودکان فقیر فقط خدا را دارند و بس.

 

وظیفه ای که در قبال کودکان کار فراموش شده است

در کنار خیابان قدم می زنیم و بی تفاوت از کنارشان گذر می کنیم. برخی ها هم که دیگ محبت شان به ناگهان جوش می آید، به بدترین شکل به آن ها ترحم کرده و ناخواسته تحقیرشان می کنند. به جرات می توان گفت اغلب مردم  نمی دانند چه برخوردی باید با این کودکان داشته باشند و بهترین راه کمک به آنها را نمی شناسند.

در این شرایط کارشناسان مسائل اجتماعی و مددکاران چندین توصیه قابل تأمل در این رابطه داشته اند. این افراد معتقدند هر اقدام اجرایی که بتواند به کودک کار و خانواده اش کمک کند تا از کار کودک بی نیاز شوند، مهم ترین گام در از بین بردن این پدیده است. ایجاد تکیه گاهی امن، آگاه کردن افکار عمومی درباره شرایط کودکان کار و نحوه حمایت موثر از آن‌ها، مطالبه گری از مسئولان و مراجع اثرگذار برای پیگیری قانونی وضعیت این کودکان و در نهایت کمک به کودکان برای پیشگیری از آسیب های ثانویه ناشی از فقر اقتصادی و فرهنگی، اصلی ترین کمکی است که هر فردی در هر جایگاهی، به فراخور توانمندی خود می تواند به کودکان کار کند.

البته حرکات خودجوش مردمی و کمک های مادی مردم به موسسه های خیریه و کمیته امداد امام خمینی (ره) بسیار موثر است و خودانگیختگی قشر جوان و دانشجو برای کمک به همنوعان و به خصوص کودکان کار قابل قدردانی است. طرح ها و کمک های خیرخواهانه ای تحت عنوان یاری کودکان بدسرپرست و کودکان کار، در این زمینه صورت گرفته است اما به نظر می رسد برای مقابله با موضوع کودک کار ، نیازمند قانونگذاری و اقدامات اساسی تری باشیم.

 

“جهاد مهربانی” و فعالان فرهنگی و اجتماعی

“جهاد مهربانی” طرحی است که این روزها در فرهنگسراهای شهر تهران با هدف جذب مشارکت مردم برای رفع مشکلات خانواده‌های نیازمند و کودکان کار و شناسایی و ساماندهی کودکان و نوجوانان بازمانده از تحصیل زیرنظر معاونت اجتماعی و امور فرهنگی شهرداری تهران در حال اجراست.

تاکنون عده ای از دلسوزان و دغدغه مندان اجتماعی نیز برای پیوستن به این طرح اقدام کرده اند.

مژده لواسانی، مجری، گوینده و فعال فرهنگی در گفت و گو با خبرنگار به دخت، فقر و حاشیه نشینی گسترده را از دلایل عمده وجود کودکان بدسرپرست و کودکان کار دانست و گفت: با وجود تلاش مسئولان برای حل مشکلات کشور و علیرغم کم کاری های صورت گرفته، همه کسانی که توانایی دارند باید به این معضل کمک کنند و فقط منتظر طرح های دولتی نباشند.

لواسانی افزود: با ورود به طرح جهاد مهربانی تصمیم گرفتم تا در حد بضاعت خودم، زمانی را برای کودکان کار اختصاص دهم و همیار آنان باشم. محبتی که ما به این کودکان اختصاص می دهیم، آن ها را از ابتلا به بسیاری از آسیب های روانی دور نگه می دارد.  

این خانم نویسنده  با تاکید بر ضرورت حضور اشخاص شناخته شده در این طرح ها بیان کرد: حضور هنرمندان و چهره های مشهور کشور در برنامه های خیرخواهانه باعث تشویق و تقویت مشارکت مردمی می شود؛ به این گونه که اطلاع رسانی و تبلیغ از سوی این اشخاص مورد توجه عموم مردم قرار می گیرد.

لواسانی اظهار داشت: چندی پیش در طرح جمع آوری شال گردن و کلاه برای کودکان کار هم من سعی کردم با اطلاع رسانی  در شبکه های اجتماعی و صفحه شخصی خودم کمکی کنم که بازخورد بسیار خوبی داشت و نشان داد که  لطف و اعتماد مردم به هنرمندان زیاد است. ما می توانیم از این فرصت برای کمک به نیازمندان استفاده کنیم.

این هنرمند درباره سایر کارهایی که برای کودکان کار صورت گرفته، گفت: تاکنون برنامه های مختلفی برای بهبود وضع کودکان کار داشته ایم. مثلا در اجرای برنامه های تلویزیونی «روبه راه» و «کافه سوال» در مورد معضلات اجتماعی مثل کودکان کار بحث هایی داشتم.

وی در پایان درباره سابقه فعالیت خود در رباطه با کودکان کار اظهار داشت: در برنامه روبه راه کمپینی ایجاد کردیم به نام همسایه که قرارگاه جهادی امام رضا (ع) بانی آن بود و خانواده های بی بضاعت تهرانی را تحت پوشش قرار می داد. بعد از آن هم من با مرکز تحصصی کودکان کار با عنوان صبح رویش آشنا شدم که مدرسه ای را برای کودکان کار دایر کرده بود.  

 

“جهاد مهربانی” چقدر موفق بوده؟

طرح”جهاد مهربانی” چقدر توانسته برای بچه های کار اقدام اساسی انجام دهد؟

با ماندانا حسینی مدیر کلینیک آل یاسین که در  زمینه کودکان کار توانسته قدم هایی بردارد، در مورد این طرح صحبت کردیم. او در این مورد معتقد است:

طرح جهادمهربانی در واقع فاز 2 طرح پرتو شهرداریست که به دنبال مطالبات رهبری در مورد آسیب های اجتماعی شکل گرفت. هدف این بود که کودکان بازمانده از تحصیل را جمع آوری کند اعم از ایرانی و افغانی، با کارت و بدون کارت و … البته از ما هم برای همکاری دعوت کردند. منتها ما وقتی با آنها جلسه گذاشتیم دیدیم عملا از ما اطلاعات و برنامه ها را می خواهند بی این که در پیاده کردن این برنامه ها هیچ امکاناتی به ما بدهند. طبیعتا ما از این همکاری منصرف شدیم.

زینب نیک بختیان مددکار اجتماعی کلینیک آل یاسین که مجری طرح کودکان کار در این کلینیک است، در مورد همکاری با طرح جهاد مهربانی گفت:

وقتی فرهنگسرا به ما پیشنهاد همکاری در طرح جهاد مهربانی داد و ما در جلسه شرکت کردیم، درآنجا عملا فقط لیست بچه ها را از ما خواستند که با تلاش و زحمت خیلی زیادی تهیه اش کرده بودیم. نظرشان این بود که برای گذاشتن کلاس و اردو برای این بچه ها  این لیست را از ما بگیرند. اما وقتی دیدند که ما برنامه های دیگری را برای این بچه ها درنظر داریم، موافقت نکردند که با ما همکاری کنند.

 

جای یک کار بنیادی خالی است

سوای اقداماتی از نوع طرح جهاد مهربانی، نکته مهم این است که چرا کار بنیادی در این زمینه مشاهده نمی شود؟ چرا بررسی صورت نمی گیرد که اصولا چه دلایلی موجب بروز و گسترش معضل کار کودک است؟ چرا حرکتی  از نهادهای مهم تر در این باره دیده نمی شود؟ چرا فقط مرهم بر زخم می گذاریم اما همچنان اجازه می دهیم که زخم هایی اینچنینی ایجاد شود؟

به گزارش به دخت، آمار تکان دهنده ای از وضعیت کودکان بدسرپرست و کودکان کار در جهان وجود دارد و کشور ما هم متاسفانه جای خاصی در این آمارها دارد. برطبق برخی اظهارات تایید نشده فقط حدود ۲۰ هزار کودک کار در کلان شهر تهران وجود دارد و بررسی این چالش اجتماعی نیازمند ورود گروه های مختلف نظارتی و دستگاه های اجرایی کشور است. نمی توان تمام توقعات درباره معیشت، سلامت و موقعیت اجتماعی این قشر را از سازمان هایی مانند بهزیستی و کمیته امداد  مطالبه کرد. از طرفی فعالیت های خیرخواهانه مردم در قالب گروه های جهادی و موسسه های خیریه نیز با این که بی اثر نیست، تنها مرهمی بر این زخم است و نه درمان ریشه ای آن.

 

دو طرف قضیه مهم است، هم مردم و دولت

حل مشکل کودکان کار باید در اولویت دستگاه های دولتی و سازمان های ذی ربط باشد و البته نه از نوع تبلیغاتی محض، آن هم در این ایامی که متصل شده به زمان انتخابات و فقط برای جلب رای.

 از طرفی نمی توان در برخورد با این نوع معضلات اجتماعی، مردم و سازمان های مردم نهاد کنار گود بنشینند و فقط توقع  از مسئولان و نهادهای دولتی برای حل مشکلات داشته باشند. برای مشکل مهمی مثل کمک به کودکان فقیر و بدسرپرست همه باید کمک کنند، کما این که در خیلی موارد مشابه هم تا به حال حضور و فعالیت مردم بسیار موثر بوده و کارساز. دراین میان شاید یک همدلی و همراهی دولتی ها و غیردولتی ها لازم است و مفید.یعنی کافی است در مورد طرح و برنامه هایی که برای کمک به این قشر جامعه تدوین می شود، اطلاع رسانی درست از سوی مراجع دولتی صورت بگیرد تا همه مردم و سازمان های مردمی بدانند که برای این مسئله و مشکل چگونه باید به میدان بیایند.

بی شک اگر این همدلی و همقدمی باشد، با یک عزم جزم همگانی برخاسته از یک مطالبه گری عمومی برای حل معضل کودکان کار می توانیم امید به حل این مشکل داشته باشیم.

/انتهای متن/