فتوت و جوانمردی، یادگار ائمه (ع)

عطیه سادات یاسینی/

تلاش انسان برای رسیدن به کمال همیشه و در همه زمان ها وجود داشته، گاه این کمال، رسیدن به اخلاق حسنه، گاه رسیدن به مال، گاه دستیابی به توحید … و بوده است. عده­ای همچون امام حسین(ع) و یارانشان شهادت در راه خدا را مرحله نهایی می دانند. هر کس در زندگی بسته به اعتقاد و مذهب، تعریفی برای رسیدن به کمال دارد.

راه رسیدن به جوانمردی

برای رسیدن به درجه اوج باید راه هایی  طی شود، آنکه به دنبال مال است شب و روز کار می کند تا به آن برسد و بیشتر از پیش بدست آورد، کسانی که در پی کمالات انسانی هستند خود را تزکیه می کنند، بخود سختی می دهند، از همه چیز خود می گذرند تا پاک شوند، پس برای رسیدن به هدف باید تلاش کرد، خواه هدف مادی و یا معنوی باشد.

در این نوشته سخن از فتوت و جوانمردی است و سعی در شناساندن این صفت و راه کسب و رسیدن به آن، مد نظر است . این صفت پسندیده در عاشورا به حد عالی جلوه گر شد ولی فقط به آن زمان و به یاران امام حسین(ع) اختصاص ندارد. هر کدام از ما در زندگی روزمره میتوانیم عاشوریان را الگو قرار داده و از هر خصلت آنان درس بگیریم.

فتوت یک جریان است

فتوت و جوانمردی جریانی است که ریشه در باورهای کهن مذهبی و منش اخلاقی دارد. همانطور که یزید و معاویه طی اعصار تکرار می شوند، در مقابل شاگرد و پیرو امام  شدن هم در همه دوران ها و تا قیامت ادامه دارد و این بسته به هدف و سعی در رسیدن  به آن دارد.

فتوت مخصوص یاران امام نیست، هر کدام از ما میتوانیم در زندگی جوانمرد باشیم. در گذشته نه چندان دور  مردانی با  دستمالی بر گردن  که  رسم لوطی گری را پیشه خود کرده بودند به جوانمردی شهره بودند چرا که دست زیر دستان را می گرفتند از زنان و دختران غیر از خانواده خود حمایت میکردند و کارهایی که خدمت به مردم بود را انجام می دانند ، ولی امروزه که کمتر این قبیل پوشش به چشم می خورد باید از روش و منش افراد پی به صفت شان ببریم.

ویژگی­های جوانمردی و فتوت

جوانمردی سه چیز است : 1- وفای به عهد 2- عطا کردن بدون اینکه از ما درخواست شود  3- بخشش (تذکرة الاولیاء – عطار نیشابوری، چاپ 10 ، ص 327 ،1378سال )

فتوت آن است که بار خلق بکشی و آنچه داری بذل کنی(همان،  ص 445) همه در نظرت یکسان باشند چه کسی را که می شناسی و یا نمی شناسی.(همان، 533) جوانمردی آن است همه خلق را چون خود بدانی بلکه بهتر. (همان، 634)

جمع همه این گفتار، انسانیت و مهربانی است به نزدیکان خودمان و یا هر بنده خدایی که در اطراف ما زندگی می کنند. بخشیدن نه فقط مادی بلکه گذشتن از بدی دیگران را شامل می شود.

فتوت یاران امام حسین(ع)

امت اسلامی در بخش رفتاری، الگویشان سالار شهیدان است و جلوه­های عملی سیره آن حضرت رفتار جوانمردانه با مخالفان است. یاران امام نیز زیباترین جلوه فتوت و جوانمردی را از خود نشان دادند چه در حمایت از دین، چه جانبازی در رکاب امام و چه در برخورد با دیگران حتی دشمنان، این بالاترین طبقه ی جوانمردی است:

وقتی هانی را به جرم پنهان کردن مسلم دستگیر و به داراالاماره بردند، ابن زیاد از او خواست مسلم را تحویل دهد اما هانی این را ناجوانمردانه دانست و گفت:

“بخدا قسم هرگز او را نخواهم آورد، آیا مهمان خود را آورده و تحویل دهم تا او را بکشید؟” (وقعة الطف ، ص 119)

در مسیر کوفه وقتی امام حسین با سپاه حر برخورد کرد و آنان راه را بر سپاه امام بستند زهیر بن قین به امام پیشنهاد داد اینان گروهی اندکند آنان را از بین ببریم جنگ با اینها آسانتر از نبرد با گروه­هایی است که بعد می آیند امام فرمود:

“من نمی خواهم شروع کننده جنگ باشم، این از مردانگی ما بدور است. ” (الارشاد شیخ مفید، ج 20، ص82،)

روز عاشورا وقتی حر تصمیم گرفت به سپاه امام ملحق شود توبه کنان سمت امام آمد و امیدی نداشت امام از او بگذرد ولی جوانمردی امام او را پذیرا شد و توبه­ اش قبول گشت.(همان)

در نزدیکی کربلا امام دستور دادند آب فراوانی ذخیره کنند وقتی با سپاه حر برخورد کردند امام دستور دادند همه هزار نفر لشگر حر و اسب های تشنه آنها را سیراب کردند، حتی شخصی بنام طعان محاربی را خود امام دهانه مشک را بر دهانش گذاشته و سیراب کرده.(آیة الله جوادی آملی ، کوثر کربلا، نشر اسرا، 1391،ص 198)

جوانمردان چه صفاتی دارند؟

گذشتن از مردم در زندگی روزمره نشانه ی فتوت و جوانمردی است. آنجا که در پی سود خود نباشیم و خلق خدا را بر خود ترجیح دهیم، جوانمردیم. وقتی از کمک به دیگران لذت برده و در پی بازگشت و مقابل به مثل نباشیم فتوت را پیشه خود قرار دادیم. اگر از حرف های دیگران دلگیر نشویم  و رنجش خاطر ما را به گمراهی نکشد، جوانمردیم.

بزرگی وقتی انتقاد شخصی را از درس دادن شنید با گوش دل پذیرفت و گفت ایشان نظرشان را بیان می کنند و حق را به او داده در صدد تلافی بر نیامدند.

رحماء بینهم

آری بسیار تفاوت است میان رفتار جوانمردانه علوی، حسینی و رفتار ناجوانمردانه اموی و مروانی! شهید کربلا خود جوانمردی راستین بود و امت اسلامی را عملا به جوانمردی فرا می خواند باشد که پیرو این بزرگان باشیم.    

/انتهای متن/