به جاى اشک براى تو خون گریه می کنم

انوشه میرمرعشی/

 «ناحیه مقدسه» یکی از دعاهایی است که خواندن آن در ایام محرم، مخصوصا روز عاشورا، سفارش شده است.

اما «ناحیه  مقدسه» یعنی چه و این دعا از زبان کدام معصوم نقل شده و محتوای آن چیست؟

ناحیه مقدسه زیارت نامه ایست برای حضرت حسین ابن علی(ع)  که در روز عاشورا خوانده می شود. زیارت ناحیه مقدسه ی مشهور از حضرت حجت بن حسن(عج) روایت شده که در وصف حوادث روز عاشورا در  کربلا صادر شده‌است.

 

انواع ناحیه مقدسه

 از راویان شیعه دو زیارت با نام «ناحیه مقدسه» در کتاب های حدیثی نام برده شده است: یکی از آنها منسوب به امام هادی-علیه السلام- است که سال روایت آن را 252 هجری قمری بیان کرده اند. و دیگری، که مشهور تر است، زیارتی که منسوب به حضرت صاحب الزمان –عجل الله تعالی فرجه الشریف- است و به «متن حجت» هم معروف است. این زیارت از طریق نواب اربعه به دست شیعیان رسیده است.

در واقع به دلیل خفقان شدیدی که در زمان سه امام بعد از حضرت جوادالائمه-علیه السلام- از سوی دستگاه عباسی وجود داشت، شیعیان در هنگام نقل خبر یا روایت از ایشان از بردن نام امامان خودداری می کردند و از آنها با عنوان «ناحیه مقدسه» یاد می کردند تا دشمنان متوجه برنامه ها و شبکه ارتباطی ایشان نشوند.

 

زیارت ناحیه مقدسه امام هادی(ع)

زیارت ناحیه ای که از زبان حضرت علی بن محمدالهادی نقل شده با جمله ی

«السلام علیک یا اول القتیل خیر سلیل»

شروع می شود و حضرت درمتن این زیارت نام همه شهدای کربلا به علاوه نام قاتلان ایشان را می آورند.

 

زیارت ناحیه  مقدسه امام عصر(عج)

اما آن زیارت «ناحیه مقدسه» که از زبان حضرت بقیة الله الاعظم (عج) بیان شده با سلام بر انبیای الهی- صلوات الله علیهم اجمعین- شروع می شود و سپس با سلام بر حضرت اباعبدالله الحسین-علیه السلام- و یاران شهیدش ادامه پیدا می کند.

بعد امام زمان از خصوصیات و سجایای امام حسین سخن می گویند و در بخش بعدی به شرح کامل زمینه های جنگ، شرح شهادت مظلومانه ی امام  و سختی‌های آن لحظات و عزادار شدن تمام عالم و موجودات زمینی و آسمانی می‌پردازد. به علاوه از شرایط به اسارت رفتن خاندان رسالت  و شرح پریشانی زنان و کودکان اهل بیت خبر می دهند.

در بخش آخر زیارت نامه  با نام بردن از اجداد طاهرین شان و توسل به ایشان، از خداوند قلب خالص، علم نافع، فضیلت و… را درخواست می کنند.

علمای شیعه مانند علامه مجلسی خواندن این زیارت را به ویژه در روز عاشورا توصیه کرده اند. گرچه خواندن آن تنها مختص روز عاشورا نیست و می شود آن را در ایام دیگر ماه محرم و غیر محرم هم خواند.

 

زیارت ناحیه مقدسه از جانسوزترین و اثرگذارترین متون زیارتی در مورد حضرت اباعبدالله الحسین است در روزپربلای عاشورا. 

شاید بتوان گفت مهم ترین فرازهای زیارت ناحیه مقدسه همان شرح وقایع کربلا و وضعیت اسراست. این دعا در واقع روضه ایست جگرسوز از زبان امام زمان برای ذکر مصایب حسین(ع) و خاندان و اصحاب باوفایش در کربلا.

 

فرازی از ناحیه مقدسه

فرازهایی از زیارت ناحیه مقدسه را با هم می خوانیم:

«أَلسَّلامُ عَلَى الْقَتیلِ   الْمَظْلُومِ» : سلام بر آن کشته مظلوم،

«أَلسَّلامُ عَلى أَخیهِ الْمَسْمُومِ» : سلام بر برادرِ مسمومش،

«أَلسَّلامُ عَلى عَلِىّ الْکَبیرِ»:  سلام بر على اکبر،

«أَلسَّلامُ عَلَى الرَّضیـعِ الصَّغیرِ» : سلام بر آن شیر خوارِ کوچـک،

«أَلسَّلامُ عَـلَى الاْبْدانِ السَّلیبَةِ» : سلام بر آن بدن هاى برهـنه شده،

«أَلسَّلامُ عَلَى الْعِتْرَةِ الْقَریبَةِ» : سلام بر آن خانواده اى که نزدیک (و همراه سَروَرشان) بودند،

«أَلسَّلامُ عَلَى الْمُجَدَّلینَ فِى الْفَلَواتِ» : سلام بر آن به خاک افتادگان در بیابان ها،

«أَلسَّلامُ عَلَى النّازِحینَ عَنِ الاْوْطانِ» : سلام بر آن  دور افتادگان از وطن ها،

«اَلسَّلامُ عَلَى الْمَدْفُونینَ بِلا أَکْفان» : سلام بر آن دفن شدگـانِ بدون کفن،

«أَلسَّلامُ عَلَى الرُّؤُوسِ الْمُفَرَّقَةِ عَنِ الاْبْدانِ» : سلام بر سرهای جدا شده از بدن…

«فَلَئِنْ أَخَّرَتْنِى الدُّهُورُ»: اگرچه زمانه مرابه تأخیر انداخت،

« وَ عاقَنی عَنْ نَصْرِک َ الْمَقْدُورُ»: ومُقدَّرات الهى مرا ازیارىِ تو بازداشت،

«وَ لَمْ أَکُنْ لِمَنْ حارَبَک َ مُحارِباً»: و نبودم تابا آنان که باتو جنگیدند بجنگم،

«وَ لِمَنْ نَصَبَ لَک َ الْعَداوَةَ مُناصِباً »: و با کسانی که با تو اظهار دشمنى کردند، خصومت نمایم،

« فَلاَ نْدُبَنَّک َ صَباحاً وَ مَسآءً »:(درعوض) صبح و شام برتو مویِه می کنم،

« وَ لاَبْکِیَنَّ لَک َ بَدَلَ الدُّمُوعِ دَماً»: و به جاى اشک براى تو خون گریه می کنم،

«حَسْرَةً عَلَیْک َ ، وَ تَأَسُّفاً عَلى ما دَهاک َ وَ تَلَهُّفاً»: ازروى حسرت و تأسّف و افسوس بر مصیبت هایى که بر تو وارد شد،

« حَتّى أَمُوتَ بِلَوْعَةِ الْمُصابِ ، وَ غُصَّةِ الاِکْتِیابِ»: تاجایى که از فرط اندوهِ مصیبت وغم و غصّه شدّتِ حزن جان سپارم…

 

منابع:

1-کتاب «فرهنگ عاشورا»، نوشته جواد محدثی، نشر معروف(قم)، چاپ یازدهم 1386.ش، ص 227 و 228

2-کتاب «دانشنامه امام حسین(ع)»، جلد 12، به کوشش آیت الله محمد محمدی ری شهری، سازمان چاپ و نشر دارالحدیث، چاپ اول 1388.ش، ص 219، 249 و 271

 

/انتهای متن/