بر حسين (ع) مرثيه بخوان
امام رضا(ع) برای زنده نگه داشتن راه سرخ حسین(ع) به تقویت فرهنگ عاشورا، تشویق زیارت ایشان و برپایی مجالس عزاداری بر سالار شهیدان پرداختند و این همه یعنی همراهی با حسین(ع) و ثبات قدم در راه اسلام حسینی .
مریم عرفانیان/
دعبل خزاعى يكى از شاعران نامدار شيعه مى‌گويد:
« خدمت مولايم رسيدم، ديدم آن حضرت همراه اصحابش به سوگ نشسته‌اند.
ایشان با مشاهدۀ من فرمود: اى دعبل، مى‌خواهم شعرى بگويى؛ زيرا اين روزها، ايام حزن و اندوه اهل‌بیت است و روزهاى سرور دشمنان ما، به خصوص بنی‌امیه.
اى دعبل، هركس بر مصيبت ما بگريد يا بگرياند اجرش باخداست. هركس چشمش بر مصيبت ما اشك بريزد و بگريد، همراه ما و در زمرۀ ما محشور مى‌شود.
اى دعبل، هركس بر مصيبت جدم حسين (ع) بگريد، البته خدا گناهان او را مى‌آمرزد.»
آنگاه امام رضا (ع) دستور داد پرده‌اى ميان ما و اهل حرم زدند و فرمود كه در پس پرده بنشينند و در مصيبت جد خود بگريند.
در اين هنگام به من فرمود:
« اى دعبل، بر حسين (ع) مرثيه بخوان، مادامى كه تو زنده‌اى ياور و مدح‌كننده ی ما هستى، پس هرچه توانستى از يارى، كوتاهى نكن.» (تقی زاده داوری،1386، ص 94)
دعبل می‌گوید: «آنگاه من گريستم و اشعار زير را در آن مجلس عزا خواندم:
اى فاطمه! اگر زنده مى‌بودى و مى‌ديدى كه حسين جنگيد و با لب تشنه در كنار نهر فرات كشته شد؛
در آن صورت اى فاطمه، نزد پيكرش بر سر و صورت مى‌زدى و اشک‌هایت را بر گونه و صورتت جارى مى‌كردى.
اى فاطمه، اى دخت بهترين انسان! برخيز و ماتم نما، اختران آسمان در بيابان‌ها افتاده‌اند.
مقابرى در كوفه و قبرى در مدينه و ديگرى در فخ؛ درود و سلام بر همه آنها.
قبورى در كنار رودخانه در جنب كربلا، كه حجله‌گاه‌هاى آنها بر كرانه فرات است.
بر لب فرات با لب عطشان جان باختند. اى كاش پيش از اين با آنان مرگم فرامى‌رسيد.
به خدا شكايت مى‌كنم كه ذكر مصيبت آنها به من جام عزا و بى‌تابى را نوشانده است.
دختران زياد در قصرها مصون بودند، اما دختران پيامبر صلّى اللّه عليه واله هتك حرمت مى‌شدند.
خاندان زياد در قلعه‌ها در امنيت بودند و اهل‌بیت پيامبر صلّى اللّه عليه واله در بیابان‌ها اسیر.
خاندان پيامبر حرمت شان شكسته مى‌شد، به اسارت برده مى‌شدند و دودمان زياد در پس پرده و با امنيت مى‌زيستند. » (اصفهانى، ج ٢٠ ، ص ١۴٨)
روز عاشورا، روز اندوه است
نیز امام رضا (ع) دراین‌باره فرمود:
« هركس را كه عاشورا روز مصيبت و اندوه و گريه باشد، خداوند قيامت را روز شادى او قرار مى‌دهد.» (عاملی، ج ١٠، ص ٣٩۴)
در «زيارت عاشورا» دربارۀ اين روز غم‌انگيز آمده است كه امويان آن را مبارك مى‌دانستند.
اما امامان شيعه، ياد اين روز را زنده مى‌داشتند، مجلس برپا مى‌كردند، بر حسين بن على (ع) مى‌گريستند، آن حضرت را زيارت مى‌كردند و به زيارت او تشويق و امر مى‌كردند و روز اندوه شان بود.
از جمله آداب اين روز، ترك لذّت‌ها، دنبال كار نرفتن، پرداختن به سوگوارى، گريه تا ظهر، چيزى نخوردن و نياشاميدن، چيزى براى خانه ذخيره نكردن، حالت صاحبان عزا و ماتم داشتن و… است. (همان)
امام شهادت را انتخاب کرد
همه می‌دانیم که امام حسين (ع) مى‌توانست بيعت بایزید را برگزيند و حادثه ی كربلا پیش نیاید، ولى شهادت را برگزيد، آن هم با لبی تشنه. چنانچه در روایتی از امام رضا (ع) آمده است:
« فرشتگان الهى امام حسين (ع) را ميان دنيا و آنچه در آن است، پيروزى بر دشمن و ميان شهادت و پر كشيدن روحش به سوی ملکوت مخيّر ساختند؛ اما حضرت، شهادت را انتخاب كرد.»(محدثی،1385،122)
در حديث مفصّل دیگری امام هشتم (ع) خطاب به ريّان بن شبيب فرموده است:
« يا ريّان! اگر دوست دارى كه ثواب شهيدان كربلا را داشته باشى، هرگاه به ياد آن حادثه افتادى بگو: كاش من نيز با آنان بودم و با آنان به رستگارى بزرگ مى‌رسيدم.» (مجلسی، ج ۴۴ ، ص ٢٨۶ )
آری، اين آرزو، نشان‌دهندۀ زمينۀ تفكرات عاشورايى در دل انسان می‌باشد.
انتقام خون امام حسین (ع)
يكى از ويژگى‌هاى قيام يوسف زهرا (ع) برخوردارى از نصرت فرشتگانى است كه بر سر مزار حسين (ع) وقوف كرده‌اند. چنانچه از امام رضا (ع) نقل شده است:
« همانا [در روز عاشورا] چهار هزار فرشته براى نصرت و يارى حسين (ع)، به زمين فرود آمدند اما هنگامى كه نازل شدند، ديدند حسين (ع) كشته شده است؛ از این رو ژوليده و غبارآلود در نزد قبر آن حضرت، اقامت كردند و همچنان خواهند بود تا آن‌كه قائم (عج) قيام كند. آنگاه آنان از ياوران و سپاه آن حضرت و شعارشان «يا لثارات الحسين» خواهد بود.»
بر اساس اين روايت، در آن هنگامه، همگان براى انتقام‌گيرى خون ابا عبدالله (ع) دعوت مى‌شوند. (جمعی از محققان،1387، ص 61)
امام رضا (ع) از پدر بزرگوارشان روایت می‌کنند که فرمود: «_ موسی بن عمران گفت: پروردگارا! برادرم هارون مرد، او را بیامرز! خدا وحی کرد: یا موسی! اگر تو درباره عموم اولین و آخرین از من تقاضا کنی من می‌پذیرم، غیر از قاتل حسین بن علی بن ابیطالب که از وی انتقام حسین را خواهم کشید.» (قربانی، ص 103)
همگام با فرشتگان در زیارت امام حسین (ع)
این جا با ذکر روایاتی از امام رضا (ع) درباره زیارت امام حسین (ع) درمی‌یابیم که می‌توان هم در صف فرشتگان الهی با چنین حال ملکوتی همراه شد، هم این‌گونه می‌توان حج به جا آورد و خدای را زیارت کرد.
حسین بن محمد قمی از امام رضا (ع) روایت کرده است که:
« هرکس قبرابی عبدالله (ع) را در کنار فرات زیارت کند، گویی خدا را بر فراز عرش زیارت کرده است.»(نوری، ج 10، ص 250)
محمد بن ابی جریر قمی گفت: « از حضرت ابوالحسن الرضا (ع) شنیدم که به پدرم می‌فرمودند: کسی که حضرت حسین بن علی (ع) را زیارت کند درحالی‌که به حق آن حضرت عارف و آگاه باشد از هم صحبت‌های حق تعالی بالای عرش می‌باشد.» ( مجلسی، ج ۹۸، ص ۷۷)
– محمد بن سنان نقل می‌کند که از امام هشتم(ع) شنیدم: «_ (ثواب) زیارت قبر حسین (ع) برابر با (ثواب) یک عمره مقبوله و صحیح است.» ( همان، ج ۹۹، ص ۳۳)
به استناد ابوسعید، از یونس، از حضرت رضا (ع)، حضرت فرمودند:
«کسی که قبر امام حسین (ع) را زیارت کند، یک حج و یک عمره به جای آورده.»
راوی می‌گوید: «عرض کردم یعنی حج الاسلام از او ساقط است؟»
حضرت فرمودند: «خیر ، مقصود آن است که این زیارت حج افراد ضعیف محسوب شده تا قوی گردند و به بیت‌الله حرام بروند. آیا نمی‌دانی که هرروز هفتاد هزار فرشته بیت‌الله را طواف کرده تا شب فرا برسد و پس از آمدن شب به آسمان رفته و فرشتگان دیگر نازل‌شده و تا صباح بیت را طواف می‌کنند و اما حضرت امام حسین (ع) نزد خدا عزیزتر از بیت بوده و در هر وقت نماز هفتاد هزار فرشته که جملگی ژولیده، غبارآلوده و گرفته هستند، نازل‌شده و قبر مطهر را طواف می‌کنند و تا روز قیامت دیگر به ایشان نوبت نمی‌رسد؟» (ابن قولویه، باب ۲۷، حديث يازدهم، ص 272)
احمد بن محمد بن ابی نصربزنطی می‌گوید:
« از امام رضا (ع) پرسیدم در چه ماهی حضرت امام حسین (ع) را زیارت کنیم؟ حضرت فرمودند: در نیمه ی ماه رجب و نیمه ی ماه شعبان.» ( عاملی، ج 10، ص 364)
داوود رقی می‌گوید:
« از ابوالحسن علی بن موسی (ع) شنیدم که فرمودند: کسی که در روز عرفه به زیارت قبر حضرت امام حسین (ع) برود خداوند متعال او را مطمئن القلب می‌گرداند.» (ابن قولویه، باب 70، حديث دوم، ص 563)
هیثم بن عبدالله رمانی از حضرت رضا (ع) نقل نموده و ایشان از پدر بزرگوارشان حکایت کرده‌اند که:
«ایام زیارت امام حسین (ع) جزء عمر زائر شمرده نشد و از اجل شان محسوب نمی‌گردد.» (همان، باب 51، حديث اول، ص 563)
حسن بن جهم می‌گوید:
«محضر امام رضا (ع) عرض کردم: کدام یک از این دو عمل افضل است: اینکه شخصی به مکه رفته و مدینه نرود یا به زیارت نبی اکرم (ص) در مدینه رفته و به مکه نرود؟ حضرت فرمودند: شما کدام را افضل می‌دانید؟ عرض کردم: ما درباره ی زیارت امام حسین (ع) زیارت آن جناب را از مکه رفتن افضل می‌دانیم چه رسد به زیارت نبی اکرم (ص). حضرت فرمودند: آگاه باش اگر این کلام را بگویی صحیح و درست است، چه آنکه حضرت اباعبدالله (ع) در یکی از اعیاد در مدینه حضور به هم رسانده و سپس مراجعت نموده داخل بر نبی اکرم (ص) شدند و بر آن حضرت سلام کرده و سپس به کسانی که برای زیارت نبی اکرم (ص) حاضرشده بودند، فرمودند: بدانید ما بر تمام اهل شهرها، مکه و غیر آن تفضیل داده‌شده‌ایم؛ زیرا بر رسول خدا (ص) سلام کرده‌ایم.» (همان، باب 108، حديث نهم، ص 997)
همراهی و ثبات قدم با حسین (ع) را بخواهیم
در نهایت، «فرهنگ عاشورا» بيان مى‌كند كه نالايقان، چگونه حسين زهرا (ع) را در نينوا رها كردند و به طوفان «كرب» و «بلا» سپردند، دست از «معيت» او شستند و «ثبات قدم صادقانه» با وى نداشتند. نتيجه آن شد كه «ثار اللّه»، زمين را گلگون و زمان را شفق‌گون كرد. سیدالشهدا (ع) با ياران اندك و باوفايش، پردۀ جهالت و تحيّر ضلالت را از رخ تاريخ كنار زد و مشعل راه یاب گيتى شد.
«فرهنگ عاشورا» به ما مى‌آموزد كه از خداوند بخواهيم تا معيت و همراهى، ثبات قدم صادقانه، مقام محمود و خون‌خواهى ثارالله را نصيب ما سازد. (جمعی از محققان،1387، ص 112)
امید آن که همه در پرتو این روشنایی هدایت، حسینی زندگی کنیم، حسینی مبارزه نماییم و حسین گونه عروج کنیم.
ان شاء الله.
منابع:
-
جمعی از نویسندگان (١٣٨٨)؛ از فرات تا فرات، قم، بنياد فرهنگي مهدي موعود (عج)، ج ٢.
-
مجلسی، محمد باقر؛ بحارالانوار، تهران، اسلامیه.
-
تقی زاده داوری، محمود ( ١٣٨۶)؛ سنت عزاداری و منقبت خوانی در تاریخ شیعه امامیه، قم، مؤسسه شیعه شناسی، ج ١.
-
ابن‌بابویه، محمد بن علی (١٣٧۶)؛ آمالی شیخ صدوق (ترجمه كمره اى)، تهران، کتابچی، ج ١.
-
شوشتری، نورالله بن شریف‌الدین، إحقاق الحق و إزهاق الباطل، قم، کتابخانه حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره)، ج ١١.
-
حر عاملی، محمد بن حسن، إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، ج ۵.
-
ابو الفرج اصفهانی، علی بن حسین، الأغانی، بیروت، دار احياء التراث العربي، ج ٢٠ .
-
محدثی، جواد (١٣٧۶)؛ فرهنگ عاشورا، قم، نشر معروف.
-
عاملی، شیخ حر؛ وسائل‌الشیعه، تهران؛ اسلامیه.
-
جمعی از محققان مرکز تخصصی مهدویت (١٣٨٧)؛ نینوا و انتظار تأملی نو، قم، بنياد فرهنگي حضرت مهدي موعود (عج)، ج ١.
-
محدثی، جواد (١٣٨۵)؛ پیام‌های عاشورا، قم، زمزم هدایت.
-
قربانی، مهدی، جامع الاحادیث حضرت امام رضا (ع)، مشهد، انتشارات قاف، ج 1.
-
نوری، حسین بن محمد تقی، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت، موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث، ج ١٠.
-
ابن قولویه، جعفر بن محمد (١٣٧٧)؛ کامل الزیارات (ترجمه ذهنى تهرانى)، تهران، پیام حق، ج ١.
/انتهای متن/
