تبعیض در فضای مساجد باید از بین برود

به مناسبت روز جهانی مسجد (۳۱ مرداد ماه)، حجت الاسلام والمسلمین سید حامد علم الهدی، معاون امور ایران مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در گفتگویی اختصاصی با وب سایت اتحادیه جهانی زنان مسلمان از عدم تفاوت میان زنان و مردان در پیمودن نردبان ترقی و تعالی در معنویات سخن گفت.

حضور زنان در مسجد

حجت الاسلام علم الهدی پیرامون حضور زنان در مسجد به شرح دو دیدگاه افراط و تفریط پرداخت و گفت ما به عنوان شیعه در کشور دیدگاه وسط را پذیرفته و اجرایی کرده ایم.

وی در تشریح دیدگاه افراطی که بین برخی از پیروان مذاهب اسلامی وجود دارد گفت برخی اعتقاد به عدم حضور بانوان در مساجد دارند و در بسیاری از مساجد اهل سنت اصلا جایی برای بانوان در نظر گرفته نمی شود که ما این را یک دیدگاه افراطی می دانیم و در سال های اخیر فعالیت های مثبتی در این زمینه صورت گرفته است.

علم الهدی تاکید کرد که این مساله بیش از اینکه دینی باشد قومی است و خوشبختانه در سالهای اخیر مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در این مساله وارد شده و در ساخت مساجد جدید این نکته در نظر گرفته می شود که حتما بخشی به بانوان برای نماز جمعه و نماز جماعت اختصاص یابد؛ چرا که حداقل 50 درصد از جامعه را زنان تشکیل می دهند و در مساله عبادت هیچ تفاوتی بین زن و مرد وجود ندارد.

معاون امور ایران مجمع جهانی تقریب مذاهب تاکید کرد: در تمام مسائل عبادی حتی اعتکاف بانوان نیز می توانند مانند مردان شرکت داشته باشند و در پیمودن نردبان ترقی و تعالی در معنویات هیچ برتری برای هیچ جنسیتی وجود ندارد و زنان می توانند همچون مردان به مراتب عالی عرفان و معنویت دست یابند و به عنوان استاد حوزه و دانشگاه در جامعه نقش آفرینی کنند، یا به عنوان خطیب و سخنران در مجامع مذهبی حضور یابند.

امامت جماعت زنان

معاون امور ایران مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی پیرامون امامت جماعت بانوان گفت: در این خصوص در میان مراجع اختلاف نظر وجود دارد و تمام مراجع این مجوز را صادر نمی کنند. همانگونه که در مساله قضاوت بانوان اختلاف نظر میان مراجع وجود دارد.  اما برخی مانند حضرت آیت الله خامنه ای حضور یک خانم را به شرط وجود جمیع شرایط یعنی از صحت قرائت تا عدالت به عنوان امام جماعت برای بانوان بلامانع می دانند. اما در بین اهل سنت ئ به خصوص در جامعه سنتی اهل تسنن من تصور نمی کنم این مجوز وجود داشته باشد.

وی درباره محروم کردن زنان از حضور در مساجد گفت این دیدگاه نزد اهل تشیع محکوم است چرا که در زمان پیامبر نیز زنان در مساجد حضور داشتند و باب النساء در زمان پیامبر در مسجد النبی ایجاد شده که حضرت رسول مسیر ورود بانوان را به مسجد از مسیر آقایان جدا کردند و برای حضور آنان از پرده و ایجاد حجاب استفاده کردند و این سنت پیامبر بوده و هیچ دلیل عقلی  و شرعی برای منع و محرومیت نیمی از جامعه از حق حضور در مسجد نداریم.

مسجد اختصاصی برای بانوان چه ضرورتی دارد؟

در ادامه حجت الاسلام علم الهدی به ارزیابی دیدگاه تفریطی پرداختند که مبنی بر اختصاص دادن مساجدی تنها به بانوان است و افزودند به نظر نمی رسد که ضرورتی برای این امر وجود داشته باشد و علی رغم وجود نمونه هایی در کشورهای غربی، اگر به کشورهایی توجه کنیم که قدمت بیشتری در ساخت مسجد دارند مانند ترکیه، کشورهای عربی اسلامی و ایران در گذشته چنین موردی را نداشته ایم که مسجدی مختص بانوان باشد و اکنون نیز در این مساله احساس نیاز نمی کنیم. در برخی موارد این نیاز  به جداسازی احساس می شده مانند سالن های ورزشی یا پارک های مخصوص بانوان که این مراکز تاسیس شده اند اما در حوزه مساجد هرگز این مساله در جوامع اسلامی مطرح نبوده است.

وی افزود وجود خطیب خانم برای بانوان توجیه پذیر است و از قدیم بانوان جلسات مخصوص خود را در منازل و در سالن ها داشته اند و الحمدلله با پیشرفت جامعه بانوان در عرصه حوزه و دانشگاه روز به روز شاهد پیشرفت و رشد خطبای زن هستیم و زنان از این لحاظ خودکفا شده اند. اما اصرار بر این که امام جماعت نیز بانو باشد، با توجه به اختلاف فتوای موجود در این زمینه مرجح نیست و نیاز خاصی به آن احساس نمی شود.

معاون دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب یکی از دلایل عدم ترجیح این جدا سازی را در این دانستند که فضاهایی که به عنوان مسجد در شهرها و به خصوص کلانشهرها در نظر گرفته می شود اغلب فضایی محدود است که تقسیم آن به فضای زنانه و مردانه آن را محدودتر می کند.

دیدگاه متعادل بر ای حضور زنان در مساجد

” من فکر می کنم دیدگاه متعادل جمهوری اسلامی و دنیای تشیع جایگاه ویژه خود را دارد. الحمدلله در تمام مساجد، حسینیه ها، تکایا، راهپیمایی ها و سایر اجتماعات جمعه و جماعت و حج و عمره و مراسم مذهبی حضور بانوان را شاهد بوده ایم و فضایی به آنان اختصاص داده شده.

وی ضمن اذعان به این که در برخی موارد جایگاه بانوان مناسب نیست گفت: “در این راستا باید اقداماتی انجام شود. فضای بانوان نباید تنگ و کوچک یا دور باشد، از نظر تهویه، فرش و سرویس های بهداشتی و پاکیزگی شرایط مطلوب باشد و در تجدید بنا و ساخت و ساز مساجد جدید این نکته باید مد نظر قرار گیرد چرا که در گذشته شاید در مواردی نسبت به این جریان کم توجهی شده  و این تبعیض در فضا باید از بین برود تا مساجد فضایی برای آرامش باشند. و همه افراد با تمام گرایش های سیاسی در مسجد احساس امنیت و آرامش داشته باشند و به عبادت بپردازند.”

ایشان همچنین در زمینه معماری مساجد اضافه کرد: مشکل این است که ما تاکنون نتوانسته ایم معماری واحدی برای مساجد تعریف کنی و مساجد مختلف هرکدام به شکل متفاوتی ساخته شده اند در صورتی که در بسیاری کشورهای عربی و حتی مناطق جنوبی و عرب نشین ایران سعی شده مساجد رنگ واحدی داشته باشند و عموما مساجد سفید هستند و گلدسته واحدی دارند که از فاصله ی دور معرف وجود مسجد است. در حالی که در کلانشهرها این امر صورت نپذیرفته و در آینده باید مورد توجه قرار گیرد. شهرها و شهرک ها به صورت مداوم در حال توسعه هستند اما سرانه مسجد را نتوانسته ایم در کلانشهرها برای مردم تعریف و تهیه کنیم. لذا گاهی مساجد کوچک جوابگوی جمعیت ساکن در شهرک ها و برج ها نیست.

درهای مساحد باید همیشه باز باشد

حجت الاسلام علم الهدی یکی دیگر از موارد ضعف مساجد را در بسته بودن درب ها به جز اوقات نماز دانستند و افزودند مورد دیگر این که درب های مساجد باید همواره به روی مومنین باز باشد در حالی که در مساجد شیعیان سه بار در روز گشوده می شود. حال آن که باید این امر تسهیل شود تا اگر نماز شخصی به تاخیر افتاد متوسل به نماز خواندن در پیاده رو و یا تقاضای از مغازه داران نشود که برای جامعه اسلامی شایسته نیست. در حالی که در میان اهل سنت که پنج وقت برای نماز در مسجد حضور می یابند درب ها معمولا همیشه باز است و در مساجد ما نیز این امور باید دیده شود. علاوه براین به توصیه شهرداری سرویس های بهداشتی مساجد باید در طول روز در دسترس عموم باشند و کسی برای این مسائل با درب بسته روبرو نشود.

فضای ویژه بانوان در مساجد

وی با توجه به اهمیت بحث بانوان و مساجد در سال 1395 افزود بخشنامه ای باید از سوی سازمان امور مساجد تنظیم شود و به قدر امکان به مساجد کمک مالی اختصاص یابد چرا که اکثر مساجد از نظر اقتصادی ضعیف هستند وحتی برای  رفع نیاز آب و برق خود از نمازگزاران کمک می گیرند. البته مشارکت در این امر خیر پسندیده است ولی شهرداری ها و خیرین باید سعی در توسعه فضای بانوان در مساجد داشته باشند به ویژه که در بسیاری از مراسم حضور بانوان پررنگ تر از حضور اقایان است. لذا لازم است سعی شود حتما فضای ویژه و کمدهایی جهت وسایل نماز  و چادر و سجاده های  بانوان در مساجد در نظر گرفته شود و از حضور خادم بانو در مساجد استفاده کرد تا سرویس دهی مناسبی انجام شود. این دغدغه تمام ما ائمه جماعات است که با این مسائل درگیر هستیم و امیدوارم نهادهای مربوطه و خیرین گام هایی در این راستا بردارند.

منیع: وب سایت اتحادیه جهانی زنان مسلمان/انتهای متن/