بررسی وضعیت مادران و کودکان در سیستان‌وبلوچستان

به گزارش به دخت به نقل از مهرخانه، با توجه به رسالت خود جهت اطلاع‌رسانی جامع اقدامات و فعالیت‌های صورت‌گرفته در حوزه زنان، مبادرت به پوشش همایش‌ها، جلسات، نشست‌ها و هم‌اندیشی‌های گوناگون که توسط طیف‌های فکری و سیاسی مختلف برگزار می‌شود، می‌کند. بدیهی است این اقدام صرفاً جهت اطلاع‌رسانی به علاقه‌مندان حوزه زنان صورت گرفته و لزوماً بیانگر دیدگاه‌های مهرخانه نیست.

مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت گفت: در حال حاضر میزان باروری کلی در این استان 4.47 است؛ یعنی هر زوج صاحب بیش از چهار فرزند می‌شوند. در برخی شهرها مانند سراوان، میزان باروری به بالای 5.5 می‌رسد. مرگ مادران در سال 85، 240 در صدهزار تولد زنده بود که در سال 94 به 53 در صدهزار و مرگ کودکان به 15.8 در هزار تولد زنده رسیده است و در سال گذشته 990 کودک زیر پنج سال فوت کردند.

به گزارش خبرنگار مهرخانه، سومین هماش مادرانه؛ فقر و بارداری مادران بلوچ به همت جمعیت امام علی(ع) با حضور زهرا رحیمی؛ مدیر عامل این جمعیت، محمداسماعیل مطلق؛ مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، حسین‌زاده؛ متخصص تغذیه و مهرناز نارویی‌نژاد؛ متخصص ژنتیک، در دانشکده حقوق دانشگاه تهران برگزار شد.

وضعیت بهداشت و درمان منطقه نامناسب است
در ابتدا زهرا رحیمی گزارشی از وضعیت سیستان‌وبلوچستان با تأکید بر منطقه سیستان ارایه داد و گفت: تصاویر دردناکی را از وضعیت مدارس به‌ویژه در بلوچستان دیدیم که نیاز به رسیدگی و حتی زیرساخت دارند. از این گذشته، وضعیت بهداشت و درمان منطقه نامناسب است. مسئله فوت معلمی در آن‌جا هزار پیام داشت. این معلم که دیوار روی سرش ریخته است، اگر به مراکز درمانی می‌رسید، درمان می‌شد، اما دو ساعت تا محل آمبولانس و دو ساعت تا زاهدان فاصله بود. بعد از فوت این معلم با خانواده‌اش صحبت کردیم. حقوق این معلم 350 هزار تومان بوده که هفت ماه همان حقوق را نیز دریافت نکرده بودند.

او با اشاره به سن ازدواج در این منطقه تصریح کرد: ازدواج در سنین پایین انجام می‌شود. زمانی که زن در سنین پایین باردار می‌شود، به مراقبت‌های ویژه‌ای نیاز دارد؛ درصورتی‌که اگر درد زایمان این فرد شروع شود، پس از چهار ساعت به یک مرکز درمانی می‌رسد. به‌علاوه مسائل بهداشتی که در دوره زایمان نیاز است را دریافت نمی‌کند. در این منطقه عدم‌آموزش دختران به آینده آن‌ها آسیب وارد می‌کند. اگر یک معلم مرد در مدرسه تدریس کند، خانواده ممکن است به دختر اجازه رفتن به مدرسه را ندهد. این ترک تحصیل تهدیدی برای عدم داشتن اطلاعات بهداشتی و سلامتی است.

بحران اقتصادی منجر به مهاجرت ساکنان این استان می‌شود
مدیر عامل جمعیت امام علی(ع) با بیان این‌که بحران اقتصادی منجر به مهاجرت ساکنان این استان می‌شود، گفت: بحران اقتصادی به جایی می‌رسد که اهالی یک روستا و شهر تصمیم به مهاجرت می‌گیرند و زمانی که به تهران می‌آیند، علاوه بر فقر، آسیب‌های دیگری نیز بر آن‌ها اضافه می‌شود، اما در سرچشمه ماجرا هیچ اقدامی صورت نمی‌گیرد تا این مهاجرت‌ها انجام نشود.

در ادامه مهلا واحدی، یکی از اعضای جمعیت امام علی(ع) گزارشی از بازدیدهای جمعیت از سیستان‌وبلوچستان ارایه داد و گفت: در جمعیت سعی کردیم وارد محور محرومیت منطقه به‌ویژه در مناطق مرزی شویم. به همین دلیل از مناطق خاش و اطراف آن، میرجاوه، نیک‌شهر، شمال قصرقند، روستاهای جنوب قصرقند و مناطق داخلی قصرقند بازدید کردیم. طرح کوچه‌گردان اجازه داد تا افراد بومی منطقه را شناسایی کرده و با مناطق عشایری آشنا شویم.

نبود زیرساخت‌های بهداشتی منجر به مهاجرت می‌شود
او در توصیف وضعیت خانواده‌ها افزود: خانواده‌ها که قبلاً کشاورز بودند، داخل کپرها زندگی می‌کردند. این افراد به‌دلیل مسائل زیست‌محیطی و عدم حمایت برای تولید و عرضه گسترده، دست از کار کشیده بودند. به همین دلیل خانواده‌های دام‌پرور و کشاورز به مشاغل کاذب مانند قاچاق گازوئیل و مواد مخدر روی آورده بودند. یکی از مسائلی که باعث مهاجرت می‌شود، زیرساخت در زمینه‌های آموزشی و بهداشتی است.

واحدی به وضعیت آموزشی جوانان آن منطقه اشاره کرد و ادامه داد: آمار ترک تحصیل در کودکان و نوجوانان آن‌جا بسیار زیاد است. این افراد مجبور بودند برای ادامه تحصیل به مراکز شبانه‌روزی بروند که این امکان به دلیل مسائل فرهنگی برای تمام دانش‌آموزان فراهم نیست. توزیع کتاب برای مدارس وجود نداشت. منطقه پر از جوان بود که می‌توانستند آموزش‌های لازم را بگذرانند و در آن‌جا از آن‌ها استفاده کنند. در مرکز درمانی منطقه به جای 6 پزشک، سه پزشک حضور داشتند که برای گذراندن طرح خود به آن‌جا آمده بودند و به سرکشی‌های روستایی خود نمی‌رسیدند.

با حمایت‌هایی ساده مانند حمایت از صنایع‌دستی، می‌توان از آسیب اعتیاد پیشگیری کرد
او به تشریح وضعیت اعتیاد در منطقه بلوچستان پرداخت و گفت: کمبودها باعث مهاجرت روستاییان و گرایش مردان روستایی به مواد مخدر شده است. البته خوشبختانه به دلیل مسائل فرهنگی، زنان در روستاها گرایشی به مواد مخدر نداشتند، اما در مراکز شهری حاشیه‌هایی وجود داشت که زنان هم گرایش به مصرف مواد داشتند. این امر نشان می‌دهد که با حمایت‌هایی ساده مانند حمایت از صنایع‌دستی، می‌توان از این آسیب پیشگیری کرد. بلوچستان صاحب سرمایه‌های زیادی به‌ویژه در حوزه کودکان است.

وجود مشکلاتی مانند دروازه غار در سیستان‌وبلوچستان
به گزارش مهرخانه، در ادامه طراوت مظفریان؛ یکی از اعضای جمعیت امام علی (ع)، وضعیت این منطقه را توصیف و بیان کرد: خاش و نیک‌شهر توسط تیم بررسی مدارس مورد بازدید قرار گرفت. برای طرح حمایت از مادران باردار شمال قصرقند که مسیر دسترسی به آن‌جا سخت بود، جنوب قصرقند که از لحاظ آب و هوایی شرایط نامناسبی داشت و نقاط داخلی قصرقند که مشکلاتی مانند دروازه غار تهران داشت را بررسی کردیم. مشکلات نقاط داخلی قصرقند هنوز به‌شدت دروازه‌غار نیست و می‌توان از آن جلوگیری کرد.

سوءتغذیه در کودکان
او با بیان این‌که امسال سومین سال طرح مادرانه برگزار شد، ادامه داد: عواملی بر بارداری زنان در حاشیه این منطقه سایه انداخته است. نرخ بالای بی‌سوادی زنان، کمبود خانه‌های بهداشت و پزشک، نبود بیمارستان برای زایمان مادران و سوءتغذیه شدید نوزادان و کودکان از جمله این مشکلات است؛ تا جایی که مجبور به دادن شیرخشک به کودکان 5- 6 ساله می‌شدیم. به دلیل محدودیت فضا، امکان دسترسی به زنان زیادی را نداشتیم و از 70 زن سؤالاتی پرسیدیم و آمارهایی استخراج شد. 80 درصد این زنان در کپر زندگی می‌کنند و حدود همین درصد در خانه‌هایشان که اکثراً کپر است، زایمان کرده‌اند. با گسترش دسترسی به شهرهای دارای امکانات، می‌توان از مشکلات کاست.

مظفریان در مورد مهاجرت خانواده‌های بلوچ اظهار کرد: در تهران، گرگان، خراسان و البرز با خانواده‌های بلوچی مواجهیم که در نامناسب‌ترین شرایط زندگی می‌کنند؛ به همین دلیل به سیستان‌وبلوچستان رفتیم. این خانواده‌ها عموماً از روستاها به شهرهای استان خود می‌آیند و آن‌جا هم زندگی‌شان نمی‌گذرد؛ در نتیجه به جنوب خراسان و مشهد می‌روند. اکثر این افراد گرفتار اعتیاد می‌شوند. سپس برای کارگری در زمین‌های کشاورزی به گرگان، شهریار و کرج یا برای انجام قاچاق به پاکستان می‌روند. 33 درصد این زنان در گرگان بی‌سواد هستند و 15 درصد از آن‌ها تحصیلات ابتدایی دارند.

بهترین راه‌کار، بازگشت به مبدأ و ایجاد زیرساخت است
او به ارایه راه‌کارهایی پرداخت و گفت: شاید بهترین راه‌کار بازگشت به مبدأ و ایجاد زیرساخت باشد تا با این کار از مهاجرت آن‌ها جلوگیری شود. ایجاد رشته‌های پرستاری و مامایی و آموزش افراد بومی از دیگر راه‌کارهاست. حمایت از زنان تا خودشان بتوانند با پتاسیل‌های حصیربافی و سوزن‌دوزی منطقه را بهبود ببخشند. اکثر زنان مورد تحقیق، مهارت‌های مختلفی دارند، اما بیکار هستند و فروشی برای محصولات‌شان ندارند. فعالیت جمعیت در قالب طرح‌ها و خانه‌های ایرانی می‌تواند نهایتاً فرهنگ‌سازی را پیگیری کند، اما برای تغییرات اساسی نیاز به زیرساخت دارد. برخی بلوچ‌ها از پاکستانی‌هایی هستند که در شهرری ساکن شده‌اند و به‌دلیل سکونت 60 تا 70 ساله‌شان، به‌نوعی دوملیتی محسوب می‌شوند که درصورت توجه به آن‌ها نیز شاید از بروز آسیب‌ها جلوگیری شود.

میزان باروری کلی در سیستان‌وبلوچستان 4.47 است
به گزارش مهرخانه، در ادامه مطلق با ارایه گزارش رسمی از وضعیت سیستان‌وبلوچستان بیان کرد: در سال 58 و 59 از طریق جهاد سازندگی به آن‌جا رفتم و هر سه سال یک‌بار به این منطقه می‌روم. در شهریور 58 حدود 5هزار مرگ کودک در سیستان‌وبلوچستان رخ می‌داد، اما در حال حاضر این رقم به 150 نفر رسیده است. کارهای بسیاری انجام شده، اما کافی نیست. 3 درصد جمعیت کشور در این استان زندگی می‌کنند و 6 درصد موالید نیز در آن‌جا ثبت می‌شود. در حال حاضر میزان باروری کلی در این استان 4.47 است؛ یعنی هر زوج صاحب بیش از چهار فرزند می‌شوند. در برخی شهرها مانند سراوان، میزان باروری به بالای 5.5 می‌رسد. مرگ مادران در سال 85، 240 در صدهزار تولد زنده بود که در سال 94 به 53 در صدهزار و مرگ کودکان به 15.8 در هزار تولد زنده رسیده است و در سال گذشته 990 کودک زیر پنج سال فوت کردند. وضعیت بیماری کشنده مالاریا، مهار شده و در آخرین آمار به 18.2 درصد رسیده است.

دانشگاه نسل سوم، راهی برای نگه‌داشتن متخصصان در سیستان‌وبلوچستان
او با تأکید بر این‌که یکی از مشکلات، نبود ماندگاری در افراد بومی است که می‌توانند کمک‌رسان باشند، ادامه داد: افراد محلی که به درجه استادی می‌رسند، از آن‌جا مهاجرت می‌کنند. راه‌اندازی دانشگاه نسل سوم از سال 93 اقدامی در این راستا بود. این دانشگاه به منظور ماندگاری بیشتر افراد بازنشسته، دوره‌های سه تا چهار ماهه برگزار می‌کند و در حال حاضر 196 دانشجو دارد. با این روش، افراد به منطقه بازمی‌گردند و منجر به خودمراقبتی در خانواده و منطقه می‌شود. از سال 85 تا 94، 204 به‌ورز جدید در این استان جذب شدند. 87 خانه بهداشت جدید و 36 مرکز بهداشت جدید راه‌اندازی شد. ازآن‌جایی‌که مردم دوست ندارند در بیمارستان زایمان کنند، دو مرکز تسهیلات زایمان در حاشیه شهر راه‌اندازی شد که رایگان یا با حداقل قیمت زایمان را انجام می‌دهند و آمار زایمان در این دو مرکز، از بیمارستان‌ها بیشتر است. وزارت بهداشت در حاشیه استان، پایگاه‌های سلامت ایجاد کرده است. برای گذراندن طرح در این استان به پزشک عمومی از 13 تا 15 میلیون تومان، به ماما و سایر کارشناسان از دو تا سه میلیون تومان پرداخت می‌شود. باید مغزها را در سیستان‌وبلوچستان نگه داریم تا پیشرفت کند.

پراکندگی جمعیت در سیستان‌وبلوچستان مشکل‌آفرین شده است
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت با تأکید بر لزوم دیدن واقعیت‌ها، افزود: پراکندگی سیستان‌وبلوچستان بالاست. براساس استانداردها برای هر 750 نفر یک خانه بهداشت ساخته می‌شود. برای هر 1500 نفر یک مرکز بهداشتی صبح تا ظهر و برای هر 5 هزار نفر مرکز بهداشت با پزشک مقیم ایجاد می‌شود. در جمعیت بالای 5 هزار نفر نیز مراکز شبانه‌روزی با سه پزشک ساخته می‌شود. بر این اساس هر خانه بهداشت، چند روستا را پوشش می‌دهد که به‌ورزها موظف‌اند به روستاها رسیدگی کنند. آمارها نشان می‌دهد برنامه‌ها انجام شده‌‌اند، اما به دلیل پراکندگی زیاد جمعیت، کافی نیست.

امید به زندگی زنان سیستان‌وبلوچستان 45 تا 50 سال است/ آمار تغذیه با شیر مادر در این منطقه بالاتر از سایر مناطق است
او در مورد سوءتغذیه کودکان اظهار کرد: سال گذشته تمام ریزمغذی‌های ویتامین مانند قطره مولتی‌ویتامین، قطره AD، ویتامین D3، قرص فولیک اسید و آهن را مجانی به تمام افراد دادیم. زمانی که فردی سوءتغذیه دارد، باید ببینید چه غذایی استفاده می‌کند. سوء‌تغذیه این کودکان به‌دلیل مشکلات اشتغال در خانواده‌هاست. در این منطقه امید به زندگی زنان 45 تا 50 سال است. آمار تغذیه با شیر مادر در سیستان‌وبلوچستان نسبت به سایر استان‌ها بالاتر است. آن‌ها مشکل باروری دارند؛ به‌طوری‌که در زمان شیر دادن به یک نوزاد، نوزاد بعدی به دنیا می‌آید. در نتیجه بهترین کار، آموزش و به‌کارگیری نیروی بومی آن‌جاست.

مادران باردار افغانستانی می‌توانند خدمات دریافت کنند
مطلق درباره برنامه وزارت بهداشت در استان سیستان‌وبلوچستان تصریح کرد: برنامه وزارت بهداشت این است که تمام شهرها و حاشیه شهرها زیر پوشش خدمات سلامت قرار بگیرد و مرگ مادران به زیر 15 در صدهزار تولد زنده؛ مرگ نوزادان به هفت در هزار تولد زنده و مرگ کودکان زیر یک سال به زیر 13 در هزار تولد و مرگ کودکان زیر پنج سال به زیر 15 در هزار تولد برسد. مراقبت‌های‌شان به‌صورت الکترونیک انجام می‌شود. هر فرد در سیستان‌وبلوچستان دارای خدمات الکترونیک است و دفترچه خدمات بهداشت و درمان دریافت کرده است. تمام کسانی که مراجعه می‌کنند، می‌توانند دفترچه خدمات درمانی ایرانیان دریافت کنند. تعداد زیادی افغانستانی مهاجر بلوچ در آن‌جا زندگی می‌کنند که نمی‌توانند این دفترچه‌ها را دریافت کنند، اما به مادران باردار این گروه نیز خدمات ارایه می‌شود.

سیستان‌وبلوچستان تبدیل به سکوی پرتاب شده است
در بخش دیگری از این همایش نارویی‌نژاد که در سیستان‌وبلوچستان زندگی می‌کند، به بیان نظرات خود پرداخت و گفت: مشکلات به این شدت که اشاره شد، هم هست و هم نیست. کپرهایی وجود دارد که از حضور مادر باردار در آن باخبر نمی‌شویم و در کنار این موضوع، اتفاقات خوبی هم افتاده است. این استان مانند سکوی پرتابی شده که افراد می‌آیند و می‌روند. نکته‌ای که در ارتباط رودررو با اهالی استان می‌بینم، مستعد آموزش‌بودن آن‌هاست. زمانی که مرکز ژنتیک را در زاهدان راه‌اندازی کردیم، فکر نمی‌کردیم به‌قدری مراجعه‌کننده خوب باشد که امیدوار شویم، اما این اتفاق افتاد. پس اگر آموزش خوبی باشد، همه آن آموزش را می‌گیرند. به‌عنوان کسی که آن‌جا زندگی می‌کنم، حس خوبی از این جلسه نداشتم. شکی نیست که اوضاع آن‌جا بسیار وخیم و منطقه‌ای محروم است، اما آن‌ها شدیداً آموزش‌پذیر هستند. مسئله محل ارایه آموزش‌هاست. آن‌ها بسیار پایبند اصول مذهبی خود هستند؛ پس باید از راه روحانیون‌شان وارد شویم.

/انتهای متن/