زنان: قبل از انقلاب، بعد از انقلاب

فرشته میرزا/

دختران و زنان با موقعیت های سنی و اجتماعی مختلف به این سوال جواب داده اند.

تاریخ را ورق می‌زنیم و به 37سال پیش برمی‌گردیم؛ روزهایی که اکثر دختران و زنان ایرانی در کنار مردان برای سرنگون کردن حکومت  شاه مبارزه کردند تا پیروزی انقلاب اسلامی را با چشم خود دیدند. این مبارزه مختص یک قشر خاص مثلا دینداران نبود. وقتی سه ماه بعد در 12 فروردین 1358 طی یک رفراندوم، بیش از 98 درصد مردم  به نظام  جمهوری اسلامی رای دادند، یعنی که این انقلاب متعلق به تمام ملت ایران بوده است.

خفقان سیاسی، پایین آوردن ارزش زن ایرانی با تحمیل الگوهای غربی، ظلم به حقوق انسانی افراد، فساد و بی بندو باری حکومت پهلوی چنان نارضایتی و بعضا خشم مردم را برانگیخت که وقتی ندای رهبری انقلاب برای قیام را شنیدند، یکپارچه به او  پاسخ مثبت دادن و سهم زنان در این قیام بسیار خیره کننده بود؛ مبارزه ای که ‌ ابتدا از  خانه‌ها شروع شد و در  جلسات مذهبی و عمومی ادامه یافت و بعد  کم‌کم با اوج گرفتن مبارزات، به خیابان ها کشیده شد و تا شکست رژیم شاهنشاهی و پیروزی انقلاب و حتی تا همین حالا ادامه پیدا کرده است.

حالا 37 سال از آن روزها می‌گذرد. شاید بعضی از آن  زنان انقلابی صحنه روزگار را ترک کرده باشند، اما خیلی ها شان هنوز هستند. آنها و خیلی از  دختران و زنان  نسل‌های بعدی هستند که برای انقلاب  و دستاورهای آن برای زنان حرف دارند

من احساس امنیت می‌کنم

زهرا خانم پا سن گذاشته و از ساکنین قدیمی‌ محله منیریه است؛ وقتی از او پرسیدم که اوضاع تان نسبت به 37 سال پیش چه تغییراتی کرده، گفت: امنیتی که اکنون داریم خیلی بالاتر از دوران قبل از انقلاب است. در دوره رضا شاه که به اجنبی وابسته بود  سربازان اجنبی در کوچه و خیابان‌های مان پرسه می‌زدند و گاهی مزاحم نوامیس مردم می‌شدند با این حال هیچ‌کس اجازه توبیخ این رفتارهای شان را نداشت. در دوران محمدرضاه شاه هم بی‌بندوباری شدت گرفت و با وجود مسلمان بودن اغلب مردم، خیابان‌های تهران به‌خصوص مرکز شهر پر از مغازه‌های مشروب فروشی و کاباره بود که جوانان را منحرف می‌کرد. الان ولی در اوضاع کشور و مخصوصا در رفت و آمد دختران و زنان در محله‌ها و خیابان‌ها، امنیت زیادی وجود دارد.

جایگاه تحصیلی و شغلی‌مان بالا رفته است

یک خانم که کارشناس علوم تربیتی است، از پیشرفتی که جمهوری اسلامی برای زنان به وجود آورد می‌گوید: تا پیش از انقلاب خانم‌ها جایگاه شغلی خوبی نداشتند و اصلاً نمی‌توانستند بسیاری از شغل‌ها را داشته باشند. حتی به تحصیلات آن‌ها نیز بها داده نمی‌شد و اغلب بی‌سواد بودند. امروزه زنان بیشتر از مردان به تحصیلات دانشگاهی تمایل پیدا کرده اند و در شغل‌هایی مانند تدریس در دانشگاه، مدیریت شرکت ها و کارخانه‌ها و پست‌های سیاسی کشور فعالیت می‌کنند.

در مدارس به حجاب توهین می شد

خانم رضایی 37 سال دارد و تقریباً هم‌سن انقلاب است. او مدیر یک مدرسه دخترانه در شهر ری است و درباره دستاوردهای انقلاب می‌گوید: من قبل از انقلاب را درک نکرده‌ام اما تمام اطرافیانم برایم از دوارن قبل از انقلاب بسیار تعریف می‌کنند. مادر و عمه‌هایم همیشه با ناراحتی از وضعیت حجاب آن روزها بازگو می‌کردند و همان‌طور که در فیلم‌هایی که از آن دوران ساخته شده و عکس‌هایی که به جا مانده مشاهده می‌کنیم، حتی در مدارس هم به حجاب توهین می‌شد و دانش آموزان بی‌حجاب بودند و مدیران و معلمان هم  همین طور. اگر هم می خواستند باحجاب باشند، احازه نمی دادند.  اما حالا به حجاب تشویق می شود و زنان برای داشتن پوشش مناسب در کوچه وخیابان سرزنش نمی شوند.

الگوی  زن غربی درمدارس ترویج می شد

این مدیر مدرسه همچنین می‌گوید: به نظر من بزرگترین دستاورد انقلاب برای زنان ایرانی «احیای هویت زن مسلمان ایرانی» است؛ اگر بخواهم در حوزه کاری خودم مثالی در این مورد بزنم وضعیت کنونی مدارس است. امروزه با تمام ضعف‌هایی که در حوزه آموزش و پرورش می‌بینیم، بازهم آموزش اخلاق محور در اولویت قرار دارد و موازین دینی و اخلاقی در کنار علم‌آموزی به دانش‌آموزان گفته می‌شود و خود من از اینکه فرزندانم در چنین فضای آموزش ببینند خوشحالم.

وی می‌افزاید: مباحث فمینیستی و برتر بودن زنان غربی در دوران پیش از انقلاب ب ترویج می‌شد و مدارس بیشترین هدف این نوع آموزش‌ها بود. مردم در آن زمان دختران و پسران شان را به مدرسه می فرستادند تا درس بیاموزند اما افکار آن‌ها را به سوی ملاک‌های غربی تغییر می‌دادند. کم کم هویت زن ایرانی داشت با الگوهای غربی تغییر پیدا می‌کرد اما وقوع انقلاب اسلامی و تغییر ایدئولوژی مردم و حاکمیت، از این اتفاق جلوگیری کرد. البته هنوز دشمنان ما از این هدف دست برنداشته‌اند و با ماهواره، مد و پوشاک درصدد تغییر ارزش‌های زنان  ایران هستند.

فعالیت مذهبی زنان محدود بود

خانم طهماسبی مدرس حوزه علمیه  اظهار می‌کند: پیش از انقلاب بیشتر فعالیت مذهبی  زنان به شرکت در مراسم‌ دینی و روضه‌های خانگی محدود می‌شد و زوایای مختلف دین و آموزه‌های دینی به مردم و به خصوص به جوانان شناسانده نمی‌شد. البته مردم بسیار ساده‌تر بودند و برخی از آنان همان موارد اندک را هم که از دین یاد می گرفتند، سعی می‌کردند به‌جا آورند. اما قرآن‎شناسی، آشنایی با اهداف و تاریخ اهل‌بیت علیهم السلام و تحلیل درست از دین وجود نداشت و یا محدود به جامعه دیندار و مذهبی بود. از بعد از انقلاب تا امروز می بینیم که در کوچکترین روستاها  هم مبلغین دینی حضور دارند و حوزه علمیه، دارالقرآن، موسسات ، مراکز دینی، مدارس و مهدهای قرآنی فراوانی تأسیس شده است.

زن موجود درجه دوم بود

فرزانه مهدوی دانشجوی مهندسی معماری در دانشگاه آزاد است؛ خود را یک کتابخوان حرفه‌ای معرفی می‌کند که علاقه زیادی به تاریخ دارد. او از وضعیت فعلی کشور هم رضایت چندانی ندارد و معتقد است هنوز حکومت جمهوری اسلامی به آنچه می‌خواسته نرسیده است، با این‌حال دلیل حمایت خود را از انقلاب اسلامی این‌طور مطرح می‌کند: زن موجود درجه دوم بود؛ بی‌سوادی، نگاه تحقیرآمیز به شأن زنان و نادان انگاشتن وی، محدود کردن نقش سکسی زن در فیلم‌ها، سیستم ارباب و رعیتی در روستاها و مصادره زنان زیبا توسط اربابان و بستگان آنان و با تمام این موارد عدم حمایت حکومت از زنان، مهم‌ترین دلایلی هستند که در آن سال ها موجب بیزاری  زن ها از رژیم سلطنتی شد. به نظر من انقلاب اسلامی حودش یک فرصت بروز و ظهور استعدادهای زنان بود و بعدها هم این فرصت بیشتر فراهم شد.

/انتهای متن/