مهریه هدیه است به زور نگیرید

مریم عرفانیان/

کمی درباره مهریه صحبت کنید.

مهریه در اسلام نه به عنوان ارزش زن ، بلکه به عنوان پشتوانه ای برای او درنظر گرفته می شود. در بحث مهریه، اگر بخواهیم شان زن را درنظر بگیریم، شان حضرت فاطمه (س) از همه بالاتر و بهتر است و کسی مانند ایشان نیست. مهریه یک هدیه است که برای زن درنظر گرفته می شود، البته مهریه در ابتدای زندگی مشترک توسط مرد باید پرداخت شود؛ اما متاسفانه به مرور زمان مهریه جایگاه خودش را از دست داده و در عرف غلط ما مشکلاتی را ایجاد کرده وخواهد کرد. این روزها مهریه به صورت یک ارزش درآمد و عده ای بیان می دارند که ارزش دختر من چنین وچنان است؛ کم کم برخی زن ها گفتند چرا برای ما رقم تعیین می کنید. در جوامع غربی نیز این بحث را زیر سوال بردند که چرا در اسلام برای زن قیمت می گذارند؟ در حالیکه هیچ کدام از این موارد مطرح نبوده ونیست؛ مهریه از جهت حرمتی است که اسلام برای زن گذاشته و مرد را مجاب کرده است تا برای همسرش هدیه ای در نظر بگیرد و آن هم باید عندالمطالبه پرداخت می شد و معمولا این با توجه به استطاعت مرد در نظر گرفته می شد که مرد در آن زمان این میزان را داشته باشد . اما این موضوع به مرور زمان اصل خودش را از دست داد و به شکل یک سمبل درآمد و به این شکل شد که خانواده ها برای خود رقم و ارقامی تعیین کردند و ارزش زن را براساس مهریه گذاشتند. این حرف کی داده کی گرفته ، از آنجا نشأت گرفت. وقتی شخصی که برای خواستگاری می آمد شغلی نداشت و دانشجو بود و می گفتند حالا کی داده کی گرفته، شما یک رقمی تعیین کنید . در سال های گذشته مثلا تا سال های 78  ما تقریبا مشکلی برای وصول و مطالبه مهریه نداشتیم. تا آن موقع کسی برای مطالبه مهریه دادخواست به دادگاه نمی داد چون در همان ابتدا که مهریه زن تعیین می شد دو حالت وجود داشت: یا خانم در همان ابتدا می گفت من همین الان به تو بخشیدم من که نمی خواهم بگیرم ؛ یعنی قصد گرفتن مهریه نبود ولی اگر قصد گرفتن باشد قانون هم مشخص کرده است، قانون برای زن حق حبس مشخص کرده است. حق حبس این است که زن به محض اینکه عقدش خوانده شود مهریه باید معین باشد زیرا اگر صیغه عقد خوانده شود و مهریه نامعین باشد یا ذکر نشود ،عقد باطل است.

 بنابراین عقد نکاح براساس تعیین مهریه معین منعقد می شود و بعد از انعقاد زن حق حبس دارد یعنی زن می گوید  نمی گذارم به من نزدیک بشی مگر اینکه مهریه ام را بدهی و تمکین نمی کند و می گوید من نه در تمکین عام تو قرار می گیرم نه خاص  تا وقتی که مهریه من را به بدهی. تا زمانی که زن از این حق استفاده می کند مرد اجازه اینکه اجبار به تمکین کند، ندارد.

بحث نفقه در اینجا چه ربطی به تمکین دارد؟

– بحث نفقه  می گوید که شرط نفقه این است که زن در تمکین باشد.

 شرط  مهریه آن است که باید پرداخت شود و حق حبس هم این است که زن تا قبل از ازدواج می تواند از حق حبسش استفاده کند و بگوید نه به تو وارد می شوم و نه ازتو تمکین می کنم تا مهریه من را بدهی؛ در این فاصله مرد مؤظف است حقوق شرعی زن از جمله نفقه اش را بدهد. ولی زمانی که زن ازدواج کرد آن وقت بحث حق حبس از بین می رود ولی عندالمطالبه بودن مهریه برای زن وجود دارد.

 خانمی که هم می خواهد زندگی کند و مهریه اش  را  هم می خواهد، چگونه می تواند مهریه اش را  مسالمت آمیز بگیرد؟

• سوال خیلی خوبی است. ما در اصل با این موضوع به مسئله اول بر می گردیم. خانم به همسرش می گوید من مهریه ام را می خوام ، مهریه ام را به من بده ضمن اینکه می خواهم با تو زندگی کنم . مرد می گوید من مهریه تو را می دهم ولی نه اون مهریه ای که در زمان عقد بین ما توافق شد (کی داده کی گرفته نه اون چیزی که به دارایی های من توجه نشد) مرد می گوید من مهریه تو را الان می تونم مثلا 5 میلیون تومان بدهم خانم می گوید مهریه من 300 سکه است یا 1000 سکه است؛ ولی مرد می گوید آن را که گفتید کی داده وکی گرفته.

 بنابراین بحث وصول مهریه از سوی خانم ها بهانه است؛ زمانی که زندگی ای متلاشی و دچار اختلاف شود و متاسفانه قانون حق طلاق  را برای مرد تعیین کرده است نه برای زن.

 من به این تجربه و اعتقاد رسیده ام که مطالبه مهریه در دادگاه ها از سوی برخی خانم ها صوری است و مثلا طرف قصد وصول مهرش را ندارد و با این کار می خواهد شوهرش را تحت فشار قرار بدهد که طلاقش دهد.

 بعضی ها واقعا مهر می خواهند ولی قصد زندگی کردن را هم دارند. مثلا مردی که از نظر مالی همسرش را تامین نمی کند و ممکن است در زندگی کمی خست به خرج دهد، خانم هم می گوید مهرم را می گیرم و در بانک می گذارم تا سودی از آن مطالبه کنم و خرج زندگی را در آورم و در کنارش زندگی کنم. نظر شما در این رابطه چیست؟

• فرمایش شما درست و منطقی است، ولی ما در زندگی زناشویی تعامل و رفاقت می خواهیم. اگر شوهری خست دارد و مهریه زنش را نمی دهد و زن براساس آنکه می خواهد مهریه اش را مطالبه کند بگوید من اموال تو را توقیف می کنم با تو کاری ندارم و می خوام مهریه ام را بگیرم تا با مهریه ام زندگی کنم، در اینجا اگر هم کدورتی نباشد ایجاد خواهد شد و مرد مقابله خواهد کرد. مگر آنکه براساس توافق این کار انجام شود. اگر از طریق دادگاه باشد، فرق می کند. در این خصوص خودم موکلی داشتم که خانمی بود که مطالبه مهریه کرد و مهریه اش را هم گرفت اما چون مبلغش کم بود و الان با شوهرش زندگی می کند ولی آن زندگی را هم که در ابتدا شیرین و مرتب بود ندارد . مثلا اگر شوهرش ماهانه مقداری پول به او می داد الان دیگر پولی نمی دهد و می گوید تو که مهریه ات را گرفتی، برو از مهریه ات خرج کن!

یعنی معتقدید که خانم ها از طریق دادگاه عمل نکنند؟

– اصلا بحث خانواده بحث دعوا و دادگستری نیست یعنی ما در دعاوی خانوادگی از دادگستری به جایی نخواهیم رسید. این موضوع امری توافقی است که این توافق باید توسط کارشناسان و مشاوران خانواده انجام شود و باید با مردها صحبت کرد . باید مرد را به این نگاه رساند که پرداخت مهریه دِینی بر گردن توست و اگر نداری قسط بندی اش کن. این امر باید در بیرون از محکمه صورت گیرد؛ زیرا اگر حکم دادگاه باشد خودتان می دانید که اگر با زور باشد این امر امکان پذیر نیست.

از نظر شما کم شدن سقف مهریه توسط دولت سبب پایمال شدن حقوق زنان نمی شود؟

-این متاسفانه یا خوشبختانه به همان حرف اولی که به شما زدم بر می گردد، اگر قرار باشد ما مهریه را وصول کنیم عندالمطالبه یعنی بخواهیم مقدار واقعی مهریه را تعیین کنیم از نظر من اقدام دولت درست است . اگر بیاییم بحث را بر سر این بگذاریم آقا کی داده کی گرفته پس 1000 تا سکه باشد،  این غیر منطقی است .چون یک پسر دانشجو پنج تا سکه ندارد بدهد چه برسد به 1000 تا سکه.. وقتی دولتمردان دیدند زندان ها پرشده و همه مطالبه مهریه کردند و تعیین مهریه ها نامعقول است، به این اقدام دست زدند که در اصل یک حرکت بازدارنده است که به اصطلاح مرد را با همان  110 سکه مجاب کند .

در دادگستری که مراجعه می کنید خانم مهریه اش 750 سکه است وقتی می رود پیش وکیل ، وکیل به او می گوید می توانی به اندازه 50 تا اقدام کنی ، یعنی وصول مهریه هرچقدر میزانش کمتر باشد مطالبه آن راحت تر است.

بنابراین 110 سکه ای که دولت تعیین کرده است از نظر من همان حرفی است که از ابتدا خانواده ها باید به آن نگاه کنند و ببینید آیا توانمندی چقدر است و اینکه ما این را بگذاریم روی حداقل و حداکثر ، اجباری هم وجود ندارد .

متاسفانه برداشت غلط عرفی هم از این بحث 110 سکه که دولت تعیین کرده است وجود دارد و عقیده دارند بیشتر از 110 سکه نمی توان مهریه تعیین کرد . باید بگوییم می شود بیشتر از 110 تا مهریه تعیین کرد و این اقدام دولت به آن معنی نیست که کسی که الان عقد کرده نتواند 1000 سکه مهریه تعیین کند. کسی که بخواهد می تواند 1000 سکه مهریه تعیین کند و آن 110 سکه ای که دولت تعیین کرده است را بگیرد. یعنی اگر کسی درخواست مطالبه مهریه از دادگستری یا اداره ثبت کرد نسبت به 110 سکه می تواند مرد را به زندان بیاندازد و نسبت به مابقی آن از او طلبکار است و در صورتی که از او مالی معرفی کند می تواند از وی  بگیرد.

ادامه دارد…

/انتهای متن/