نگاه حکیم اخلاق مداربه زنان

فاطمه قاسم آبادی/

حکیم ( یعنی روحانی که فیلسوف هم هست ) جمال الدین ابو محمد الیاس بن یوسف بن زکی بن مؤید نظامی گنجوی از داستانسرایان بزرگ و استادان مسلم در سرودن شعر تمثیلی و بزمی است. نظامی شاعر بلند آوازه ی جهان ادب ایران زمین است و بی تردید از ستارگان درخشانی است که زبان و فرهنگ این سرزمین را به گونه ای استادانه بارور ساخته است.

حکیم نظامی گنجوی در سال 525 در شهر گنجه متولد شد و مرگش را هم بین 598 تا 619 بیان کرده اند.

هفت پیکر یا بهرامنامه چهارمین منظومه نظامی از نظر ترتیب زمانی و یکی از دو شاهکار او (با خسرو و شیرین) از لحاظ کیفیت است.

جایگاه اخلاقیات در هفت پیکر

هفت پيكر داستان منظوم نظامي است درباره عشق بهرام شاه به هفت شاهزاده خانم از هفت اقليم مختلف. شاه پس از ازدواج با این هفت شاهزاده ، براي هر يك قصري مي سازد مطابق سرشت هفت سياره و هر شاهزاده خانم مالك يك عمارت با يك رنگ و مربوط به يك روز در هفته مي گردد.

از طريق اين دوره هفتگي پادشاه هر بار داستانی می شنود و همسرانش در مدح اخلاقیات و شناخت خصائل اخلاقي برایش قصه ای تعریف می کنند، که معادل انساني مشخصه هاي كائنات است و هر يك پاياني اخلاقي دارد.

براي مثال در شماي مشخص حكايت اشراق، قهرمان بايد از آزمون هاي گوناگون بگذرد تا لياقت وصال معشوقه را بيابد يا تخت پادشاهي را بربايد.

هفت پیکر یکی از اخلاقی ترین کتب شعر ایران زمین به حساب می آید و نظامی در آن با لطیف ترین بیان سعی کرده است مفاهیم مذهبی را در آن بگنجاند.

هفت پيكر( كه مانند بسياري از شاهكارهاي شرقي، شناختي نسبي از آن داريم) يكي از پيچيده ترين متون است چه به لحاظ سبكي چه به لحاظ مطالب فكري .

نظامي( كه در آذربايجان به دنيا آمد و مسلمانی سني بود) در برداشتي عرفاني اسلامي گذشته ي ايران زرتشتي را روايت مي كند. اما آنچه در مورد حکیم نظامی گنجوی قابل توجه است میزان زهد و تقوای حکیم است چنانکه وقتی قزل ارسلان او را به 30 فرسنگی گنجه دعوت می کند ، پادشاه به محض شنیدن خبر ورود حکیم بساط عیش و طرب را جمع می کند و محیط را پاکیزه از آلودگی ها می کند و حکیم را در صدر مجلس می نشاند.

هفت پيكر دو گونه داستان شگفت انگيز شرقي را در خود دارد: گونه اي داستان حماسي افتخار آميز شاهنامه فردوسي و نوعي داستان كوتاه كه از طريق مجموعه هاي قديمي ايراني به هزار و يك شب مي رسد.

در حكايات نيز احساس مذهبي و توجه به كائنات به درجات رفيع مي رسد.

این هفت داستان عبارتند از:

داستان گنبد سیاه (داستان شهری که مردمانش همه سیاه پوش بودند)

داستان گنبد زرد (داستان شاهی که به زنان اعتماد نداشت و کنیزک زرد رو)

داستان گنبد سبز (داستان بشر پرهیزگار و ملیخای بدطینت)

داستان گنبد سرخ (داستان بانوی حصاری)

داستان گنبد پیروزه‌ای (داستان ماهان و دیوان)

داستان گنبد صندلی (داستان خیر و شر)

داستان گنبد سپید(داستان دختر و پسری که قصد وصل داشتند اما میسر نمی‌شد)

و اما آنچه که برای ما مهم است نقش زنان و حیا عفتی است که حکیم به زیبایی و قدرت در این هفت داستان گنجانده است.

/انتهای متن/