آذرخش کربلا

فاطمه قاسم آبادی/

در جلسه دوازدهم، موضوع امر به معروف و نهى از منکر در قرآن، بررسى مى شود. در این زمینه موضوعاتی همچون معناى اصطلاحى امر به معروف و نهى از منکر، مراتب امر به معروف و نهى از منکر، احساس مسئولیت در قبال دیگران و دلیل تعبیر منافقان در مقابل مؤمنان در زبان قرآن کریم، مطرح مى شود.

استاد محمد تقى مصباح یزدى در سال 1313 هجرى شمسى در شهر کویرى یزد دیده به جهان گشود. وى تحصیلات مقدماتى حوزوى را در یزد به پایان رساند و براى تحصیلات تکمیلى علوم اسلامى عازم نجف شد ولى به علت مشکلات فراوان مالى، بعد از یک سال براى ادامه تحصیل به قم هجرت کرد.

از سال 1331 تا سال 1339 ه.ش در دروس امام راحل(قدس سره) شرکت و در همین زمان، در درس تفسیر قرآن، شفاى ابن سینا و اسفار ملاصدرا از وجود علامه طباطبایى(رحمة الله) کسب فیض کرد. وى حدود 15 سال در درس فقه آیت الله بهجت شرکت داشت.

محوریت کتاب

قیام عاشورا از مهم ترین حوادث تاریخ اسلام، بلکه تاریخ بشر است. هرچند این واقعه از نظر گستره و وسعت، در مقایسه با رخدادهای دیگر تاریخ، چندان بزرگ نیست؛ از جهت عمق و عظمت، کم نظیر است:

بروز قساوت و بی رحمی از یک سو و صفات متعالی انسانی از سوی دیگر، در این حماسه بی مانند است.

عاشورا، همچنین از جهت تأثیرگذاری در قلب ها و زنده بودنش در گذر زمان، از حوادث بی بدیل تاریخ به شمار می رود. سپری شدن قرن ها، نه تنها غبار فراموشی بر این واقعه ننشانده است، آن را درخشان تر و فروزان تر، و عشق و علاقه مؤمنان به قهرمانان آن را بیشتر ساخته است و این کتاب در راستای همین اهداف نوشته شده است…..

جمع آوری سخنرانی ها

این کتاب مجموعه سخنرانى هاى استاد در حسینیه شهداى قم در محرم 1421 است که به قلم آقاى محمود پاک روان ویرایش شده و چاپ اول آن در بهار 1379 با شمارگان 5000 نسخه و به کوشش انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(رحمة الله) انجام پذیرفته است. گفتنی است این کتاب تاکنون در 10 نوبت تجدید چاپ شده است.

مطالب این کتاب حاصل نگارش دوازده جلسه سخنرانى حضرت استاد به این ترتیب می باشد:

در جلسات اول و دوم با عنوان «شبهاتى پیرامون عاشورا و بزرگداشت آن» استاد به این شبهات پاسخ می گویند: علت گرامیداشت عاشورا بعد از گذشت بیش از 1400 سال چیست؟ چرا عزادارى می کنیم؟ آیا بهتر نیست به جاى عزادارى از جلسات بحث و گفت وگو بهره ببریم؟ چرا باید دشمنان امام حسین(علیه السلام) را لعن کرد؟

در جلسات سوم، چهارم، پنجم و ششم، استاد درباره زمینه هاى قیام عاشورا بحث کرده اند. برخى مطالب اصلى این بحث عبارتند از: پیشینه تاریخى واقعه عاشورا، عوامل انحراف جامعه اسلامى، دقت على(علیه السلام) در اجراى حدود و احکام الهى زمینه ساز حقد و کینه دنیاطلبان؛ روش هاى بکارگیرى عوامل انحراف از سوى معاویه، علل انفعال جامعه در برابر فعالیت هاى معاویه، راه هاى مقابله با عوامل انحراف در جامعه.

در جلسات هفتم و هشتم از هدف قیام عاشورا سخن گفته اند که موضوعات این جلسات از این قرارند: اصلاح مفاسد به منزله هدف اصلى امام حسین(علیه السلام)، مفهوم اصلاح و اصلاحات، تأثیر نظام ارزشى در مفهوم اصلاح، اصلاح مطلوب از دیدگاه قرآن، امر به معروف و نهى از منکر به منزله هدف دیگر قیام عاشورا، اهمیت امر به معروف و نهى از منکر و عاقبت ترک آن.

در جلسات نهم و دهم، بحث پایانى جلسه هشتم، یعنى امر به معروف و نهى از منکر، ادامه مى یابد و مباحثى مانند گستره امر به معروف و نهى از منکر به صورت عام و خاص، گستره معناى جهاد، مصادیق امر به معروف و نهى از منکر به معناى عام (تعلیم جاهل، تذکر و موعظه، برخورد اجتماعى با توطئه ها، مقابله با تهاجم فرهنگى و جهاد در راه خدا) مطرح مى گردد.

در جلسه یازدهم بحث در زمینه «وظیفه حکومت و مردم در شرایط حاضر» است. استاد وظیفه حکومت و جامعه را در زمینه آموزش احکام و مسائل اسلامى و مقابله با توطئه هاى دشمنان تبیین مى کنند و با برشمردن علل فراموش شدن فریضه امر به معروف و نهى از منکر، در پایان، ایجاد تشکّل هاى اسلامى براى انجام فعالیت هاى اجتماعى را به منزله راهکارى عملى در شرایط حاضر پیشنهاد مى کنند.

در جلسه دوازدهم، موضوع امر به معروف و نهى از منکر در قرآن، بررسى مى شود. در این زمینه موضوعاتی همچون معناى اصطلاحى امر به معروف و نهى از منکر، مراتب امر به معروف و نهى از منکر، احساس مسئولیت در قبال دیگران و دلیل تعبیر منافقان در مقابل مؤمنان در زبان قرآن کریم، مطرح مى شود.

سخنان رهبر انقلاب در مورد این کتاب

مقام معظم رهبری با اشاره به کتاب «آذرخشی دیگر از آسمان کربلا» حاوی مجموعه سخنرانی های آیت الله مصباح در سال ۱۳۷۹ است، فرمودند:

بنده این کتاب مربوط به عاشورا تقریباً همه اش را خواندم، مطالبی است لازم، نمی شود گفت مفید، بالاتر از مفید (است). مطالب ضروری و لازم است… این طور بازکردن قضایای عاشورا، به روز کردن این قضایا خیلی مفید است.

در این 8-7 جلسه، بعضی از مطالب مطالبی است که غیر از شما شاید کس دیگری نتواند، حداقل این طور نمی تواند، اصلش را هم حل کند، لااقل این است که به این خوبی نمی تواند (از عهده ی بحث برآید). (تاریخ ۶/۴/۷۹)

حضرت علامه آن سال ها توانست بسیاری از شبهاتی را که تئوریسین های اصلاحات مطرح کرده بودند در این سخنرانی ها جواب بدهد.

بخشی از متن کتاب

“پيش از اين گذشت كه در واقعه كربلا دو گروه كاملا متمايز در برابر يكديگر صف كشيدند. گروه اول انسان هايى در اوج پاكى ، تعالى روح و قرب به خداوند بودند، و گروه دوم دسته اى انسان نما، و در حضيض پليدى ، قساوت و درندگى . با نظر به تفاوت چشم گير اين دو گروه كه از سويى نمونه بارز عروج انسان به عالی ترین مراتب انسانى ، و از سوى ديگر سقوط او به پست ترین مراتب حيوانى است.

اين سؤال مطرح می شود كه چگونه ممكن است كسانى به اين درجه از تعالى و عزت و قرب به خدا نايل شوند و كسانى ديگر، در چنان مرتبه اى از پستى، ذلت و زبونى سقوط كنند كه حتى لايق نام انسان نباشند، با آنكه هر دو گروه، از عقل و وجدان و ديگر مواهب انسانى برخوردارند و خداى متعال پيامبران را براى همه آنان فرستاده است تا همگى از هدايت او بهره مند شوند.

چرا بايد تا اين حد از جهت رشد و شكوفايى استعدادها و مظاهر انسانى، بين افراد بشر تفاوت باشد؟ پیش تر اين سؤال را در دو سطح فردى و اجتماعى مطرح كرديم.”

/انتهای متن/