گیر دادن که راه و روش تربیتی مناسب من و همسالانم در مدرسه نیست!

رقیه عباس‌زاده /

به همین منظور به سراغ معلمان، دانش‌آموزان و یکی از مسئولان امورتربیتی آموزش و پرورش رفته‌ایم تا میزان موفقیت این نهاد را از نگاه آنها ببینیم.

فاطمه کریمی دانش‌آموز کلاس هشتم (سوم راهنمایی) درباره فعالیت‌های امور پرورشی و تربیتی در مدرسه گفت: علاوه بر درس پرورشی با عنوان تفکر و سبک زندگی که داریم و بیشتر جنبه روان شناسی و مهارت‌های زندگی دارد و توسط یک مربی تدریس می‌شود، مربی دیگری هم در مدرسه ما مسئول برگزاری مراسم‌ها و مناسبت‌های فرهنگی مذهبی از قبیل برپایی جشن به مناسبت تولد ائمه و یا دهه فجر است. همچنین باهماهنگی وی ماهیانه یک روحانی سر کلاس‌ها و جلسات حاضر می‌شود و به سوالات دینی دانش‌آموزان پاسخ می‌دهد.

بچه ها غر می زنند
این دانش‌آموز درباره میزان تاثیر این گونه جلسات در تربیت دینی همسالان خود گفت: برخی دانش‌آموزان که دارای خانواده‌های مذهبی و تاحدودی علاقمند به این بحث‌ها هستند شاید از آمدن روحانی سر کلاس شکایتی ندارند اما از آنجا که از همه طیف و سلیقه افرادی در کلاس حضور دارند بعضی ها هم علاقه ای به این پرسش و پاسخ ها ندارند و شرکت فعالی هم در بحث ها نمی کنند و گوشه و کنار غر می زنند. به نظرشان می آید که این آقای روحانی سر کلاس مثل منبر رفتن سخنرانی می کند و پاسخ‌های روشنی در حد فهم بچه‌ها نمی داهد و یا حرف هایی می‌زند که در حد سن و آگاهی ما و همسالان نیست. در واقع بچه ها انتظار دارند روحانی که به مدرسه دعوت می شود با بررسی کافی انتخاب شود تا بتواند برای دانش‌آموزان جذاب صحبت ‌کند.

چقدر به ما گیر می دهند
او ضمن گلایه از مسئولان مدارس در برخورد با دانش‌آموزان در خصوص مسایل دینی گفت: به عنوان مثال مدیر و ناظم مدرسه به جای این که با دانش‌آموزان به طور منطقی درباره حجاب و عفاف صحبت کنند مداوم در مدرسه دخترانه که همه خانم هستند گیر می‌دهند که مثلا “مقنعه‌ات رو بکش جلو” و یا “کلیپس مو‌هاتو پایین‌تر ببند” و … و این برخوردها باعث دلزدگی دختران از حجاب می‌شود. به نظرم گیر دادن که راه و روش تربیتی مناسب من و همسالانم در مدرسه نیست!

فعالیت بخشنامه ای
یکتا عباسی دبیر یکی از دبیرستان‌های تهران هم در این باره توضیح داد: امور تربیتی در مدرسه به صورت بخشنامه‌ای دارای فعالیت‌های فرهنگی مذهبی و مناسبتی همچون برپایی جشن، تزیین مدرسه در ایام دهه فجر و یا برگزاری اردوهای تفریحی زیارتی است که هر چند نمی‌توان کاملا منکر تاثیرات این برنامه‌ها و زحمات مربیان پرورشی شد اما متاسفانه با تربیت دینی دانش‌آموزان بر اساس اهداف مهم این ستاد فاصله زیادی داریم.
وی افزود: مربیان امور تربیتی گاهی اوقات برای ارائه گزارش به منطقه مجبورند به خاطر اجرای بخشنامه، اقدامات فرمالیته و نمایشی انجام دهند مثلا ممکن است بودجه برای تزیین کامل مدرسه و یا آوردن امام جماعت برای برپایی نماز در مدرسه نداشته باشند به همین خاطر قسمتی از مدرسه را تزیین کرده و با ارسال این عکس و یا تصویر یک نماز جماعت به منطقه آموزش و پرورش رفع تکلیف می‌کنند.

جای نوآوری خالی است
وی گفت:معتقدم اثرگذاری واقعی برنامه‌های دینی و تربیتی بر نسل امروزی زمانی رخ خواهد داد که این برنامه‌ها جذاب و مطابق خواست امروزی آنها باشد که این امر هم با سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی مناسب و بکارگیری نیروهای متخصص امکان‌پذیر است و در صورتی که تنها به صورت بخشنامه‌ای و بدون نوآوری همچون سالیان گذشته عمل شود تاثیر خاصی را نخواهیم دید و حتی عملکرد خشک و متعصبانه بدون نوآوری تاثیر عکس بر دانش‌آموزان خواهد داشت البته هر چند در سالیان گذشته تلاش هایی شده اما بسیار کم و امور تربیتی فعالی را در راستای اهداف مهم آن شاهد نیستیم.

استخدام نیرو کمرنگ شده
محمود علیزاده معاون پرورشی و تربیت بدنی یکی از مناطق آموزش و پرورش تهران هم در گفت‌وگو با خبرنگار به‌دخت با اشاره به تاسیس ستاد امور تربیتی در آموزش و پرورش از سال 59 توسط شهیدان رجایی و باهنر با هدف ترویج ارزش‌های انقلاب اسلامی و دینی در مدارس کشور اظهارکرد: این ستاد موظف است با ترویج ارزش های دینی و تربیت دانش‌آموزان انقلابی و اسلامی مانع از ورود هر گونه آسیب فرهنگی و سیاسی در مدارس شود و با شناخت استعدادهای دانش‌آموزان اقدام به پرورش دینی آنها کرده تا ارزش‌های کشور حفظ شود که این کار در مدرسه توسط ستاد امور تربیتی متشکل از مدیر به عنوان رکن اصلی ستاد یک معاون و مربی تربیتی صورت می‌گیرد که البته معلمان نیز از شاخصه‌های اصلی هستند.

جایگاه مربی تربیتی تنزل کرده
وی ادامه داد: مدرسه بهترین مکان برای انتقال ارزش‌های انقلابی و اسلامی از طریق نسل قدیم به نسل جدید است و لازمه مهم تحقق این هدف نیروهای توانمند متخصص است که اوایل انقلاب تعداد این نیروها کم نبود اما متاسفانه طی سالیان گذشته در این زمینه به طور جدی با کمبودهایی مواجه شده‌ایم و استخدام نیروهای متدین مرتبط با فعالیت‌های امور تربیتی و پرورشی در مدارس کمرنگ شده است.
وی افزود: کمبود منابع مالی نیز باعث کاهش انگیزه و تلاش برخی از مربیان شده و از سوی دیگر جایگاه محکمی و مهمی برای آنها تعریف نشده به طوری که در گذشته مربیان پرورشی در مدارس رتبه بعد از مدیر را داشته و اهمیت و جایگاه خاصی داشتند اما این جایگاه هم اکنون در آموزش و پرورش و مدارس تنزل یافته و از اهمیت زیادی برخوردار نیست.

امور تربیتی ضربه خورد
علیزاده گفت: جایگاه امور تربیتی زمان ریاست جمهوری اصلاحات از بین رفت و هرچند مجدد احیا شد اما به قول معروف زمانی که می خواهی چیزی را خراب کنی باید از آن بد دفاع کنی. متاسفانه این اتفاق افتاد و این جایگاه ضربه بدی خورد و در شرایط فعلی هم اغلب مربیان پرورشی دارای مدرک تحصیلی غیر مرتبط با فعالیت‌های پرورشی هستند و تنها چند جلسه آموزش ضمن خدمت برای آنها گذاشته می‌شود که مسلما این آموزش ها چندان کار ساز نیست.
وی گفت: به ازای هر500 دانش‌آموز یک مربی تربیتی در تهران وجود دارد و این مربی که مدرک مرتبط هم نداشته باشد چه فعالیت تربیتی دینی تاثیرگذاری می‌تواند انجام دهد؟ بنابراین برای دست یابی به اهداف مهم تربیتی ابتدا باید نسبت به جذب نیروهای توانمند به طور جدی اقدام شود و کمک‌های مالی و معنوی مناسبی در این زمینه صورت پذیرد.

نیروی مناسب و روش نو لازم است
علیزاده تصریح کرد: معتقدم اگر طلبه‌های جوان امروزی متعهد که کاملا آشنا به مسایل دینی و احکام هستند ار با آموزش‌های صحیح و مستمر با نوآوری های مناسب وارد مدارس شوند و با روحیات نسل امروز و سوالات و ابهامات روز آنها آشنا شده باشند و با زبان نرم و دوستانه مسایل دینی را آموزش دهند موفقیت بهتری را شاهد خواهیم بود که این امر نیز نیازمند برنامه‌ریزی و همت مسئولان آموزشی کشور دارد در غیر این صورت با ادامه شرایط فعلی و حضور نیروهای غیرتوانمند نه تنها اهداف تربیتی دینی محقق نخواهد شد بلکه نسل جوان را نمی‌توان از آسیب‌ها در امان داشت همچنان که متاسفانه شاهدیم تعدادی از دانش‌آموزان گرفتار آسیب‌های اجتماعی می‌شوند.

یک دست صدا ندارد
وی تاکید کرد: البته این اظهارات بنده به معنای زیر سوال بردن زحمات مربیان پرورشی نیست و هستند تعدادی از این مربیان متعهد که دلسوزانه با حقوق کم برای آموزش نماز و اذان و احکام در مقاطع مختلف تحصیلی زحمت می‌کشند و قطعا تلاش آنها بی‌نتیجه نیست اما اثرگذاری فعالیت‌های دینی و پرورشی برای نسل امروز که بسیار با نسل گذشته متفاوت هستند دارای پیچیدگی‌های خاصی است که امیدواریم مسئولان زودتر به فکر بوده و در این زمینه اقدام جدی و عملی انجام دهند.
حتما یک دست صدا ندارد و سایر بخش‌ها هم باید به کمک نظام آموزشی بیایند تا در تربیت نسل امروز به عنوان سرمایه‌های مهم کشور غافل نباشیم.

لازم به ذکر است مشخص نبودن هدف‌های تربیتی به صورت رفتاری و عینی ،عدم تفکیک اهداف به تناسب مراحل رشد دانش‌آموزان، مشخص نبودن انتظارات تربیتی از دانش‌آموزان به تناسب دوره‌های تحصیلی، فقدان شاخص‌های اندازه‌گیری اهداف تربیت و فقدان امکان ارزشیابی اصولی از میزان موفقیت برنامه‌ها و فعالیت‌های تربیتی از جمله علل عدم دسترسی به اهداف تربیتی از سوی کارشناسان مطرح شده که برای حل این مشکلات باید چاره اندیشی کرد.
سخن پایانی اینکه هر چند که در سالیان گذشته استخدام فارغ التحصیلان رشته روانشناسی در مدارس به عنوان مشاور برای طرح مشکلات شخصی و خانوادگی اقدامی شایسته بوده است اما این سوال مطرح است که آیا می‌توان با توجه جدی و کاربردی نسبت به تربیت دینی دانش‌آموزان آنها را از بسیاری آسیب‌های اجتماعی و خانوادگی مصون داشت و از هر اتفاق ناخوشایندی پیشگیری کرد؟ مگر نه اینکه ما مسلمانان و شیعیان معتقدیم دین اسلام به عنوان کاملترین دین برای همه مسایل شخصی، خانوادگی و اجتماعی راهکار عملی ارائه کرده است؟
/انتهای متن/