زینب (س) چگونه زینب شد؟

سرویس فرهنگی به دخت؛ وجیهه نیکخواه/

نگاهی گذرا و اجمالی به زندگی بانوی تربیت شده­ی اسلام، زینب(س) نشان می­دهد که پیامبر در طول سالها تربیت مسلمانان به­خوبی توانسته­است ارزش و جایگاه یک زن را در جامعه­ی اسلامی نشان دهد و نقش زن را در جامعه­ی سیاسی مشخص کند.  در جامعه­ی هزارو چهارصد سال پیش عربستان که جایگاه زن تنها در خانه بود، حقوق او زیر پا گذاشته می­شد و اجازه­ی دفاع از حقوق خود را نداشت، زینب همراه با کاروان برادرش به کربلا رفت تا بعد از شهادت مردان و اسارت باقی کاروان توسط دشمن، نهضت برادر را ادامه دهد و به دفاع از خاندان جدش بپردازد.

در فضای آن زمان و در جامعه­ای که زنان از ارزش بالایی برخوردار نبودند و نیز سیاست مشغله­ای مردانه به­شمار می­رفت، زینب در کاخ یزید، که تحت کنترل بی­چون و چرای  مردان حکومتی بود، با رفتار و سخنان کوبنده­ی خود توانست افرادی مانند ابن زیاد و یزید را که مغرور به قدرت و مقام خود بودند، شکست دهد و آنان را رسوا سازد تا جایی که از کارهای پست و رذیلانه­ی خود احساس پشیمانی و ندامت کنند. به­وجود آوردن احساس شکست در دشمن توسط یک زن که یک اسیر نیز به­شمار می­رفت از دلایلی است که نام زینب(س) را ماندگار کرده­است.  بدون شک سخنان کوبنده­ی وی، نشان از آگاهی و اطلاع بالای او از مقام امامت و همچنین فضای سیاسی آن زمان داشته­است.

عوامل بسیاری باعث شد تا وی در سن پنجاه و پنج سالگی، با وجود مسئله­ی اسارت، کشته شدن مردان و مصیبت­هایی که در یک روز دیده بود، بتواند با اراده­ای راسخ دست به چنین افشاگری­هایی بزند و  در دفاع از حق خود و خاندانش همچنان مصمم بماند. زینب(س) تا پنج سالگی در دامان جدش رسول خدا پرورش یافته بود و در همین سن کودکی به چشم می­دید که پیامبر چه جایگاه و منزلتی را برای زنان در نظر می­گیرد. پس از آن در باقی عمر خویش، در کنار مادر، پدر و دو برادرش به سیاست­های معاویه و نیرنگ آنان آشنا شده بود و در هر دوره­ای یاد گرفته بود که اطرافیانش با توجه به شرایط هر دوره، چگونه با این سیاست­ها برخورد می­کنند و خط مشی هرکدام چگونه است. وی در مجلس سخنرانی فاطمه(س) در مسجد رسول خدا حاضر بوده و سخنان مادرش را در دفاع از حقوق اهل بیت و فدک، شنیده بود؛ به­طوری که خود یکی از راویان آن خطبه به­شمار می­آید. علاوه بر آن حضرت زینب از راویان احادیثی است که از حضرت فاطمه نقل شده­است.

در بیست و پنج سال سکوت و کناره­گیری امام علی(ع)، در کنار پدر بود و به ظلم­هایی که بر او روا می­شد و راهی که امام علی در پیش گرفته بود؛ آگاهی داشت. در زمان صلح امام حسن با معاویه حضور داشت و از دلایل این صلح و این خط مشی به خوبی مطلع بود. در سال 61 هجری با برادرش حسین(ع) در کربلا حاضر بود و دلایل جهاد برادر را می­دانست. بنابراین وی با آگاهی جامع از مسائل زمان خود و تحلیل آنها، قدرت تشخیص راه را فراگرفته بود و آموخته بود که در هر مرحله­ای چگونه می­تواند سخن خود را به گوش جهانیان برساند. در زمان اسارتش از هر فرصتی استفاده می­کرد تا دلایل جهاد برادر را بیان کند و پیام نهضت عاشورا را به­گوش مردم برساند. سخنان کوبنده­ی او تنها متوجه خاندان بنی امیه نبود، بلکه زینب با مردم کوفه نیز به صحبت پرداخت و آنان را متوجه اشتباهات و دوروییشان کرد.

رفتار شجاعانه و آگاهانه­ی زینب(س) پیامی را نه تنها برای زنان مسلمان بلکه برای تمام زنان مظلوم درپی داشت که در گرفتن حق و دفاع از آنچه به آن اعتقاد دارند، کوتاهی نکنند و به حکم زن بودن، در عمل و گفتار خود ضعف و ناتوانی راه ندهند. به مسائل سیاسی و اجتماعی زمان خود آگاهی داشته باشند و سیاست و مبارزه را کاری مردانه نپندارند.

 /انتهای متن/