چه کسی فریاد ناشنوایان را می‌شنود؟

در بحبوحه و شلوغی‌ شهر که هر روز در آن قدم می‌زنیم, دیگر صدا به صدا نمی‌رسد. آدمها آنقدر درگیر کارهای روزمره خود هستند که دیگر کمتر صدایی را می‌شنوند، ولی در این بین در کنارمان انسان هایی هستند که با این همه شلوغی‌ها  صدای انسانهای دردمند و آزرده  را می شنوند. از آن طرف هم کسانی هستند  که مشکل شنوایی ندارند ولی خود را به ناشنوایی زده‌اند، گویی هیچ‌کس آنها را صدا نمی‌کند!

برای اینکه با مشکلات ناشنوایان از نزدیک آشنا شوم ترجیح دادم با کسی که خود ناشنواست گفت‌وگو کنم.

سارا 30 ساله 80 درصد ناشنواست و از بدو تولد با این مشکل مواجه شده است. بعد از اینکه با او موضوع را در میان گذاشتم به گرمی از صحبت با من استقبال کرد. البته در گفت‌وگویی که من و سارا با هم داشتیم خواهرش نیز حضور داشت و  رد و بدل کردن صحبت‌هایمان را او انجام می‌داد.

عدم برقرار کردن ارتباط، انزوا پیشگی، وابسته بودن به دیگران و مشکلات تحصیلی در یادگیری دروس  از جمله مشکلاتی بود که سارا به آن اشاره کرد. البته به دلیل روحیه حساسی که داشت نمی‌خواستم از او درباره جزئیات ارتباطش با دیگر افراد خانواده یا در جمع دوستان سوالی بپرسم ولی خواهرش قبل از اینکه سوالم را بپرسم گفت: « معمولا وقتی با خانواده به میهمانی می‌رویم سارا مدام در حالت استرس و اضطراب است و عصبانی می‌شود، به‌طوری‌که در اکثر مواقع می‌گوید که به میهمانی نمی‌روم و ما با اصرار برای اینکه گوشه‌گیر نشود او را تشویق به رفتن می‌کنیم.»

سارا  با نگاه پر از احساسش می‌گفت: « در این سالها توانستم گفتار درمانی و کار درمانی را تا 12 سالگی و تربیت‌شنوایی را تا زمان دیپلم آموزش ببینم که البته هزینه زیادی بابت آن پرداخت کردم. با تلاش بسیار موفق شدم در دانشگاه آزاد قبول شوم ولی قدرت پرداخت شهریه را نداشتم. وقتی موضوع را با بهزیستی در میان گذاشتم از5/1 میلیون تومان هزینه دانشگاه، تنها 250 هزار تومان را پرداخت کرد.  از طرفی هزینه سمعک و لوازمی که باید خریداری کنم، به اندازه‌ای بالاست که توان خرید آن را ندارم.»

سارا می‌گفت: «برخی اوقات از اینکه نمی‌توانم متوجه حرف‌های دیگران شوم و به درستی حرفهای آنان را درک کنم خیلی زود ناراحت می‌شوم و در بسیاری مواقع از طرف دیگران طرد می‌شوم. دوستان کمی دارم و تنها با پیامک می‌توانم با آنها ارتباط برقرار کنم. من حتی نمی‌توانم مشکلاتم را با پزشک در میان بگذارم که این موضوع بسیار ناراحتم می‌کند.»

وقتی از او درباره نقش حمایتی خانواده‌اش پرسیدم، انگار منتظر همین سوال بود. با رضایت کامل جواب داد: « خانواده مهمترین عنصری بوده که باعث پیشرفت من شده. خوشبختانه مادرم به خوبی از من پشتیبانی کرده و همیشه در تمام مراحل سخت زندگی در کنارم بوده. او خود معلم است. زمانی که به مدرسه می‌رفتم, هر هفته به مدرسه می‌آمد و با معلمم صحبت می‌کرد و هم‌اکنون که دانشجو هستم نیز بازهم با اساتیدم صحبت می‌کند و وضعیتم را به آنها توضیح می‌دهد, چون متاسفانه اکثر اساتیدم درک درستی از مشکلاتم  ندارند.

مهمترین عاملی که در زمینه درسی عامل موفقیت من بوده مادرم است, به طوری‌که هر روز ساعات زیادی را برای درس دادن به من اختصاص می‌دهد چون معمولا در کلاس نمی‌توانستم چیزی یاد بگیرم. خوشحالم از اینکه خانواده‌ام از من حمایت می‌کند. در دانشگاه دوستانی داشتم که به دلیل عدم حمایت عاطفی خانواده با مشکل بسیاری مواجه بودند.»

سارا  از نگاه ترحم‌آمیز مردم ناراحت است می‌گوید: « بعد از اینکه دیگران متوجه می‌شوند که من ناشنوا هستم و با احساس ترحم به من نگاه می‌کنند خیلی ناراحت می‌شوم. همچنین هیچ‌کدام از افراد فامیل هم درک درستی از مشکل من ندارند. از طرفی احساس می‌کنم وجود من باعث توجه بیش از اندازه خانواده به من شده و برخی اوقات خواهر و برادرم نادیده گرفته شده‌اند. وقتی وارد مغازه می‌شوم, اکثر افراد نمی‌دانند که من چه می‌خواهم, به همین دلیل مجبورم تنها از مغازه ثابتی خریدم را انجام دهم. »

صحبت‌های سارا همچنان ادامه داشت، بدون اینکه سوالی بپرسم. در پایان وقتی از او درباره انتظارش از دولت پرسیدم سرش را کمی تکان داد و گفت: «  در حال حاضر که توانایی کار کردن دارم, در مراکز دولتی و یا غیر دولتی استخدام نمی‌شوم. بارها پدرم به بهزیستی مراجعه کرده است ولی آنها می‌گویند اگر کاری پیدا شد به شما اطلاع می‌دهیم ولی با گذشت 2 سال هنوز کسی با من تماس نگرفته است. زمانی که جامعه و دولت از من حمایت نمی‌کند مجبور می‌شوم که تمام روز در خانه بمانم و تنها امیدم به خانواده‌ام است. به همین خاطر به خانواده ناشنوایان توصیه می‌کنم که از این افراد بیشتر حمایت کنند.»

احساس امیدواری در تمام صحبت های سارا وجود داشت و باز هم با وجود تمام مشکلاتی که پشت سر گذاشته است امیدوار است. او در پایان صحبت هایش این چنین گفت: « در این مدت 30 سال با وجود اینکه در بسیاری از مواقع از طرف جامعه و فامیل تحقیر شدم اما با این حال توانستم با حمایت خانواده مشکلاتم را تا حدودی برطرف کنم ولی همیشه به آنها محتاجم و لحظه‌ای نمی‌توانم از آنها جدا شوم.»

یکی از سازمانهای متولی امور معلولان از جمله ناشنوایان  بهزیستی است, لذا برای اینکه در خصوص اقداماتی که این سازمان تاکنون برای این گروه از افراد انجام داده. با دکتر زهرا نوع‌پرست، مدیر کل دفتر امور توانبخشی روزانه و توانپزشکی بهزیستی کشور به گفت‌وگو پرداختم.

دکتر نوع‌پرست مداخله به موقع از جمله انجام اقدامات غربال گری شنوایی را از جمله اهداف این سازمان دانست گفت: « به محض تولد نوزاد, اقدامات لازم غربال گری در حوزه پیشگیری انجام می‌شود به طوری که اگر کودکی با مشکل شنوایی مواجه شود, سعی می‌شود که با اقدامات توانبخشی به تکلم برسد تا در نهایت فعالیت عادی در جامعه داشته باشد. تنها در سال گذشته 820 هزار نفر از نوزادان از نظر شنوایی مورد ارزیابی قرار گرفتند که از این تعداد 2 هزار و 270 نفر با مشکل شنوایی مواجه بودند که اگر تشخیص داده نمی‌شد در آینده با زبان اشاره باید صحبت می‌کردند. خوشبختانه 90 درصد این کودکان با اقدامات توانبخشی، تربیت شنیداری، سمعک و کاشت حلزون به مدارس عادی راه  پیدا می‌کنند.»

وی با اشاره به اینکه 55 مرکز غیر دولتی خانواده کم‌شنوا و ناشنوا در استان های کشور وظیفه پوشش و حمایت از این کودکان تا سن 12 سال را بر عهده دارند گفت: « در واقع باید گفت مشکلات آموزشی با تشخیص به موقع حل می‌شود. البته این مراکز از آنجایی که ممکن است دانش‌آموزان در حین تحصیل با مشکل مواجه شوند ارتباط شان را با خانواده و کودک ادامه می‌دهند.»

به گفته وی، 90 درصد هزینه این مراکز توسط سازمان بهزیستی به صورت یارانه پرداخت می‌شود.

دکتر نوع‌پرست در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه سازمان بهزیستی کمک هزینه خدمات یک میلیون و 12 هزار معلول را پرداخت می‌کند ادامه داد: « از این تعداد 127 هزار نفر دچار اختلالات ناشنوایی متوسط و شدید هستند که به عنوان فرد ناتوان تحت پوشش این سازمان قرار می‌گیرند به طوری که سال گذشته کودکان کمتر از 12 سالی که به مدرسه می‌رفتند برای دریافت خدمات در اولویت قرار گرفتند و بودجه جداگانه‌ای نیز برای آنان در نظر گرفته شد.»

به گفته وی، در سال 91، 40 هزار وسیله کمک توانبخشی در بین معلولان توزیع شد که 7 هزارو پانصد مورد مربوط به خدماتی از جمله سمعک و دیگر وسایل تقویت‌کننده شنوایی بود. همچنین اخیرا نیز به مناسبت روز جهانی ناشنوایان 1 میلیارد تومان تنها به افرادی که با اختلال شنوایی مواجه هستند در نظر گرفته شده تا برای تهیه وسایل کمک شنوایی مشکلی نداشته باشند.

مدیر کل دفتر امور توانبخشی روزانه و توانپزشکی بهزیستی همچنین به پرداخت کمک‌هزینه تحصیلی دانشجویان معلول اشاره کرد و گفت: « در کل کشور در سال 91 کمک هزینه تحصیلی  20 هزارو 261 نفر پرداخت شده است به طوری که از این تعداد کمک هزینه  3 هزارو 500 دانشجو کم‌شنوا و ناشنوا از مقطع کاردانی تا دکترا دانشگاه دولتی و غیر دولتی توسط این سازمان پرداخت شده است.»

به گفته وی، پوشش و حمایت سازمان بهزیستی در زمینه معلولین به ترتیب شامل معلولیت جسمی، ذهنی و معلولیت حسی است.

وی در ادامه به عمل کاشت حلزون نیز اشاره کرد و افزود: « عمل کاشت حلزون تنها در 9 بیمارستان در سطح کشور انجام می‌شود البته هر فردی که با اختلال شنوایی مواجه است, کاندید کاشت حلزون نمی‌شود بلکه باید شاخصه‌های دریافت کاشت حلزون را داشته باشد به طوری که هر چه سن فرد پایین‌تر باشد, عمل کاشت بهتر نتیجه خواهد داد.»

دکتر نوع‌پرست گفت: «از آنجایی‌که پروتز موجود در عمل کاشت حلزون از خارج از کشور وارد می‌شود, هیئت امنای ارزی که زیر مجموعه وزارت بهداشت است بخشی از هزینه پروتز را پرداخت می‌کند و بقیه هزینه را خانواده‌ها باید پرداخت کنند که نزدیک به 6 تا 9 میلیون تومان است. از سال گذشته رئیس سازمان بهزیستی دستور دادند که هیچ کودکی به دلیل نبود هزینه مالی نباید در نوبت باشد و سازمان هزینه را خود پرداخت می‌کند, به طوری‌که هر کودکی که در نوبت کاشت حلزون است سازمان به محض دریافت نامه هزینه را واریز می‌کند. البته این موضوع بستگی به توان مالی خانواده دارد که مددکار نظر نهایی را در خصوص نیاز مالی خانواده اعلام می‌کند.»

مدیر کل دفتر امور توانبخشی روزانه و توانپزشکی بهزیستی همچنین گفت: « اگر اشکالی در پروتز به وجود بیاید افراد مجبور می‌شوند که با ارز آزاد تعمیرات لازم را انجام دهند که هزینه بسیاری را برای آنان در پی دارد لذا سازمان بهزیستی کمک هزینه تامین قطعات یدکی پروتز کاشت حلزون را نیز پرداخت می‌کند به طوری‌که امسال این موضوع را به تمام استانها اعلام کرده است.»

دکتر نوع‌پرست در پاسخ به سوالم مبنی بر اینکه هنوز معلولین از جمله ناشنوایان مورد پذیرش جامعه قرار نگرفته‌اند و اکثر آنها گوشه‌گیر هستند گفت: « در کشور تنها سازمان بهزیستی متولی امر معلولین نیست. تمامی نگرش جامعه باید تغییر یابد. هدف ما این است که انگ‌زدایی کنیم. در قانون نیز اشاره شده است که همه سازمانها در بحث اشتغال 3 درصد از استخدام را به معلولین اختصاص دهند و از همه مهمتر باید مناسب‌سازی در شهرداری اتفاق بیفتد.مشاهده می‌کنیم که دائما تغییراتی در گل و گیاه توسط شهرداری انجام می‌شود ولی باید در کنار این اقدامات برای سالمندان و معلولین شرایط مناسبی فراهم شود.»

وی ادامه داد: «مهمترین اثری که توانمندسازی دارد این است که یک فرد ناشنوا بتواند مشکلات خود را بیان کند. برای اینکه مشکلات تمام معلولین از جمله ناشنوایان حل شود, باید نگرش مردم تغییر یابد که برای تحقق این موضوع همه سازمانها و نهادها از جمله صدا و سیما، رسانه، وزارت آموزش و پرورش، شهرداری و به خصوص خانواده‌ها باید اقدامات موثری درحیطه کاری خود انجام دهند.»

مدیر کل دفتر امور توانبخشی روزانه و توانپزشکی بهزیستی به شعار روز جهانی ناشنوایان که از سوی سازمان جهانی بهداشت «برابری برای ناشنوایان» نامگذاری شده است اشاره کردو افزود: «سازمان جهانی بهداشت نیز به این دلیل این موضوع را مطرح کرده است که هنوز برابری برای ناشنوایان در هیچ جای دنیا به خوبی برآورده نشده است. البته در ایران اقدامات بسیار خوبی انجام شده است و ما تلاش می‌کنیم که روزبه‌روز اقدامات موثری در این زمینه انجام دهیم.»

وی به 100 واحد‌های شنوایی شناسی این سازمان اشاره کرد و ادامه داد: «130 کارشناس شنوایی‌شناسی در سازمان بهزیستی فعالیت می‌کنند که البته تنها در بخش دولتی است. تربیت شنوایی بر عهده این کارشناسان است به طوری که تامین سمعک و سایر اختلالات توسط این کارشناسان ارزیابی و خدمات مورد نیاز ارائه می‌شود. در سال گذشته نزدیک به 72 هزار نفر از واحد شنوایی‌شناسی خدمت دریافت کرده‌اند.»

دکتر نوع‌پرست همچنین گفت: « از آنجایی‌که اختلالات ناشنوایی با اختلال در گفتار نیز همراه است, 107 واحد گفتار درمانی نیز در مراکز دولتی خدمات ارائه می‌دهند که حتی برخی بسته به نوع و شدت معلولیت خدماتشان رایگان است. همچنین افرادی نیز که تحت پوشش سازمان بهزیستی نیستند با تعرفه دولتی می‌توانند از خدمات استفاده کنند.»

مدیر کل دفتر امور توانبخشی روزانه و توانپزشکی بهزیستی همچنین به اقدامات این سازمان در اشتغال ناشنوایان اشاره کرد و گفت: « افرادی که با اختلال ناشنوایی مواجه هستند می‌توانند در سازمان فنی و حرفه‌ای دوره‌های حرفه‌ای را طی کنند و سازمان برای اشتغال این افراد وام و سایر تسهیلات را در نظر گرفته است.»

دکتر نوع‌پرست در پایان  به خانواده‌ها توصیه‌ای کرد و گفت: « کم‌شنوایی شایع‌ترین نقیصه مادرزادی کودکان است. روزانه 20 کودک نا شنوا و کم شنوا متولد می‌شوند, بنابراین ضرورت توجه به غربالگری و پیشگیری بسیار حائز اهمیت است تا اگر نوزادی با این مشکل مواجه بود با تشخیص زودهنگام مهارت‌های زبانی، اجتماعی و سایر مهارت‌ها در او افزایش یابد تا در نهایت به درجات بالای تحصیلی نیز دست یابد.»

/انتهای متن/