هنوز هم هیچ شیری جای شیر مادر را نمی گیرد

سرویس اجتماعی به دخت،سمیه سمیعی/

قدر مسلم علت نام گذاری این روز جدای از ترویج تغذيه با شير مادر، افزايش آگاهی عموم از خواص منحصر به فرد اين شير در سلامتی کودک و تداوم شيردهی مادران بوده است.

به همین منظور با دکتر آزیتا گشتاسبی متخصص بهداشت مادر و کودک و عضو هیئت علمی پژوهشگاه ابن سینا به گفت و گو نشستیم.

تغذیه انحصاری با شیر مادر در شش ماه نخست تولد نوزاد

عضو هیئت علمی پژوهشگاه درمان ناباروری ابن سینا ابتدا بیان داشت: شیر مادر از لحاظ تغذیه ای برای شیرخوار کامل است و تمام مواد مغذی مورد نیاز کودک را به مقدار مناسب می کند به همین دلیل شیرخوار در 6 ماهه اول زندگی یه هیچ چیز جز شیر مادر نیازی ندارد. شیر مادر نیاز شیرخوار به آب، قند و مواد مغذی برای رشد را تامین می کند البته این امر تنها در شش ماه نخست تولد نوزاد صورت می گیرد و پس از آن نیاز به مواد کمکی برای رشد و نمو وی وجود دارد.

 

اهميت تغذيه با شير مادر

گشتاسبی اضافه کرد: شير مادر به لحاظ داشتن مواد پروتئينی و ويتامينی بسيار، بيش از ساير غذاها برای نوزادان توصيه می شود و در واقع کودکانی که در دوران نوزادی از شير مادر تغذيه می کنند، از ميزان هوش و توان جسمی بالاتری نسبت به ساير نوزادانی که از ديگر منابع غذايی تغذيه می کنند، برخوردارند.

وی ادامه داد: شير مادر بهترين نوع تغذيه برای كودك است، كودكی كه درشش ماه ‌اول زندگی منحصرا با شير مادر تغذيه شود كمتر به اسهال مبتلا شده و در صورت ابتلا نیز شدت بيماری در او بسیار كمتر است. به طور کل می توان گفت خطر ابتلا به اسهال شديد و مرگ و مير ناشی از آن دركودكانی كه درشش ماه اول زندگی از شير مادر تغذيه نمی‌كنند، ممكن است تا چندين برابر بيشتر از كودكانی باشد كه منحصرا از شيرمادر تغذيه می‌كنند.

دارا بودن ماده ایمنی به نام “ايمونوگلوبين”

این متخصص بهداشت مادر و کودک تصریح کرد: شير مادر به علت دارابودن ماده ايمنی به نام “ايمونوگلوبين” تا حدود زيادی اسهال و استفراغ نوزاد را كاهش می‌دهد و نسبت به برخی از بيماری‌های عفونی و گوارشی ايجاد مصونيت می‌كند. اين ماده نه‌تنها كامل ترين غذا برای نوزاد است، بلكه عامل مهمی در پيشگيری از عفونت و ضامن سلامتی جسمی و روانی شيرخواران است.

کاهش ابتلا به آسم و آلرژی در شيرخواران/ اهمیت آغوز

گشتاسبی خاطر نشان کرد: تغذیه با شیر مادر موجب کاهش ابتلا به آسم و آلرژی در شیرخواران می گردد. به ویژه اهمیت شیری که در ابتدای تولد نوزاد تولید می شود به نام  آغوز بسیار بالاست،شیری که 24 تا 48 ساعت اول تولد به صورت زرد رنگ و غلیظ از پستان مادر خارج می شود و شباهتی به شیر معمولی ندارد اما به دلیل داشتن مواد مغذی و مفید از ابتلا شیرخوار به عفونت های تنفسی، اسهالی و گوارشی جلوگیری می کند و به همین دلیل به آغوز اولین واکسن نیز گفته می شود.

مزایای شیر مادر برای نوزاد و مادر

عضو هیئت علمی پژوهشگاه درمان ناباروری ابن سینا ضمن اشاره به مزایای شیر مادر برای نوزاد ادامه داد: جدای از آنچه گفته شد این شیر برای نوزاد بهترین غذا است، آسان تر هضم می شود، تمام نیازهای غذایی مورد نیاز شیر خوار را تامین می کند (تا 6 ماهگی )،شیرخوار را در برابر ابتلا به عفونت ها حفظ می کند و به آسانی در دسترس کودک است.

وی اضافه کرد: همچنین دارای مزایایی برای خود مادر است از جمله اینکه موجب تقویت رابطه عاطفی بین مادر و نوزاد می شود، تاخیر در حاملگی مجدد ( در صورت تغذیه انحصاری با شیر مادر )از دیگر مزایای شیردهی ست، تضمین سلامت مادر در برابر برخی بیماری ها مثل سرطان پستان و در نهایت نیز جمع شدن سریع عضلات رحم پس از زایمان از خواص شیردهی برای مادران می باشد.

این متخصص بهداشت مادر و کودک تصریح کرد: همان طور که پیش از این هم گفتم تغذيه با شير مادر رابطه عاطفی بين مادر و فرزند را افزايش می دهد و اثر مطلوبی بر رشد روانی و عاطفی شيرخوار دارد تا حدی كه كودكان تغذيه شده با شير مادر از امنيت روانی بيشتری برخوردارند.

تمامی مادران قادر به شیردهی و تولید شیر هستند

گشتاسبی ضمن اشاره به اینکه برخی مادران گمان می کنند که توانایی شیردهی را ندارند و یا به اصطلاح شیرشان خشک شده است باید بدانند شيردهی مرتب موجب افزايش ميزان شير مادر شده و تمامی مادران قادر به شيردهی و در واقع تولید شیر هستند مگر به دلیل مصرف دارویی خاص این امکان برای آن ها فراهم نشود.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه درمان ناباروری ابن سینا ادامه داد : برای اینکه مادر متوجه شود که آیا شیر او به اندازه هست یا خیر می توان گفت اندازه گیری رشد یکی از بهترین نشانه های پی بردن به کفایت شیر مادر است. از راه وزن کردن منظم کودک و رسم منحنی رشد او به وضعیت رشد کودک می توان پی برد اگر منحنی رشد شیرخوار بالا رونده باشد و اضافه وزن کودک کافی باشد نشانگر کافی بودن شیر مادر است.

 

وی خاطر نشان کرد: نکته دیگری که باید به آن اشاره کنم در خصوص شیردهی مادر این است کهگریه زیاد شیرخوار به دلیل ناکافی بودن شیر مادر نیست بلکه می تواند به علت خیس بودن کهنه، سرد یا گرم بودن، بیمار بودن کودک، قولنج و یا علل دیگر باشد. همچنین زود به زود شیر خوردن نوزاد نیز نمی تواند دلیلی بر ناکافی بودن شیر مادر باشد چراکه شیر مادر آسان هضم می شود و راحت جذب می شود لذا شیرخوار زود به زود احساس گرسنگی می کند و ناگفته نماند زمان دادن شیر از هر سینه مادر باید 15 تا 20 دقیقه طول بکشد تا شیر خوار سیر شود.

عوامل موثر بر حفظ و تداوم شیردهی

این متخصص بهداشت مادر و کودک بیان داشت: همه مادران می توانند شیر دهی موفقی داشته باشند مهم ترین عامل در این موفقیت اعتماد به نفس مادر برای شیر دادن و مکیدن صحیح و مکرر پستان توسط کودک است.

وی اضافه کرد: باید توجه داشت اضطراب و نگرانی مادر می تواند در تولید شیر مادر اختلال ایجاد کند لذا مادر شیرده باید از نگرانی بپرهیزد. حتی فکر کردن به اینکه آیا شیر من برای کودک کافی هست یا نه نیز می تواند موجب ایجاد نگرانی و اضطراب و در نتیجه کم شدن شیر شود. همچنین فاصله گذاری مناسب بین فرزندان می تواند در تامین سلامت مادر و شیر دهی موفق او بسیار موثر باشد. گاهی نیز توجه به طب سنتی مثل توصیه به استفاده از رازیانه اثرگذار است.

مشکلاتی که ممکن است مادر شیرده با آن مواجه شود

گشتاسبی در ادامه ضمن اشاره به خود داری کودک از گرفتن پستان مادر تصریح کرد: مهم ترین علت نگرفتن پستان مادر بیماری و یا مشکلات مربوط به دهان و بینی ست و یا جمع شدن شیر در پستان که موجب وضعیت نادرست شیر دادن و یا پستان گرفتن نوزاد می شود.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه ناباروری ابن سینا ادامه داد: ابتلا کودک به اسهال مشکل دیگر مادران شیرده است که باید توجه داشت در صورت ابتلا کودک به اسهال هرگز نباید شیر مادر را قطع کرد بلکه باید علاوه بر استفاده از محلول ORS تعداد دفعات شیر دادن را نیز افزایش داد.

وی افزود: مسئله دیگر زخم نوک پستان، عفونت و آبسه پستان است که بهترین راه پیشگیری از این موارد تغذیه نوزاد بلافاصله بعد از تولد، مکیدن مکرر پستان توسط کودک، وضعیت مناسب مادر هنگام شیر دادن و کودک هنگام شیر خوردن است. همچنین خالی کردن پستان ازطریق مکیدن کودک و یا دوشیدن شیر با دست و یا شیر دوش و استراحت ندادن به پستان مهم است.

آسیب های تغذیه با شیر غیر مادر (شیر مصنوعی)

گشتاسبی در خصوص آسیب های تغذیه با شیر غیر مادر نیز بیان داشت: البته گاهی این اتفاق رخ می دهد اما در هر حال نباید فراموش کرد در صورتی که به اختیار مادر این عمل رخ دهد ما بعضاً شاهد اختلال درپیوند عاطفی مادر و کودک،افزایش عدم تحمل به غذا و ابتلا به حساسیت در کودک، ابتلا به عفونت های تنفسی و بیماری های اسهالی، چاقی ناشی از مصرف شیر مصنوعی که زمینه ساز بیماری های قلبی و عروقی،مفصلی و دیابت در بزرگسالی ست و احتمال حاملگی زودرس مادر هستیم.

 

مواردی که بهتر است مادر شير ندهد

عضو هیئت علمی پژوهشگاه ناباروری ابن سینا ادامه داد: در برخی موارد نیز بهتر است مادر از دادن شیر به نوزاد خودداری کند مثل ابتلا به عفونت HIV چراکه ریسک انتقال عفونت از راه شير مادر وجود دارد. همچنین عفونت ويروسی سيتو مگال از راه شير منتقل می گردد البته در نوزادان نرم به علت عبور آنتی بادی از مادر تغذيه با شير مادر مانعی ندارد اما در نوزادان نارس كه سيستم ايمنی ضعيف است نبايد شير مادر داده شود.

اهمیت آموزش های قبل از زايمان

این متخصص بهداشت مادر و کودک در پایان خاطر نشان کرد: تشويق مادران در حين بارداری به شيردادن بعد از تولد نوزاد و آمادگی پستان ها و ماساژ قبل از زايمان در اواخر حاملگی، آموزش مادران بلافاصله بعد از زايمان و توصيه برای مدت 15-20 دقيقه در هر دفعه شيردادن، آموزش روش های شير دادن و استفاده نكردن آب وصابون و لوسيون به نوك پستان ها از جمله نکاتی ست که باید مورد توجه تیم درمانی قرار گیرد.

/انتهای متن/