با دیابت کنار بیاییم

سرویس سلامت به دخت/

مواد غذایی که ما می خوریم شامل سه دسته اصلی کربوهیدرات، چربی و پروتئین است. بخش اعظم غذای ما را این مواد تشکیل می دهند. البته مواد دیگری که ریزمغذی نامیده می شوند و ویتامین ها و املاح هستند، هم باید به مقدار لازم به بدن ما برسند. اما انرژی لازم برای فعالیت های مختلف از سوخت و ساز این سه گروه اصلی تامین می شود. کمبود هر کدام از این گروه ها موجب اختلال در سلامتی خواهد شد.

در شرایط طبیعی، کربوهیدرات ها که عمدتا در غلات، میوه ها و سبزی ها وجود دارند، بیشترین منبع سوخت هستند. این مواد بعد از جذب شدن وارد خون می شوند و در چرخه سوخت قرار گرفته و در نهایت به صورت گلوکز در دسترس سلول ها قرار می گیرند. سوخت گلوکز برای بدن ما خیلی ضروری است. در حال عادی سلول های مغزی، فقط از گلوکز برای تامین سوخت و فعالیت های خود استفاده می کنند و فقط هنگام قحطی از گروه چربی ها استفاده می کنند. اگر سلول ها نتوانند گلوکز را بسوزانند، بیماری دیابت به وجود می آید.

نقش انسولین

برای این که گلوکز وارد سلول شده و به کار بیاید، هورمونی به نام انسولین لازم است. این هورمون توسط لوزالمعده یا پانکراس ترشح می شود. در واقع انسولین دروازه بانی است که به گلوکز اجازه ورود به سلول می دهد. در غیاب انسولین، سلول ها با تمام نیازی که به سوزاندن گلوکز دارند، قادر به جذب و مصرف آن نیستند.

ممکن است لوزالمعده دچار بیماری شود و تولید انسولین متوقف شود. و یا ممکن است سلول نتواند از انسولین استفاده نماید. در هر حال و به هر علت که باشد، در غیبت انسولین، گلوکز پشت دیوار سلولی مانده و مقدارش در خون بالا می رود.

قند خون

در شخص سالم، قند خون بعد از غذا خوردن و جذب مواد، بالا می رود. انسولین به سرعت ترشح شده و گلوکز را به داخل سلول برده و به مصرف می رساند. و به سرعت قند خون به مقدار طبیعی، (کمتر از 100میلیگرم در سی سی) می رسد. اما در شخص دیابتی گلوکز نمی تواند به مقدار لازم و کافی وارد سلول شده به مصرف برسد. در این حالت سلول ها گرسنه می مانند؛ علی رغم این که غذای مورد نظرشان بیرون از سلول انباشته شده است.

علائم

وقتی قند خون بالا بماند و شخص دچار دیابت شود، علائمی ظاهر می شوند. شایع ترین این علائم عبارتند از:

 – حجم ادرار زیاد می شود (پرادراری)

 – شخص احساس تشنگی می کند

 – به علت احساس ضعف، بیمار مایل است بیشتر بخورد تا این احساس جبران شود. اما با پرخوری انرژی او زیادتر نمی شود.

 – خشکی زبان

 – خستگی زودرس و بی حوصلگی

علائم دیگری هم مشاهده می شوند که از ذکر آنها خودداری می کنیم.

تشخیص

با اندازه گیری قند خون ناشتا، یک الی دو ساعت بعد از غذا و هم چنین هموگلوبین A1C دیابت تشخیص داده می شود.

درمان

تشخیص دیابت در مراحل ابتدایی بسیار مهم است زیرا با کنترل قند خون از عوارض خطرناک آن جلوگیری می شود.

– اقدام مهم در درمان، افزایش تحرک و ورزش به طور مرتب و مداوم است. یکی از منافع ورزش، افزایش فعالیت انسولین و نفوذ آن به داخل سلول است.

– قدم دیگر، کنترل رژیم غذایی است.

– کنترل وزن

– پیروی از دستورات دارویی

– معاینه ته چشم در فواصل معین

کنترل قند خون به طور 24 ساعته و نه فقط قند ناشتا

برای درمان و کنترل دیابت، همکاری خانواده و اطرافیان بسیار کارساز است. بعضی بیماری خود را پنهان می کنند و خود را در محدودیت های مضر قرار می دهند.

پیشگیری

– کنترل وزن و مقابله با افزایش وزن

– توجه به علائم بیماری و در صورت مشاهده علائم به پزشک مراجعه شود

– افزایش تحرک، ورزش مداوم و مرتب از سنین نوجوانی و جوانی

– در صورتی که یکی از بستگان درجه یک به دیابت نوع دو مبتلا باشد آزمایش قند خون از سی سالگی و در غیر این صورت در چهل سالگی به بعد و در فواصل یکی دو سال و یا بر حسب توصیه پزشک، انجام شود.

اندازه گیری قند خون ،روزی چند بارو چه موقع

بهتر است بیماران دیابتی اعم از آن هایی که با داروی خوراکی و یا با انسولین درمان می شوند قند خون خود را اندازه گیری کنند. مبتلایان به دیابت نوع 2 که انسولین تزریق می کنند بهتر است حداقل روزی سه الی چهار بار به این کار اقدام نمایند . توصیه می شود قبل از هر وعده غذا ، و قبل از خواب قند خون را کنترل نمایند .

سایر بیماران دیابتی که با داروی خوراکی درمان می شوند بهتر است دو نوبت قبل از غذا و دو نوبت بعد از غذا قند خون را کنترل کنند .

با بررسی قند خون در ساعات مختلف روز ، پزشک می تواند دارو و انسولین بیمار را جهت کنترل مناسب قند خون تنظیم کند

تاثیر ورزش بر دیابت و چاقی چیست؟

ورزش خطر ابتلا به دیابت را کاهش می دهد و چاقی این خطر را افزایش می دهد . اگر کسی حداقل 5 بار در هفته ورزش کند سالم تر و ایمن تر از کسانی است که به ندرت ورزش می کنند و یا هیچگاه ورزش نمی کنند . در واقع ، کسی که افزایش وزن دارد چنانچه هفته ای 5 بار ورزش کند خطر ابتلا به دیابت در او بسیار کاهش می یابد . افراد چاق در صورتی که 5 بار در هفته ، و نه کمتر ، ورزش کنند می توانند چنین بهره ای را در پیشگیری از این بیماری داشته باشند .

دکتر شریفه جعفری/ انتهای متن/