قانون درباره ثبت و حذف وقایع ازدواج و طلاق در شناسنامه چه می گوید؟

سرویس اجتاعی به دخت/

به منظور حفظ کیان خانواده، ثبت واقعه ازدواج دایم، طلاق و رجوع مقرراتی الزامی است. چنانچه مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی مبادرت به ازدواج دایم، طلاق و رجوع کند به مجازات تعزیری یا یک سال حبس محکوم می شود. مسئولیت ثبت رسمی وقایع ازدواج دایم و طلاق و رجوع نیز به عهده مرد گذاشته و برای زن مجازاتی پیش بینی نکرده است. ولی زن می تواند برای ثبت وقوع ازدواج و طلاق دادخواست به دادگاه تقدیم کند از دادگاه بخواهد مرد را ملزم به ثبت ازدواج یا طلاق یا رجوع کند.

به گزارش پایگاه آموزشی مهداد، ثبت ازدواج مزایای زیادی دارد مانند اینکه مرد یا زن نمیتواند منکر ازدواج شوند یا اینکه دو یا چند نفر ادعای همسری یک نفر را بکنند. همچنین یکی از همسران نمی تواند وجود فرزند یا فرزندان را منکر شود؛ به همین دلیل بحث اثبات زوجیت کمتر در دادگاه ها مطرح می شود. به دلیل وجود مزایای فوق و مانند آن بود که قانونگذار در سال 1310 ثبت و ازدواج و طلاق و رجوع را قانونی و اجباری اعلام کرد و برای مرد و عاقدی که در غیر از دفاتر رسمی ازدواج و طلاق مبادرت به ازدواج و طلاق و رجوع می کردند تا 6 ماه حبس در نظر گرفته بود.

بعد از انقلاب نیز در قانون مجازات تا یک سال حبس برای مرد پیش بینی شده است و چنین آمده است؛ به منظور حفظ کیان خانواده، ثبت واقعه ازدواج دایم، طلاق و رجوع مقرراتی الزامی است. چنانچه مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی مبادرت به ازدواج دایم، طلاق و رجوع کند به مجازات تعزیری یا یک سال حبس محکوم می شود.

صدور شناسنامه از جمله وظایف اداره ثبت احوال است. شناسنامه از روی دفاتر ثبت کل وقایع صادر میشود و در آن به نکاتی چون نام، نام خانوادگی، تاریخ تولد، تاریخ تنظیم سند اشاره شده است. از جمله مشخصات و اطلاعاتی که در شناسنامه درج می شود و صفحه مخصوص به آن اختصاص داده شده، ثبت ازدواج، طلاق، وفات همسر، ولادت فرزندان است.

دارندگان دفاتر رسمی ازدواج و طلاق وظیفه دارند تا وقایع ازدواج و طلاق یا رجوع بعد از طلاق را در دفاتر مربوط ثبت کنند و نیز مکلفند واقعه ازدواج و طلاق یا رجوع را در شناسنامه زن و مرد در صفحه مخصوص درج، امضا و مهر کنند و حداکثر هر 15 روز، یک بار این وقایع را روی فرم های مربوط فهرست کنند و به اداره ثبت احوال محل تحویل دهند و رسید دریافت دارند. قانونگذار عدم ثبت وقوع ازدواج، طلاق و رجوع را جرم دانسته و مسئولیت ثبت رسمی وقایع ازدواج دایم و طلاق و رجوع نیز به عهده مرد گذاشته و برای زن مجازاتی پیش بینی نکرده است. ولی زن می تواند برای ثبت وقوع ازدواج و طلاق دادخواست به دادگاه تقدیم کند از دادگاه بخواهد مرد را ملزم به ثبت ازدواج یا طلاق یا رجوع کند.

طرح دعوای کیفری در این زمینه به عبارت دیگر تقاضای مجازات مردی که از ثبت ازدواج امتناع می کند، منوط به شکایت شاکی خصوصی است ولی با اعلام گذشت وی، تعقیب و رسیدگی پرونده متوقف نمی شود، بلکه متهم به مجازات می رسد.
اگر ازدواجی در دفتر رسمی ازدواج به ثبت نرسیده باشد چگونه می توان آن را ثبت کرد؟
ازدواجی که در دفتر رسمی ازدواج به ثبت نرسیده باشد درصورت وجود شرایط زیر در شناسنامه زن وشوهر ثبت می شود:

1- ارایه اقرارنامه رسمی مبنی بر وجود رابطه زوجیت بین متقاضیان ثبت واقعه ازدواج، بنابراین اگر یکی از زن و مرد این اقرارنامه را ارایه نکند یا منکر ازدواج باشد در شناسنامه آنان این ازدواج ثبت نمی شود و برای حل اختلاف باید به دادگاه مراجعه کنند.

2-در هنگام تنظیم اقرارنامه سن زوج 20 سال و سن زوجه از 17 سال کمتر نباشد، گرچه در این خصوص عقیده غالب آن است که ملاک در این خصوص سن بلوغ شرعی یعنی برای پسر 15 سال و دختر 9 سال قمری است.

3-گواهی اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه های زوجین مبنی بر اینکه نامبردگان در تاریخ اعلام واقعه در قید ازدواج دیگری نیستند.
آیا واقعه طلاق یا رجوع یا فسخ ازدواج در شناسنامه های زوجین باید ثبت شود؟ در صورت مثبت بودن پاسخ راهی برای حذف آن وجود دارد؟

همه وقایع ازدواج و طلاق یا وفات زوج یا زوجه و رجوع و بذل مدت و فسخ نکاح باید در دفاتر ثبت کل وقایع ثبت شود ولی در مورد ثبت این وقایع در شناسنامه باید گفت:

1-در المثنای شناسنامه مرد یا زن آخرین ازدواج و طلاق یا بذل مدت و در صورت تعدد زوجات آن تعداد ازدواج که به قوت خود باقی است منعکس می شود.

2-ازدواج و طلاق غیر مدخوله در المثنای شناسنامه درج نمی شود یعنی نه در المثنای شناسنامه زن و نه مرد.
آیا می توان هنگام ازدواج از طریق دفتر ازدواج در مورد سابقه نکاح طرف مقابل از اداره ثبت احوال پرسش کرد؟

افشای اطلاعات مذکور در دفاتر ثبت کل وقایع و اسناد سجلی جز برای صاحب سند و مقامات قضایی و دولتی ذیصلاح ممنوع است و در مورد مقامات قضایی نیز باید توجه داشت که این مقامات هنگامی مجوز استعلام از اداره ثبت احوال را دارند که به جهات قانونی موضوعی مربوط به صاحب شناسنامه نزد آنان مطرح برای رسیدگی باشد.

اگر دختری که قبلا ازدواج کرده و در المثنای شناسنامه او به واسطه غیر مدخوله بودن واقعه طلاق نیامده است با دیگری ازدواج کند آیا به عنوان فریب در ازدواج قابل تعقیب است؟

چنانچه هر یک از زوجین که قبل از ازدواج طرف خود را به امور واهی از قبیل داشتن تحصیلات عالی، تمکن مالی، موقعیت اجتماعی، شغل و سمت خاص و تجرد و امثال آن فریب دهد و عقد ازدواج بر مبنای هر یک از آنها و در مثال ما بر مبنای اینکه زن قبلا ازدواج نکرده عقد واقع شود، فریب دهنده به حبس از 6 ماه تا 2 سال محکوم می شود.
آیا ثبت واقعه ازدواج یا طلاق الزامی است؟

ثبت واقعه ازدواج دایم نه موقت طلاق و رجوع الزامی است و اگر مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی ازدواج دایم کند یا مبادرت به طلاق یا رجوع کند به حبس تا یک سال محکوم می شود.
اگر در عقد شرط شود که مرد باید مجرد باشد ولی پس از عقد معلوم شود که شوهر در هنگام عقد مجرد نبوده است، آیا زن می تواند از او شکایت کند؟

اگر هر یک از زن و مرد قبل از عقد خود را مجرد معرفی کند یا در یکی از آنان تجرد شرط شده باشد علاوه بر اینکه متخلف قابل تعقیب کیفری است یعنی قانون برای خاطی مجازات تعیین کرده است، طرف مقابل حق فسخ دارد و می تواند عقد نکاح را فسخ کند و در این خصوص فرقی بین ازدواج دایم و موقت نیست.

منبع:حمایت/انتهای متن/