فرش یک کالای هنری سرمایه ایست

فاطمه قاسم آبادی/

فرش از دیرباز جزئی جدایی ناپذیر از زندگی مردم ایران بوده است که

با توجه به سهولت ایجاد ارتباط بین هنرمندان نقاط مختلف و پیشرفت تكنیك طراحی و نقش پردازی، فرش همگام با سایر هنرها و صنایع مردمی رو به تكامل رفته است .

طرح های محلّی به نقاط دیگر برای بافت فرستاده می شود و هنرمندان از نتایج تجربیات دیگر همكاران خویش كاملاً با خبر می گردند. وسایل كار طراحی پیشرفت نموده و تكنیك جدید به كمك هنرمندان آمده و ایشان به مهارت در تهیه و تكثیر طرح های خود اقدام می كنند.

 

تاثیر فرش ایرانی بر اقتصاد

بازار های فرش جهانی به ویژه از اوایل قرن بیستم میلادی رونق گرفته و این خود تشویق دست اندركاران را در پی داشته و به ویژه در تبریز، كرمان، كاشان، اصفهان، اراك ، داد و ستد این كالای ارزشمند را رونق داده و در این زمان است كه بازار صادرات فرش های نو و كهنه گرم شده و كارگاه های بزرگ برای پاسخگویی به تقاضاهای روز افزون دایر گردیده است.

این قالی ها به اروپا به ویژه كشور آلمان و آمریكا حمل می گردد و موجبات تقویت بنیه مالی كشور را در حد خود فراهم می سازد و تجارت خارجی را به سرمایه گذاری در تولید فرش های مورد درخواست شان تشویق و ترغیب می نماید.

مجموعه این اقدامات طی قرن اخیر در جهت تقویت بنیه اقتصادی كشور مؤثر بوده، اما دخالت فروشندگان و صاحبان سرمایه در كار طرح و رنگ فرش و سفارشات غیر مسئولانه ایشان به كیفیت این دستباف لطمه وارد ساخته است.

 

مشکلات و اشتباهات

مردم کشور ما به خاطر علاقه ای که به فرش دستباف دارند بیشتر به خرید و تهیه ی این فرش هستند منتها در چند سال اخیر خرید فرش دستباف برای عامه مردم به مراتب سخت تر از گذشته شده است. دلیل این قضیه چیست؟

عدم نظارت صحیح بر كار بافت فرش و بسیاری عوامل دیگر از جمله قیمت ها و چگونگی صادرات طی نیم قرن گذشته، رقبای فرش ایران را به میدان رقابت كشانده است .

از سوی دیگر سودجویان را به سوء استفاده از غفلت دست اندركاران و انجام تقلب در مراحل مختلف تهیه موارد اولیه و تولید فرش وا داشته است.

در نتیجه موجبات سقوط كیفیت و كمیت و گرمی بازار فرش ایران و بالا رفتن قیمت در خود کشور را فراهم نموده است.

به منظور ارتقاء سطح كیفی این دستباف ارزشمند و تداوم این هنر پرآوازه ایرانی هوشیاری و كوششی همه جانبه لازم است كه امید است عشق و علاقه عامه مردم به این میراث اجدادی خود تعهد به کوششی این چنین را در ضمیر كلیه دست اندركاران بیدار سازد.

 

چپاول فرش ایرانی

با اشغال کشور بوسيله افغانها (1722-1721 ميلادي) اين صنعت و هنر رو به انحطاط گذاشت.

در قرن نوزدهم قالي های ايرانی ، بويژه فرش های نفيس ناحيه تبريز به اروپا راه يافتند. از سوی کشورهای اروپايی نمايندگانی به تمام کشورهای مشرق زمين گسيل شدند و با رقابت بسيار فشرده کليه فرش های کهنه و عتيقه را گردآوری کرده به قسطنطنيه که هنوز هم مهم ترين بازار قالی مشرق زمين بود فرستادند.

با به پايان رسيدن منابع فرش های کهنه ، شرکت های انگليسی (زيگلر 1883 م) آمريکايی و آلمانی به طور نامحدود اقدام به تاسيس کارگاه هايی در تبريز ، سلطان آباد(اراک) ، کرمان کردند. اين روال تا جنگ جهانی اول که توليد قالی به طور قابل توجهی افزايش يافته بود، ادامه داشت.

 

زیبایی مثال زدنی فرش و تابلو فرش ایرانی

در طول تاریخ، فرش و تابلو فرش های ایرانی از نظر زیبایی و هنر نقش مهمی در اقتصاد کشورو خانواده ها داشته که شایسته است بیشترتوجه به این هنر ارزشمند که یادگار نیاکان ما می باشد و برای خلق آن رنج های زیاد و راه های بسیار طی شده است داشته باشیم. باید پذیرفت که پیدایش هنر ارزنده قالی بافی به یکباره و خلق الساعه نبوده است؛ بلکه به تدریج و بنا به اصول علمی و روند قدم بقدم روبه رشد حسب قواعد سنت تمدن ها و میزان علاقه واحتیاجات مردم آن روزگار بوده که راه تکامل در بافت وسایر عوامل تولید را پیموده است تا به زمان خشایارشا حدود 2489سال قبل رسیده است .

پس قدمت و پیشینه فرش را در ایران باید در سده های بسیارقبل جستجو کرد و مسائل اجتماعی مردم هر عصر مدیون جامعه پیش از خود بوده که تجربیات هنری خود را به نسل جوان تر آموخته است.

درست است که یک تخته فرش و یک روانداز اسب در منطقه پازیریک بخش جنوبی سیبری بدست آمده و تاریخ بافت آن را حدود سده پنجم قبل از میلاد می داند ولی آراء و عقاید فرش شناسان و پژوهشگران بطور پراکنده بر آن است که قدمت فرش بافی به تمدن های پیش تر ایران می رسد. ادله این تفکر با توجه به زیبایی بافت و نقش و نگار موجود در فرش مضمون رشد تمدن و پیشرفت هنر بافندگی و صنایع دستی آن روز ایران بوده است.

 

نکاتی که تمامی استادکاران فرش بر آنها اتفاق نظر دارند عبارت اند از:

*پیدایش قالی و گلیم به یکباره نبوده وبه تدریج از سده پنجم قبل از میلاد به تکامل رسیده است و باید نتیجه گرفت خلق این هنر از خیلی پیش تر آغاز شده است.

*خلق اولیه فرش در ایران بوده وبعدها از طرق مختلف به سایر نقاط انتقال یافته است.

*فرش ایران در طول تاریخ اعتبار جهانی داشته و همیشه بعنوان یک کالای ارزنده و سرمایه ای ایفای نقش کرده است.

/انتهای متن/