بانو امین زنی متفاوت و پیشرو

سرویس فرهنگی به دخت/

جوان بودم که خبر رحلت بانوی مجتهده خانم نصرت السادات امین را شنیدم . درست سی سال پیش .تا آن زمان نمی دانستم که زن ها هم به اجتهاد می رسند و این را هم نمی دانستم که با یکی از بزرگ ترین آن ها معاصر بوده ام.شاید آن روزها مثل حالا واحد خواهران حوز ه علمیه گسترش پیدا نکرده بود وخیلی از زنان ما چنین مشتاقانه به کسب علوم دینی نمی پرداختند .

یادم می آید برای تهیه گزارشی از زندگی این بانوی ناشناخته به اصفهان محل زندگی ایشان رفتم. با شاگردان شان از جمله خانم علویه همایونی که مدت 50  سال در محضر این بانوی بزرگوار شاگردی کرده بود، صحبت کردم  .هر چه بیشتر از ایشان دانستم ،  بیشتر به خارق العاده بودن شان پی بردم . زنی تاجر زاده که از زندگی مرفه پدری پس از ازدواج با پسر عموی خود  به زندگی تاجر دیگری وارد می شود، اما بر خلاف انتظار، بانو امین نه تنها غرق در زندگی مادی نمی شود ،بلکه با کسب اجازه از همسرش ، در شرایط سخت آن زمان که غالب مردها بی سواد بودند چه رسد به زن ها و در شرایطی که محلی برای تحصیل علوم دینی برای ایشان نبوده ، در همان منزل و از پشت پرده از معلمین خود درس می گیرد و مراتب تحصیل را تا رسیدن به مرحله اجتهاد طی می کند .  بانو امین از خاندان سادات خاتون آبادی بودند و نسب شریف شان به امام سجاد (ع) می رسد .گر چه فقاهت و عالمیت در خاندان او امری رایج بوده، ولی نصرت السادات  امین در سایه ترک معصیت ، استفاده از وقت و مطالعه مداوم ، تفکر و تعقل ،جرأت و پشتکار ،میانه روی و اعتدال ، تهجد و شب زنده داری ،خلوص  و داشتن قلبی سلیم که این همه را نیز با مجاهدت و توجه به خدای متعال به دست آورد ،کاری کرد کارستان .تنها مجتهد شدن او خرق عادت نبود.آن چه برای اصلاح جامعه انجام داد ،دین داری صحیح او را ثابت می کرد .زنی که در اثر تهذیب نفس به مراتب بالای عرفان رسیده بود آن چنان که خود می گوید:

“آنچه در علوم و معنویات، غیر از بحث الفاظ فهمیده ام بیشتر از همین راه ها بوده و در نوشته هایم کمتر از امور خارجی کمک گرفته ام، نمی گویم از غیب خبر دارم و از حال و باطن کسی، اما اغلب معنویات و معارف خود را از استاد فرا نگرفته ام، بلکه از همین حالات به دست آورده ام و غالب نوشته هایم با ارشاد خداوند و کمک او بوده است.”

بانو امین در مسیر زندگی طوری حرکت کرد که نشان داد که تنها به فکر خویشتن نیست. با اینکه تمام تحصیلات ، تحقیقات و تالیفاتش را در محیط بسته خانه به انجام رسانید ، اما برای دختران  جامعه که اگر می خواستند تحصیل کنند ، باید به مدارس استثمارگران انگلیسی با آموزگاران مسیحی می رفتند،دبیرستانی را تأسیس کرد تا خانواده های مذهبی با خیال راحت دختران شان را به مدرسه بفرستند.برای ترویج علوم الهی نیز “مکتب فاطمیه “را بنا گذاشت.منزلش هم محل تجمع زنان فامیل بود که پس از پرسش و پاسخ،نماز جماعت را در معیت این بانوی فاضله می خواندند.

حضرات آیات عظام سید محمد کاظم شیرازی، عبدالکریم حائری یزدی ،میرزا اقا اصطهباناتی ، شیخ مرتضی مظاهری و آیت الله مرعشی نجفی از جمله بزرگانی بودند که پس از پرسش و پاسخ کتبی در سطوح عالی علوم دینی و پس از  اثبات کتابت پاسخ ها از سوی این بانوی فقهیه ، اجازه اجتهاد را برای ایشان صادر کردند.

نصرت السادات امین برای فرار از مهمانی های دولتی زمان رضا خان که اشراف و تجار مجبور به آوردن همسران خود بودند ،مدتی به قم می رود.

بانو امین که متولد  1265خورشیدیست، هنگام رحلت یعنی خرداد 62  نود و هفت ساله بود. با توجه به اوضاع در سی سال گذشته در می یابیم که این بانوی فاضله تمام کمالات علمی و معنوی خود را زمانی به دست آورد که جامعه ایرانی در تاریکی جهل و بی سوادی به سر می برد .او نسبت به زنان هم عصر خویش بسیار متفاوت زیست و زنی پیشرو بود .خودش می گوید:

«در موقعیت امروز آن چه برای زنان در درجه اول اهمیت قرار دارد، این است که با نفس و دلخواهی های خود در مورد زر و و زیور و طرز لباس پوشیدن خود و به مدل های گوناگون در آمدن، مبارزه کنند. با این که این کار مشکل به نظر می رسد، ولی در نتیجه به کمالات معنوی زودتر نائل می شوند. پس بهترین جهاد زنان حفظ پوشش است.

همان طور که در کتاب روش خوشبختی نوشته ام سعادت شما (خواهران) به دو جنبه جسمانی و روحانی بستگی دارد که باید مراقب هر دو باشید. باید در صدد تکمیل صفات نیک و انسانی بر آئید و از صفات بارز زن همان پاکدامنی و عفت است.

زنان تا حد امکان باید خود را در مقابل چشم مردان نا پاک و پلید قرار ندهند. زیرا شرافت زن نزد تمام عقلا در جامعه، در عفت اوست.

من مخالف تحصیل کردن خانم ها نیستم، تحصیل کنند و علم بیاموزند لکن با حفظ نفس و آبروی اسلام .”

مقایسه ای بکنیم با زمانه کنونی که آیا ما از این همه فرصت و ابزار برای پیشرفت و تعالی چه گونه استفاده می کنیم ؟

 بانوی ایرانی

  اربعین هاشمیه ، مخزن العرفان در تفسير قرآن، مخزن اللئالي معاد، روش خوشبختي،سیر وسلوک و اخلاق تنها بخشی از عناوین نوشته های ایشان است که همه آنها ونیز بقیه تألیفات ایشان نه با نام خودشان  با عنوان “یک بانوی ایرانی”به چاپ می رسید.

گرچه علما و عارفانی چند، محضر ایشان را درک کردند ، از جمله علامه طباطبایی ،آیت الله مرعشی نجفی ،استاد محمد تقی جعفری و شهید مطهری، اما  او نزد عامه مردم زمان خود ناشناخته بود.

پس از گذشت سال ها توفیقی حاصل شد و نوروز 91به همراه فرزندان جوان خود که هر سه از مؤمنین به راه و فضایل ایشان هستند، برای زیارت مرقد بانو امین به تخت فولاد اصفهان رفتم .مرقدی که با هزینه شخصی تنها پسر ایشان ساخته شده ،بنایی با آجر قرمز و در هیئت چادر به منظور تاکید و توصیه به حجاب..آرامگاهی متفاوت ،درست مثل زندگی اش.

یادم می آید سی سال پیش ،در پایان گزارش ، روزی که اصفهان را به مقصد تهران ترک می کردم ،حاج محمد علی امین ،تنها فرزند بانو ، چند جلد از تألیفات ایشان را که اتفاقا کتاب های تفسیر قران بانو نصرت السادات امین بود ، از کتابخانه شخصی مادر مرحومه اش به من هدیه کرد . بعد از سی سال ، این مجلدات ،نفیس ترین میراثی ست که برای فرزندان جوانم به یادگار می گذارم.

این نوشته تنها یاد و معرفی مختصریست از یکی از مفاخر فرهنگی سرزمین مان. برای آشنایی بیشتر با مجتهده نصرت السادات امین می توانید به سایت “بانوی ایرانی “ مراجعه کنید و حتی با یک کلیک روی فایل صوتی سایت ،صدای نازنین این بنده خوب خدا را که با لهجه شیرین اصفهانی راه بندگی را به ما می آموزد، بشنوید .

فرزانه م/انتهای متن/