آب، سروَر همه نوشیدنی هاست
بهترین نوشیدنی آب است اما چه آبی برای نوشیدن انسان مناسب تر است؟ آیا همه انواع آب خاصیت و کیفیت یکسانی دارند؟
مهناز فولادوند/
آب، اساسی ترین جزء تشکیل دهنده ترکیب سلولی است. بیشترین حجم بدن انسان، حیوان و گیاه را آب تشکیل داده است. حدود دو سوم حجم بدن انسان، آب است که شبیه ترین ترکیب مولکولی موجود در طبیعت به بافت های بدن انسان است. سه چهارم وسعت کره زمین هم از آب تشکیل شده و این مقدار 4/1 میلیارد کیلومتر مربع است که فقط 36 میلیون کیلومتر مربع یعنی 6/2 درصد آن آب شیرین و از این مقدار 77 درصد در کلاهک های یخی قطبی، کوه های شناور یخی و یخچال های طبیعی، ذخیره شده و تنها 23 درصد اختیار ماست که از این مقدار 90 درصد آب های زیرزمینی است و بقیه هم در رودخانه ها و دریاچه ها و در گیاهان و بدن حیوانات و در جو است.[1]
آب در قرآن
در قرآن کریم با تعبیرهای مختلف بیش از پنجاه بار از آب به عنوان ماده ای پاک و پاک کننده و منشأ حیات یاد شده است. در تفسیر طبرسی، رزق به باران تفسیر گشته که روزی موجودات است و یکی از اثرات گناهان، کمبود باران ذکر شده است.[2]
طبیعت آب، سرد و تر (زمستانی) است و در تماس و ارتباط با عناصر دیگر تغییر طبیعت نمی دهد.[3]
امیرالمؤمنین(ع) آب را سروَر همه نوشیدنی ها، چه در دنیا و چه در آخرت می دانند.
انواع آب ها
آب ها، انواع مختلفی دارند که عبارتند از:
- آب باران: برترین آب، آب باران بوده که نسبت به آب های دیگر خالص تر و لطیف تر و گواراتر است ولی به خاطر همین خالص و لطیف بودنش خیلی سریع بدبو و فاسد می شود؛ چرا که آب خالص و لطیف اثرپذیری اش زیاد است. اگر آب باران جوشانده شود دیرتر فاسد می شود. بهترین نوع آب باران آن است که آهسته و کم کم ببارد. از نظر شیخ الرئیس ابوعلی سینا فردی که دچار اسهال است باید آب آشامیدنی اش، آب باران باشد.
آب تقطیر شده از لحاظ کیفیت، شبیه آب باران است؛ هم آب مقطّر حاصل از دستگاه قوع و انبیق[4] و هم آب مقطّر ناشی از ترشح دیواره کوزه، خم و ظروفی با سطح متخلخل (دارای روزنه های ریز و با فاصله)
- آب چشمه: بعد از آب باران، بهترین آب از جهت لطافت، آب چشمه های جاری و عمیق است که شیرین، صاف، شفاف و خوش طعم و بوست که خاک زمین آن خالص و پاک و مخلوط با سنگ ریزه های سرخ یا پر سنگ است و با شدت می جوشد. همچنین هر چشمه ای
- که آب آن از مکان بلندی مانند بالای کوه یا دامنه آن به پایین جریان یابد و اوصاف مذکور را داشته باشد، از بهترین آب هاست.
- رودهای جاری: بعد از آب چشمه، آب رودهای جاری از بهترین آب ها می باشد که منبع آنها مرتع و خاک بستر آنها پاک و پوشیده از سنگریزه سرخ رنگ باشد، دارای جریان سریع بوده و جهت حرکت شان از مغرب و جنوب به سمت مشرق و شمال باشد. گفته شده که همه صفات مذکور در آب رود نیل وجود دارد.
- آبگیرها و تالاب های وسیع: بعد از آب های مذکور، آب آبگیرها و تالاب های وسیع و عمیقی که خاک آنها پاک و پاکیزه باشد، آب شان صاف، شیرین و گوارا بوده و سطح فوقانی و روی آب شفاف و آشکار باشد، اطراف شان خالی از درختان و گیاهان بوده و باد شمال و شرق بر آنها بوزد و سبب تموج و تحرک آنها گردد.
- آب برف و یخ و تگرگ: آب ناشی از ذوب شدن یخ و برف و تگرگ برای اعصاب و دستگاه تنفس و دیگر احشاء مضر است. مدت مکث این آب در اعضا و جوارح بیشتر از آب معمولی است و باعث ضعف و سستی در اعضا می گردد. البته آب برف را می توان در برخی افراد تجویز کرد؛ چرا که باعث تر و تازگی پوست می شود.
- آب چاه و قنات: آب چاه و قنات معمولا از آب رودها و آبگیرهای وسیع و پاک سنگین تر می باشد. بهترین آنها آب چاه های وسیع و عمیق است که آب فراوان دارد که مجرای آنها از سمت شمال یا مغرب باشد و دائماً از آنها آب کشیده شود.
بهترین آب قنات، آب قنواتی است که سرچشمه آنها در مکان بلند و مرتفع قرار داشته و فراوان، شیرین، صاف، سبک و دارای جریان تند و سریع باشد.
آب هر چاه یا قناتی که صفات فوق را نداشته، طعم و بوی آن تغییر کرده باشد یا اینکه مدتی در یک جا جمع شود به صورت محبوس، ساکن یا مدت زیادی بدون استفاده توقف داشته باشد، تولید بیماری های زیادی می کند.[5]
- آب دریا: آشامیدن این آب که شورو بسیار تلخ است، خیلی زیان آور است. شنا کردن در آن برای رفع سوزش، درمان نیش حشرات زهردار، اکثر بیماری های ناشی از غلبه سردی به بدن (روماتیسم، فراموشی و…) و استسقاء مفید است.[6]
منبع : مجله ی موعود ، اسفند ماه سال 1388 ، شماره 109 – دیدگاه حکما، قدما و عرفای اسلامی در مورد آب
[1] . فیزیولوژی گایتون
[2] تفسیر نمونه
[3] جرجانی، الأغراض، کتاب اوّل، گفتار اوّل، باب 6
[4] وسیله تقطیر مایعات
[5] سید بهاءالدوله حسن بن قلم بن محمد نوربخش، خلاصه التجارب، ص 159؛ الأغراض، بخش دوم، جزء دوم، باب 6
[6] ابن بغدادی، تقدیم الصحه
ادامه دارد…
/انتهای متن/
