باختر، شیرزنی از عشایر لرستان

از ابتدای شروع نهضت اسلامی مردم ایران به رهبری خمینی کبیر(ره)، زنان و مردان بسیاری به صف مجاهدان پیوستند و در راه اسلام از هیچ کوششی، حتی بذل جان دریغ نکردند. آن وقت در میان بانوان شهیدی که در راه حمایت از نهضت اسلامی خون پاکشان بر زمین ریخت، اولین بانوی شهید از شیرزنان عشایر است. بانوئی به نام «باختر بیگلری» که داستان زندگی و شهادت او بسیار شورانگیز است…

شیردخت ایل نفر

در سال ۱۳۰۴ دختری در میان عشایر طایفه لرونفر از ایل «نفر» متولد شد که نامش را «باختر» گذاشتند. دختری با چهره ای درخشان و پیشانی ای بلند. پدرش مانند بقیه مردان طایفه دامدار بود. باختر کودکی اش را در طبیعت بسیار زیبای جنوب منطقه لارستانِ استان فارس و شمال استان خوزستان در ییلاق ها و قشلاق ها گذراند.

نوجوان که شد با یکی از جوانان معتقد و سلحشور ایل نفر به نام «درویش بزرگی» ازدواج کرد. در سال های سیاه و خفقان آور دوره رضاشاه، نه تنها «باختر» که تمام عشایر ایران از سیاست های ظالمانه پهلوی اول، در تخته قاپو کردن عشایر–یکجانشینی اجباری- و غارت اموال شان توسط عمال حکومتی خاطرات تلخ بسیاری داشتند.

اما تنها مرجع رسیدگی به آلام آنها در آن سال های سیاه و حتی سالهای بعد از روی کار آمدن پهلوی پسر، «دستگاه روحانیت و مراجع تقلید» بودند. برای همین عشایر ایل نفر مانند بسیاری از مردمان ایران زمین گوش به فرمان رهبران دینی خود بودند…

وقتی قیام آغاز شد

با فرا رسیدن سال ۱۳۴۲٫ش و شروع نهضت امام خمینی(ره) علیه سیاست های استبدادی و ضد مذهبی محمدرضا پهلوی، اخبار آن به عشایر منطقه لارستان رسید. برای همین دو تن از بزرگان و خوانین ایل «نفر» یعنی زیادخان بیگلری و رستم خان به نزد آیت الله سیدعبدالعلی آیت اللهی نماینده امام خمینی(ره) در منطقه لار رفتند و از ایشان درباره نهضت اسلامی امام کسب تکلیف کردند.

در آن جلسه بزرگان ایل متوجه عمق جنایت های حکومت پهلوی پسر علیه علما و طلبه ها در واقعه مدرسه فیضیه می شوند و در همان جلسه اعلام می کنند که آماده قیام علیه حکومت و حمایت تمام از نهضت اسلامی امام خمینی هستند.

بانو باختر به صف مجاهدان پیوست

وقتی بزرگان ایل تصمیم به قیام و حمایت از نهضت امام خمینی(ره) را گرفتند، بانو باختر که شوهرش «درویش خان» و برادرش «زیادخان» هم جزء مجاهدان بودند، تصمیم گرفت با فرزندانش به کمک آن ها بشتابد. در نخستین مرحله قیام عشایر ایل به پاسگاه روستای عماده منطقه لارستان حمله کردند و از آنجا سلاح و مقداری مهمات را به غنیمت گرفتند.

در مرحله بعد قیام کنندگان برای حفظ جان زن و فرزندان خود به کوهستان کوچ کردند تا بتوانند در نقاط صعب العبور کوهستان در مقابل ارتش شاه ایستادگی کنند. مقاومت و جنگ های پراکنده با ارتش شاه نزدیک یک سال طول کشید تا اینکه رژیم برای درهم کوبیدن قیام عشایر دست به حقه و نیرنگ زد…

آن روز که شهید شد…

براساس نقشه ارتش، یک سرهنگ ارتشی با پوشیدن لباس روحانیت خود را به مردم عشایر منطقه لارستان رساند و با گفتن اینکه فرستاده امام خمینی(ره) است و باید پیام ایشان را به قیام کنندگان ایل لر و نفر برساند، مردم را فریب داد و نشانی محل سکونت قیام کنندگان را در کوهستان های جنوب منطقه لارستان به دست آورد.

به این ترتیب شبانه ارتش شاه به طرف گرمشت (کوهستان محل اختفای قیام کنندگان) حرکت کرده و صبح روز ۲۹ خرداد ۱۳۴۳٫ش در حالیکه مجاهدان در حال خواندن نماز صبح بودند را به شکل ناگهانی به توپ و گلوله بستند. 

در اندک زمانی نزدیک به ۱۱۷ نفر از مردمان ایل از مجاهدان گرفته تا زنان و کودکان به شهادت رسیدند. در میان شهدا اما زیادخانم برادر، درویش خان شوهر و پسر نوجوان بانو «باختر بیگلری» هم بودند. بانو باختر  با دیدن جسم غرق به خون شوهر و پسرش، تنفگ برنو آن ها را به دست گرفت به میان سنگ لاخ ها فرار کرد.

جهاد و جنگ افراد باقی مانده با عمّال شاه چند روز ادامه پیدا کرد ولی به دلیل کمبود نیرو و سلاح، در نهایت این اندک مجاهدان در روز ۲ تیر ۱۳۴۳٫ش شکست خوردند. تعدادی شهید و تعدادی هم اسیر شدند. آنوقت بانو باختر بیگلری جزء مجاهدانی بود که با شلیک گلوله در آن روز شهید شد؛ تا اولین بانوی شهید نهضت اسلامی مردم ایران به رهبری خمینی کبیر باشد.

منبع:

کتاب «تاریخ تحولات ایل نفر در عصر پهلوی»، نوشته رسول احمدلو، ناشر نوید شیراز، چاپ اول ۱۳۹۲٫ش

انوشه میرمرعشی /انتهای متن/