آیا من معتادم؟

یکی از موارد مورد بحث بین والدین و فرزندان بر سر استفاده بیش از حد از اینترنت است. در بسیاری از خانواده ها دیده می شود که کودکان، نوجوانان و جوانان ساعاتی بین ۴ تا ۱۶ ساعت را صرف استفاده از بازی های اینترنتی و فضای مجازی می کنند. با بالا رفتن اطلاعات والدین در خصوص اختلالات فضای مجازی که بیشترین نمود ظاهری آن روحی و روانی است، اعتراض خانواده ها به نگرانی تبدیل می شود.
بحث اعتیاد اینترنتی که مانند برچسبی بر تمامی کسانی که خود را غرق در فضای مجازی کرده اند استفاده می شود، این نگرانی را برای والدین ایجاد کرده است که نکند با بروز برخی از رفتارها مانند پرخاشگری، افسردگی، کم تحرکی، افت تحصیلی و بی خوابی فرزندان شان معتاد به اینترنت شده باشند.

سؤال مهم اکثر والدین این است که چه زمانی و چه علائمی خطر ابتلا به اعتیاد اینترنت و فضای مجازی را مطرح می کند؟ دکتر احمدرضا متین فر در کتاب«اعتیاد به اینترنت» این سؤال را پاسخ داده است.

علائم زیر می تواند هشدار دهنده پدیده ی اعتیاد مجازی باشد
۱- پرش زمانی یا از دست دادن زمان، فرد نمی تواند تشخیص دهد که چه مدت مشغول بازی یا فعالیت اینترنتی بوده است.

۲- دروغ گویی در مورد انجام بازی یا فعالیت اینترنتی.

۳- تمایل شدید و غیرقابل انکار فرد برای بازی با اینترنت.

۴- تغییر خواب یا مشکلات خواب,

۵- کناره گیری از دوستان و افراد خانواده .

۶- از دست دادن علاقه به سایر فعالیت ها و سرگرمی ها.

۷- بازی با استفاده از اینترنت، بیش از دو ساعت در روز و چهار روز در هفته.

۸- مشکلات جسمی مانند کمردرد، گردن درد، دردهای عصبی، خستگی چشم و..

۹- عملکرد ضعیف تحصیلی و شغلی.

۱۰- ناتوانی در درک عواقب منفی و مضرات بازی در فضای مجازی یا اینترنت.

۱۱- پرداختن پول برای خرید بازی ها و ..

۱۲- خوردن غذا در کنار کامپیوتر یا گوشی در حین استفاده از اینترنت.

۱۳- بزرگ یا مهم جلوه دادن بازی یا فعالیت های اینترنتی .

۱۴- احساس آشفتگی در صورت نبود دسترسی به کامپیوتر یا گوشی یا حذف بازی مورد نظر نوجوان.

۱۵-تغییرات خلقی.

۱۶- ظاهر شدن علائم مانند سردرد، احساس کسالت، گیجی یا منگی در نوجوان.

۱۷- فعالیت یا بازی مکرر با وجود اثرات منفی جدی.

۱۸- ناتوانی در کم کردن پرداختن به بازی یا فعالیت در فضای مجازی.

۱۹- افزایش مداوم زمان بازی با پرداختن به فعالیت اینترنتی.

۲۰- دل مشغولی درباره بازی حتی زمانی که فرد مشغول بازی یا فعالیت اینترنتی نیست.

حال با دانستن علائم هشدار دهنده اعتیاد مجازی و خطرات ناشی از فعالیت زیاد در اینترنت شاید بتوان اهمیت دانستن « رژیم مصرف رسانه » را درک کرد. از نظر معصومه نصیری- قائم مقام انجمن سواد رسانه ای ایران سواد رسانه ای ارتباط مستقیم با رژیم مصرف رسانه دارد. وی در تعریف سواد رسانه ای گفته است: « media literacy عبارتند از یک نوع درک متکی بر مهارت که براساس آن می توان انواع رسانه ها و انواع تولیدات آنها را شناخت و از یکدیگر تفکیک و شناسایی کرد .»

نصیری یکی از شاخص های دستیابی به مهارت سواد رسانه ای را اخذ رژیم مصرف رسانه ای می داند، براساس گفته وی، رژیم مصرف رسانه به ما می گوید از خان رنگین رسانه ای که پیش روی ماست، چه میزان مصرف کنیم، چه زمانی مصرف کنیم و چگونه مصرف کنیم. در نهایت باید گفت که اخذ رژیم مصرف رسانه ای، می تواند مصرف رسانه ای ما را لذت بخش تر و یک رابطه انفعالی را به یک رابطه فعال تبدیل کند. اما در این مورد نوجوان یا جوان نیاز به آموزش هایی دارد که راهکارهای ذیل آنها را برای شروع استفاده از رژیم مصرف رسانه ای کمک خواهد کرد.
۱.برای استفاده از راسانه ها و بازی های اینترنتی زمانی را مشخص کنند به طوری که الگوی مصرف آنها برای اطرافیان قابل لمس باشد و به مرور زمان با آن سازگاری شوند.
۲. از زمان های پرت برای استفاده از بازی های اینترنتی یا فضای مجازی استفاد کنند.
۳. بیش از دو یا سه ساعت در روز آنلاین نباشند و این زمان را در طول ساعات پرت خود تقسیم کنند.
۴. ساعاتی که باید در کنار دوستان یا اعضای خانواده باشند، تلفن همراه یا تبلت یا کامپیوتر خود را با قاطعیت از دسترس خارج یا خاموش کنند.
فراموش نکنید که گرفتن رژیم مصرف رسانه برای افرادی که به آن وابستگی دارند کار ساده ای نیست درست مانند گرفتن رژیم غذایی بعد از یک دوره پرخوری! فردی که در حال رژیم مصرف رسانه است فقط باید محکم به قوانینی که برای خود گذاشته است، پایبند باشد و اطرافیان نیز او را همراهی و کمک کنند.

حال اگر در بین خوانندگان این مطلب هستند کسانی که احساس می کنند دچار مشکل در استفاده از فضای مجازی شده اند و میزان استفاده از فضای مجازی در زندگی شان به اندازه ای است که با فعالیت های دیگر زندگی آنها مانند کار، تعامل با افراد خانواده و دوستان، تحصیل و .. تداخل پیدا کرده است می توانند با استفاده از تکنیک « خودیاری کاهش زمان استفاده از اینترنت» به خودشان کمک کنند.
این تکنیک شامل موارد ذیل می باشد:
الف) آگاهی نسبت به مشکل و قبول آن.

ب) برنامه ریزی با طرح این سؤالات که « واقعا انجام چه کارهایی به صورت آنلاین ضرورت دارد؟» و « چه کارهایی را می توانم جایگزین استفاده از اینترنت بکنم؟».

پ) تلاش برای کاهش زمان آنلاین حتی کاهش ۳۰ دقیقه ای استفاده روزانه از اینترنت تأثیرات مثبت و مفیدی به همراه دارد.

ت) محدود کردن استفاده از سایت های شبکه های اجتماعی – این کار دشوار است اما بسیار کارآمد می باشد-

ج) ارزیابی دلایل زربنایی، ممکن است استفاده از اینترنت نوعی فرار از مشکلات هیجانی و احساسات منفی در دنیای واقعی افراد باشد که باید جایگزین مناسبی چون دیدار با دوستان و مطالعه کتاب و دیدن فیلم و .. برایش پیدا کرد.

چ) قطع اینترنت که یاعث تمرکز بر فعالیت های دیگر می شود.

ح) بلاک کردن وب سایت هایی که زیاد استفاده می کنید.
اگر خدای ناکرده با اجرای بخشی از این تکنیک خودیاری باز هم نتوانستید تغییری در الگوی مصرف اینترنت خود به وجود بیاورید باید تحت نظر یک متخصص در این زمینه باشدو با او گفت وگو کنید.

منبع: طنین یاس /انتهای متن/