پرورش جایش خالی است در این نظام آموزشی

واژه «مدرسه» برای بسیاری از کودکان ما یادآور صبحگاه خشک و نظامی وار، سکوت و زل زدن به تخته سیاه و جزوه نویسی در کلاس و در پس آن یک زنگ تفریح کوتاه و بی کیفیت است، زنگ تفریحی که دیده ام که در بسیاری از مدارس کودکان در آن حق شادی، بازی و تفریح را ندارند.

 اما در جایی در همین کره زمین خاکی، هستند کودکانی که ساعات کمتری را در مدرسه می گذرانند و در روزهای زندگی آنها خبری از کلاس خصوصی و مدرسه غیرانتفاعی و کتاب های کمک آموزشی و تست و آزمون و اضطراب نیست. در آن جا بچه ها بندرت تکلیف و امتحان دارند، بهترین تجهیزات برای مدارس فراهم می شود و هیچ کس به خاطر هوش پایین تر خود ترک تحصیل نمی کند.

 خیلی دور نیست؛ جایی بر روی همین زمین است از همان مدرسه هایی که به قول شاعر درس معلمانش زمزمه محبت است و طفل گریز پای که اصلاً وجود ندارد، بلکه دانش آموزانش به مدرسه و معلم و کلاس مشتاق تر از خانه و اتاق و خانواده خود هستند.

خیلی نمی گذرد در همین سال هایی که رقم هزارگانش 2 بوده است، مستندی ساخته و پخش شد که در مقدمه آن این جملات را می شنیدیم.

«در دنیا کشوری هست که در آن، دانش‌آموزان بندرت تکلیف درسی دارند و بندرت امتحان می‌دهند و زمان کمتری را هر روز در مدرسه می‌گذرانند. کشوری هست که در مدارس آن، شکاف آموزشی بین دانش‌آموزان با توانایی ‌های مختلف وجود ندارد و هیچ دانش‌آموزی طرد نمی‌شود.

کشوری هست که در آن مدارس از بودجه کافی برخوردارند و برنامه آموزشی و درسی را خودشان تدوین می‌کنند. کشوری هست که در آن، تحقیق و پژوهش از مدارس شروع می‌شود و این مدارس، به تکنولوژی‌های جدید مجهزند. کشوری هست که معلمانش از حقوق مناسبی برخوردارند و یک اتحادیه صنفی قوی دارند. کشوری که معلمان همچون متخصصان حرفه‌ای مورد احترام جامعه قرار می‌گیرند.»

این ها جملات آغازین فیلم «پدیده فنلاند» است که به بررسی نظام آموزشی فنلاند می ‌پردازد و این کشور را دارای بهترین نظام آموزشی دنیا، همراه با بهترین نتایج آموزشی معرفی می‌کند. در فنلاند سیستم یکسانی برای همه فراگیران فراهم می ‌شود و مهم نیست که پایگاه اقتصادی و اجتماعی آنها چیست. همه دانش‌آموزان، آموزش مشابهی دریافت می‌کنند. دانش‌آموزان از سال اول تا سال ششم ابتدایی با یک گروه از همکلاسان و با یک معلم هستند؛ و مدرسه تقریباً حالتی مثل ادامه خانه را برای بچه‌ها دارد. در فنلاند، زمان بازی بخش بسیار مهم فرآیند یادگیری است. ساعت تفریح زیاد است.

این جا اما مدرسه ها کم فروغ است.

برای دانش‌آموزان ما درس‌آموزی، نه عملی لذت‌بخش بلکه کاری طاقت‌ فرسا و پر‌اضطراب و استرس است. تقریباً تمام اوقات بیداری دانش‌آموز یا در مدرسه می‌گذرد یا در خانه برای انجام تکالیف مدرسه. در ایران عدالت آموزشی آنچنان که باید شاید وجود ندارد و 70 درصد امکانات آموزش و پرورش در اختیار 30 درصد دانش آموزان در مدارس خاص است. معمولاً یادگیری، به صورت فردی صورت می‌گیرد و حتی گاهی، رقابت منفی بین دانش‌آموزان وجود دارد. معلمان نیز گر‌چه بنوبه خود زحمت زیادی می‌کشند اما شاید به دلایل عدم انگیزه و تامین نبودن، آن طور که بایسته است برای دانش‌آموزان وقت و حوصله صرف نمی‌کنند. گرچه ممکن است در دبستآن های غیرانتفاعی که شهریه آنها گاه سالانه به 10 میلیون تومان یا بیشتر هم می‌رسد، معلمان برای دانش‌آموزان وقت بیشتری اختصاص دهند، اما به هر حال در این گونه مدارس نیز انواع و اقسام کلاس‌ ها و تکالیف درسی، حجم زیادی از وقت و انرژی دانش‌آموز را اشغال می‌کند.

 این جا برای بسیاری از دانش‌آموزان، مفهوم مطالعه تنها در خواندن کتاب‌ های درسی معنی می‌یابد و احتمالاً فرصت نمی‌کنند که هیچ کتاب غیر‌درسی مثلاً یک داستان یا یک کتاب شعر بخوانند.

در این سیستم، دانش‌آموزان تا سطح یک کارت حافظه یا مخزن ذخیره اطلاعات تنزل یافته‌اند. کودکان معصوم، تک ‌ساحتی بار می‌آیند و این روند، منافع بلندمدت کشور را برآورده نمی‌کند.

الگوی برداری هوشمندانه ما در روش های آموزش و پرورش متناسب با شرایط و احوال بومی مان، می تواند برای نظام آموزشی مان سودمند باشد. مهم ترین ویژگی نظام آموزشی در فنلاند و بسیاری از کشورهایی که نظام آموزشی موفق و پویا دارند، اولویت دادن پرورش بر آموزش است.، هدف نهایی آنها پیش از آنکه تولید انسان های باسواد باشد، تربیت افراد مسئول و شهروندان خوب برای جامعه است تا در هر جایگاهی که باشند بتوانند برای خودشان، خانواده و جامعه مفید گردند،  زندگی باکیفیت داشته باشند مطابق هنجارها و استانداردهای یک زندگی باکیفیت در این جامعه  و احساس خوشبختی  کنند.

نظام آموزشی خیلی مهم است در فراهم کردن مقدمات مناسب برای این زندگی با کیفیت و احساس خوشبختی.

/انتهای متن/