تنبیه کودک از کدام راه بهتر است؟

یکی از مسائل تربیتی مهم ، راه های برخورد با کارهای ناشایست کودکان است . آیا تنبیه کودکان در برابر این گونه رفتارها درست است ؟ آثار و پیامدهای تنبیه کودکان چیست ؟ در چه مواردی تنبیه مجاز است ؟ حد و مرز تنبیه چقدر است ؟ و چندین پرسش دیگر که ذهن خیلی از والدین را به خود مشغول ساخته است .

آثار منفی تنبیه بدنی

بیشتر تنبیه های بدنی والدین ، برای ادب کردن کودک نیستند . بلکه برای فرونشاندن غضب و خشم است . زیرا  هرگز در هنگام غضب ، ادب حاصل نمی شود . بیشتر تنبیه های بدنی آثار منفی دارند . توجه به این آثار ناگوار ، می تواند والدین را از تنبیه بدنی کودک بازدارد .

آثار منفی تنبیه بدنی عبارتند از :

• کینه تنبیه کننده : زمانی که والدین یا مربیان کودک را تنبیه می کنند ، کودک ، کینه وی را در دل نگه می دارد و آن را در آینده ، به صورت های گوناگون مثل درس نخواندن ، مخالفت کردن با سخن والدین ، بی نظمی ، خرابکاری ، ضربه زدن و … بروز می دهد . کودک در انتقام گیری تحلیل نمی کند و میان رفتارها ربط ایجاد نمی کند . برای مثال ، اگر شما فرزند خود را به دلیل شلوغ کردن تنبیه بدنی کرده اید ، ممکن است ، او وسیله ای را خراب نماید یا از کارهایی که به عهده دارد سرباز زند .
• یادگیری کتک کاری : هنگامی که تنبیه بدنی کودک تکرار می شود ، او نیز یاد می گیرد با دیگران آن گونه رفتار کند که شما با او رفتار می کنید . در برخورد با فرزندان کوچکتر از خود و با همسالان خود ، کتک کاری می کند . زیرا این روش در ذهن او جای می گیرد و تصور می کند ، برای پیشبرد حرف و کار خود حق انجام چنین رفتاری را دارد .
• ضعف اعتماد به نفس : تنبیه بدنی اعتماد به نفس کودک را ریشه کن می کند و هر چه تعداد آن بیشتر شود ، ضعف شخصیتی کودک نیز افزون می گردد . پس از این ، دیگر شهامت انجام وظایف و کارهای خود را در مراحل بعدی نخواهد داشت .
• انجام هوشمندانه زشتی ها : وقتی کودک مرتکب کار زشتی می شود و پیوسته توسط والدین تنبیه می گردد ، تصور می کند که اگر بخواهد از تنبیه بدنی رهایی یابد ، باید این رفتارها را طوری انجام دهد که در دام نیفتد و تنبیه نشود .
• اضطراب و ترس : تکرار فراوان تنبیه بدنی سبب می شود که کودک ، همواره دلهره تنبیه داشته باشد . این ترس و اضطراب ، همیشه همراه او می ماند و به تعادل روح او آسیب می رساند .
• تحقیر شخصیتی : یکی از آثار منفی تنبیه بدنی این است که شخصیت کودک تخریب و تحقیر می شود و از این پس ، وی خود را انسانی پست و بی ارزش می پندارد و با تکرار تنبیه بدنی ، این روحیه و تحقیر شخصیتی در وی تقویت می شود و از او انسانی بی شخصیت و پست می سازد .
• طغیان و سرکشی : حریم میان والدین و کودک با تنبیه بدنی شکسته می شود و با تحت فشار قرار گرفتن کودک و تکرار تنبیه ، او طغیان و سرکشی می کند . ممکن است ، تنبیه را به جان بخرد و همواره کارهای زشت را تکرار کند .

تنبیه بدنی کم اثرترین کار است

پس در نتیجه از تنبیه بدنی بپرهیزید . تنبیه بدنی ، آخرین و کم اثرترین نوع آگاهی دادن است . مجازات جسمی روش سازنده ای برای آموزش انضباط نیست ، بلکه به عنوان یک عامل بازدارنده در تربیت محسوب می شود .

با تنبیه بدنی در اصل به کودک می گویید که شما از طرز رفتار او راضی نیستید ، اما به او نمی آموزید که از او چه انتظاری دارید . این را هم به او نمی گویید که چگونه رفتار رضایت بخش تری داشته باشد . تنبیه بدنی سوء استفاده از قدرت است و به روابط عاطفی والدین و کودک آسیب         می زند .

این نوع تنبیه از حس همکاری کودک می کاهد و جنبه بدآموزی دارد و معمولا فرهنگ خشونت و کتک زدن را رواج می دهد . ت

تنبیه بدنی ، فرد را ترسو و دروغگو بار می آورد و او را به سوی حیله گری سوق می دهد و وی را تحقیر می کند . اعتماد به نفس فرزند را از بین می برد و ترس و تسلیم پذیری را به فرد می آموزد . امنیت رفتاری و روانی او را از بین می برد و زمینه ابتلای به افسردگی و بیماری های عصبی ، روحی و روانی را در فرد به وجود می آورد .

تنبیه بدنی  زمینه بزهکاری را در نوجوانی افزایش می دهد و فرد را به سوی خودآزاری سوق می دهد . او را جسور و گستاخ می کند و احساس گناه را در فرد از بین می برد . زیرا او احساس می کند که تاوان بدرفتاری های خود را داده است و اکنون برای تکرار آن رفتار منعی وجود ندارد . ب

چاره کار چیست؟

این راه ها  برای تنبیه به والدین توصیه می شود:

• قبل از اعمال هر گونه تنبیهی، باید ریشه و علت تخلف را کشف کنید تا با از میان برداشتن آن، از تکرار احتمالی تخلف جلوگیری به عمل آورید.
• هرگز در حضور جمع خصوصا در مقابل دوستان ، کودک را تنبیه نکنید . به یاد داشته باشید که در تنبیه باید عمل زشت فرد نکوهش شده ، به زیر سؤال برود ، نه حقیقت او به خصوص.
• زیاده روی و تکرار در تنبیه ، اثر آن را کاملا از بین می برد .

انواع تنبیه 

تنبیه به صورت های گوناگون ممکن است انجام گیرد . یک نگاه ناراضی و احیانا خشم آلود ،               بی اعتنایی و احیانا قهر ، توبیخ و سرزنش علنی در حضور دیگران ، امتیاز منفی دادن ، محروم کردن از گردش یا بازی یا مهمانی یا تماشای تلویزیون ، بی توجهی به خواست های او ، خشونت و تندی نمودن و شدت عمل نشان دادن و سرانجام تنبیه بدنی . همه اینها یک هدف را دنبال می کنند و آن این که کودک از ترس گرفتار شدن به یکی از عواقب ، از انجام کاری ناپسند خودداری کند .

روش های مناسب تنبیه

روش های مناسب تر تنبیه را باید والدین در نظرداشته باشند:

• قهر کردن : کودک بیشتر از همه با والدین در ارتباط است و آنان را بیشتر از همه دوست دارد . از این رو ، جدایی والدین از فرزند و یا بی اعتنایی یکی از آنها نسبت به او ، بسیار سخت و دشوار است . کودک با قهر والدین تمام درها را به سوی خود بسته می بیند و هیچ راهی جز دست کشیدن از کار زشت خود نمی بیند . حتی اگر لجبازی اجازه پوزش و معذرت خواهی را به او ندهد . اما در درون پشیمان می شود و تصمیم می گیرد که این کار را تکرار نکند .

چند نکته درباره قهر کردن :

برای اینکه قهر کردن ، اثر مناسب خود را داشته باشد ، چند نکته را باید در کانون توجه و دقت قرار داد :

• زمانی قهر کردن اثر خواهد داشت که زیاد از آن استفاده نشود زیرا تکرار آن در موارد بسیار سبب عادی شدن و بی ارزش شدن نزد کودک می شود .
• قهر کردن نباید طولانی باشد . زیرا طولانی شدن قهر سبب می شود که اثر لازم را نداشته باشد. بلکه کودک سعی می کند با وضعیت جدید هماهنگ شود و آن را فراموش کند و این حالت دشوار را به حالت عادی تبدیل نماید .
• یکی از راه های مناسب و کارآمد این است که یکی از والدین با کودک قهر کند و دیگری واسطه برای آشتی دادن آنان شود و با قرار دادن و شرط و شروط لازم، به کودک توجه دهند که کارش اشتباه بوده و دیگر نباید آن را تکرار نماید .
• بهره گیری از محرومیت ها : کودکان ، علاقه مندی های فراوان دارند و از برخی محرومیت ها هراسانند . از این رو ، برای بازداشتن آنان از برخی کارهای ناهنجار می توان از علاقه مندی ها و محرومیت های آنان بهره جست . به کودک تا حدود چهار سال می گویید حالا که این کار را انجام می دهی ، پس در همین اتاق تنها بمان و حق نگاه کردن به تلویزیون و بیرون آمدن را نداری . توجه داشته باشید، این زمان نباید طولانی باشد . همچنین ، مکان تنهایی او نباید ترسناک باشد . در سنین بعدی، کودک را از آنچه دوست دارد، برای مدتی محروم می سازید . به عنوان مثال، از تلویزیون یا برنامه خاص، بازی، اسباب بازی، از رفتن به مهمانی و پارک و … محروم می کنید . البته باید توجه داشت باید تناسب میان محرومیت و کار خطای کودک رعایت شود .
• استفاده از نیازهای کودک : کودک نمی تواند ، نیازهای خود را برطرف سازد . از این رو برای رفع نیازهای خود نزد والدین می آید . در این هنگام والدین می توانند برآوردن خواسته او را به برآورده شدن خواسته های خود متوقف نمایند . به طور مثال : اگر کودک شما درخواست خرید خوراکی می کند، در این زمان از او بخواهید که تو نیز باید به خواسته ما در فلان موضوع عمل کنی . در غیر این صورت به حرف و درخواست تو گوش نمی دهیم .

/انتهای متن/