آیا سینما بر ازدواج جوانان تاثیر مثبت داشته است؟

اول ذیحجه برابر سالروز ازدواج حضرت امیرالمومنین علی(ع) و حضرت زهرا (س) در تقویم به نام روز ازدواج نامگذاری شده است .
ازدواج بزرگ‏ترين و مهم‏ترين حادثه زندگى انسان و هستۀ اولیه ایجاد خانواده در جامعه انسانی می باشد. منتها تغییرات سبک زندگی می‌تواند الگوهای ازدواج را نیز دچار تغییر کند.
با توجه به این که یکی از اهداف اصلی رسانه ها برای نفوذ و تاثیرگذاری، خانواده ها هستند که عمیقا تحت تاثیر رسانه ها قرار می گیرند، باید دید رسانه به ویژه سینما در این سال ها چه نقشی در تشویق بر اصل ازدواج و هم شکل گیری آداب و رسوم درست ازدواج در جوانان دارد.
متاسفانه در سال های اخیر آداب و رسوم و تشریفات ازدواج که در عرف جامعه ما و دین مان وجود داشته است، تحت تاثیر فرهنگ غربی دستخوش تغییر شده است. این تغییر هم بی تاثیر از آثار سینمایی ما نیست.

در واقع باید گفت ازدواج در سینمای ایران یک مقوله پربسامد و جذاب است، از این رو موضوع ازدواج مورد توجه فیلمنامه نویسان و کارگردانان بوده و در ژانرهای مختلف از آن استفاده می¬کنند و در واقع می توان گفت داستان بسیاری از فیلم‌های سینمایی ما با ازدواج گره خورده است.

دهه هفتاد و الگوهای تازه در سینما
در سینمای ما وآثاری که به ازدواج پرداخته، آشنایی های زوجین اغلب اتفاقی و عشق در نگاه اول است، دغدغه کفویت در زوجین دیده نمی‌شود یا برای ازدواج مشورت نمی‌کنند . آشنایی‌ها بدون ارتباط با خانواده رخ می‌دهد و خانواده‌ها بسیار کم طرف مشورت زوجین هستند. همچنین ازدواج‌ها در بستر روابط مستمر، صمیمی و بیش از حد قبل از عقد است.
نمایش تصویر جدیدی از روابط دختر و پسر قبل از ازدواج که به دلیل مخالفت خانواده ها منجر به شکل گیری روابط پنهان و حتی فرار آنها شده، در فیلم هایی چون”شور عشق” و “آواز قو” در اواخر دهه 70 نمود پیدا کرد؛ فیلم هایی که در زمان خود با استفاده از بازیگران جذاب به قبح زدایی از دوستی های دختر و پسر پرداخت به عنوان الگوهایی تازه برای جوانان جامعه.

عنوان”ازدواج” درفیلم ها
در سینمای ایران فیلم هایی نیز ساخته شده اند که در نام آنها واژه”ازدواج” به کار رفته است؛ فیلم هایی که همگی در ژانر کمدی قرار می گیرند و متاسفانه از پرداخت عمیق و اساسی به مسئله ازدواج، دغدغه ها و مشکلات جوانان بی بهره اند.

• “ازدواج به سبک ایرانی” فیلمی به کارگردانی “حسن فتحی” و نویسندگی” مینو فرشچی” می باشد. مهم ترین تم فیلم عشق یک مرد غربی به یک دختر شرقی است؛ دختری که پدری سنتی و سختگیر دارد. در این فیلم به شکل سطحی و نازل به مقوله ازدواج پرداخته است. در این فیلم عدم تناسب فرهنگی و دینی دختر و پسر تنها دستاویزی برای خنداندن مخاطب است و جنبه آسیب شناسی ندارد.

• “ازدواج صورتی” به کارگردانی “منوچهر مصیری” داستان پسر جوانی است که می خواهد با همکلاسی اش ازدواج کند اما پول کافی ندارد و بیکار است. وی برای رسیدن به مال و اموال به پیرزنی پولدار پیشنهاد ازدواج می دهد. این فیلم با لحنی طنزآلود سعی دارد مشکلات مالی را یکی از معضلات مهم ازدواج جوانان بیان کند.
فیلم هایی چون” حلقه‌های ازدواج “به کارگردانی “شاهین باباپور” ،”ازدواج در وقت اضافه” ساخته”سعید سهیلی” و”ازدواج مشروط” ساخته”محسن ربیعی” را نیز باید به این لیست اضافه نمود که به دلیل ساختار ضعیف و گاه مبتذل خود چندان دیده نشده اند.
تضعیف وجوه مختلف ازدواج مانند وجوه شرعی، وجوه جدی، وجوه آیینی، وجوه آرامش‌بخشی، وجوه خانوادگی و واقعی‌بودن، بازنمایی ازدواج در سینمای ایران را تحت‌الشعاع قرار داده‌اند و موجب یک بازنمایی آسیب‌زا از ازدواج شده‌ است.
در دو فیلم پرفروش سینمای ایران، ” آتش بس” ساخته “تهمینه میلانی” و ” پسر آدم دختر حوا” ساخته”رامبد جوان”، آشنایی زوجین بر اساس نوعی کَل کَل و رو کم کنی صورت می گیرد و در واقع نفرت اولیه ناگهان به علاقه تبدیل می شود و دختر و پسر بدون توجه به اختلافات پیشین و لجبازی های بچگانه اولیه با هم ازدواج می کنند.

زدواج مصلحتی
در برخی فیلم ها ازدواج مصلحتی برای رسیدن به یک هدف نشان داده می شود، به عنوان مثال در فیلم
“همخانه” ساخته”مهرداد فرید” دختر داستان برای اجاره کردن خانه مجبور به ازدواج مصلحتی با کارگر یک رستوران می شود. در فیلم مبتذل اما پرفروش”50 کیلو آلبالو” ساخته”مانی حقیقی” دختری برای فرار از دست پلیس که او را با پسری در یک مهمانی مختلط گرفته است، به طور مصلحتی عقد می کند. نکته جالب توجه این است که در این فیلم ها گرچه اساس ازدواج یک مصلحت می باشد اما بتدریج دختر و پسر به یکدیگر علاقمند شده و دیگر حاضر به جدایی از یکدیگر نیستند!

تصویر ازدواج مطلوب
در سال های اخیر فیلم های معدودی نیز ساخته شده اند که در آنها ازدواج بر اساس شناخت صحیح و رعایت آداب و رسوم و تشریفات عرفی و دینی و با نظارت خانواده ها صورت پذیرفته است، به عنوان مثال فیلم”بادیگارد” ساخته”ابراهیم حاتمی کیا” نمایشگر ازدواج به سبک و سیاق سنتی و غیرمدرن است که به الگوی دینی ازدواج نزدیک¬تر است. برخلاف سبک‌های همسر گزینی در دنیای امروز که دختر و پسر کنشگران اصلی و فعال آن بوده و خانواده‌ها در آن نقش حاشیه¬ای دارند، در فیلم بادیگارد خواستگار بیش از آنکه با دختر ارتباط داشته باشد و پیگیری‌ها و مطالباتش را از دختر بخواهد، حضور واسطه¬ای به نام پدر پررنگ¬تر و تعیین¬کننده¬تر است.

کلام آخر
برای اینکه بتوانیم از یک جامعه سالم برخوردار باشیم باید فرهنگ ازدواج را ترویج دهیم؛ آن هم ازدواجی بر اساس معیارهای دینی و عرفی. رسانه به ویژه سینما نقش پررنگی در الگوسازی برای جوانان جامعه دارند. تغيير سبك ازدواج یک ريشه در سينما و تلویزیون دارد. متأسفانه در دهه 70 و با باز شدن فضاي بی‌بندوباری به اسم آزادي، فیلم‌سازان و صاحبان کمپانی‌های فیلمسازی با نمايش نوع جديدي از زندگي و ازدواج و با راحت نشان دادن روابط غیرمتعارف زمينه را براي سرعت تغيير سبك ازدواج در ايران فراهم كردند. درنتیجه باید گفت امروز يكي از کلیدهای حل اين معضل و بازگشت به سبك ازدواج پايبند به سنت‌ها و قانون‌ها، در دست سينما و تلویزیون است.
مسئولان فرهنگی و فیلمسازان کشور باید بدانند اگر رشد جامعه در گرو ازدواج های موفق و تربیت فرزندان سالم است، در فیلم های سینمایی ما به جای نمایش تصویری رویایی و به دور از واقعیت از ازدواج ، قبح زدایی از روابط قبل از ازدواج، نمایش عشق های موازی و مجازی، باید بار دیگر فرهنگ اصیل ازدواج با فرهنگ صحیح و آداب و رسوم درست آن به نمایش درآید.

/انتهای متن/