اندر احوالات جامعه مامایی در کشور

پانزدهم اردیبهشت مصادف با “روزماما” در تقویم جهانی است؛ قشر زحمتکش ودلسوزی که  مشکلات بسیاری دارند وآنچنان که شایسته آنهاست، مورد توجه وحمایت قرار نگرفته اند.

رشته مامایی در ایران قدمتی کهن دارد. شروع تحصیلات دانشگاهی آن از سال 1308 بوده است لیکن متأسفانه با وجود این قدمت کهن مشکلات مامایی در کشور به قوت خود باقی است، از کم کاری های مسئولان بیمه گرفته تا عدم استقلال شغلی ومشکلات دیگری که امنیت شغلی این قشر از جامعه پزشکی را به خطر انداخته است.

هرساله در سالروز گرامیداشت این روز در کشور شاهد خطابه ها وقول هایی مبنی بر رفع مشکلات جامعه مامایی از سوی مسئولان هستیم لیکن آنچه در عمل شاهد آن هستیم مشکلات وموانعی است که پابرجاست و چاره ای برای آن در نظر گرفته نشده است.

به همین مناسبت به سراغ زهرا بهبودی مقدم، دکتری تخصصی بهداشت باروری، بارداری و زایمان اولین دانش آموخته مقطع دکتری مامایی ودانشیار گروه بهداشت باروری رفته ایم .

راه اندازی مقطع دکتری مامایی

هرساله شعار روز جهانی مامایی تغییر می‌کند.  در سال گذشته شعار این روز این بود که “جهان بیش از هرزمان دیگر نیازمند ماما است” وجالب این است که شعار امسال این است که “ماماها ،خانواده ها ومادران ،همراهانی برای زندگی” که این شعار اهمیت این مسأله را نشان می‌دهد که ماماها نه تنها به زنان ارائه خدمت می دهند، بلکه در پایداری خانواده ها هم نقش بسیار مهمی دارند. در کشور ما مقاطع مختلفی برای رشته مامایی وجود دارد. در مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد ودکتری پذیرش دانشجو داشته ایم ولازم به ذکر است در مقطع دکتری اخیرا هم دکتری مامایی وهم دکتری بهداشت باروری  داشته ایم وپذیرش دانشجو در دانشگاه های ما در حال انجام است.

عدم تعریف صحیح جایگاه مامایی

اولین مشکل ماماها بحث بیکاری است واگر با فارغ التحصیلان مامایی صحبت شود اغلب بابت اشتغال نگران هستند وبعد از گذران طرح، نگران پیدا نکردن شغل هستند که در تمامی مقاطع این کمبود احساس می شود. حتی در مقطع کارشناسی ارشد ودکتری فارغ التحصیلان بیکار هستند؛ درحالی که نیاز به بهداشت باروری از قبل از تولد تا زمان مرگ وجود دارد، به این معنی که یک دختربچه ، زن یائسه وزن نابارور همه نیازمند حضور ماما هستند. چون ماما ها در واقع مشاورینی هستند که در دوران نوجوانی، باروری ودر طول زندگی در خدمت زنان هستند. متأسفانه  در جامعه ما نقش ماماها کمرنگ شده است. بخشی از این اشکالات از جانب فارغ التحصیلان است وبخشی از سوی سیستم هایی است که جایگاه مشاوری برای ماماها را تعریف نکرده اند.

با وجود مشکلات پیش روی  این قشر متقاضی این رشته کاهش نیافته است .البته اگر برنامه مدونی وجود داشته باشد که بتوان جایگاه فارغ التحصیلان این رشته را در جای جای سیستم بهداشتی درمانی تآلیف کنیم ممکن است کمبود ماما هم داشته باشیم درحالیکه این گونه نیست ،در این سیستم نیاز به مراقبت نفر به نفر است یعنی در ازای یک مادر یک ماما باید خدمت رسانی داشته باشد ولی چنین امری به دلایل گوناگون اجرایی نیست واین دلایل اغلب به دلیل کمبودهای مالی است.

اختیارات  ماماها

بارداری طبیعی و زایمان طبیعی در حیطه اختیارات ماماست. ماما قادر به مدیریت بارداری طبیعی وهمچنین زایمان طبیعی است و بعد از زایمان دوران مراقبت های اولیه از مادر را مدیریت  می  کند. در مواردی که بارداری پرخطر است واین خطر به دلایل مختلف ایجاد می شود نیاز به ارجاع به پزشک متخصص است والبته در این زمان هم یک ماما در کنار متخصص زنان وجود خواهد داشت. زمانی که بارداری کم خطر است، ماما هم می تواند این اقدامات را انجام دهد . شاید یکی از دلایلی که باعث شده بیماران در ابتدا به ماما مراجعه کرده وسپس در صورت لزوم به نزد متخصص بروند، مرسوم نبودن این امر باشد ودر بیشتر موارد با مشاهده کوچکترین مشکل افراد بلافاصله به سراغ متخصص می روند. دلیل دیگر این مسأله این است که بیمه ها پرسنل ماما را حمایت نمی کنند،  در نتیجه بیمار ترجیح می دهد به سراغ متخصص برود تا مورد پوشش بیمه قرار بگیرد. البته این مشکل در حال پیگیری است ولی کامل رفع نشده است.

بیمه مسئولیت امنیت شغلی به همراه می آورد

در خصوص امنیت شغلی وقتی صحبت از بیمه های شغلی به میان می آید، این مسأله در حیطه وظایف مسئولان مراکز درمانی است وتمام افرادی که در این مراکز شاغل هستند، حداقل باید بیمه مسئولیت را داشته باشند واین موضوع در میان رشته های دیگر هم صادق است. اگر بیمه مسئولیت وجود داشته باشد تا حدود زیادی این امنیت تضمین می شود.

طرح تحول سلامت روزنه امیدی برای مامایی

هرساله در سالروز مامایی صحبت هایی مبنی بر کاهش مشکلات مامایی می شود لیکن مشکلات همواره وجود دارند. البته تغییرات خوبی به نسبت سال گذشته ایجاد شده است که بهترین خبر تأسیس رشته مامایی در مقطع دکترای تخصصی در دو دانشگاه اهواز وتبریز است که در حال حاضر در حال جذب دانشجو هستند .طرح تحول نظام سلامت از دیگر اقدامات موثری بود که باعث شد برخی از ماماها در برخی نقاط به لحاظ مالی وحقوقی رضایت مندی لازم را به دست آورند. در این طرح که تشویق به زایمان طبیعی شده است، موضوع رایگان بودن این زایمان مطرح شد که با توجه به اینکه این زایمان در حیطه مدیریت ماماها است منجر به خرسندی این قشر شد ولی همچنان با توجه به تمامی این پیشرفت ها  مشکلات وجود دارد.

طرح حضور ماما در مدارس همچنان در دست اجرا

طرح بهداشت مدارس با محوریت حضور ماماها در مدارس از طرح های خوبی است که ارائه شده است؛ خصوصا در مدارس راهنمایی ودبیرستان این نیاز بسیار احساس می‌شود. زیرا در این سن نیاز به حضور یک ماما در کنار نوجوانان هست. این سن، سن بلوغ است. بهداشت دوران قاعدگی ومشکلاتی که در این دوران برای نوجوانان پیش می آید، نیازمند مشاوره مامایی است، کمااینکه در بسیاری از کشورها این امکان در مدارس وجود دارد واین موضوع علاوه بر ایجاد شغل می تواند میزان ماماهای بیکار را کاهش دهد واز طرفی رضایت مندی زیادی برای دختران ونوجوانان ایجاد می کند وحتی با اجرایی شدن این طرح بسیاری ازمشکلات معلمان ودبیران کاهش خواهد یافت. به طور کامل این طرح تا کنون عملیاتی نشده لیکن در دست اجرا است.

انتظارات از دولت آینده

خوشبختانه به لحاظ استخدامی شرایط مامایی در کشور به نسبت قبل بهتر شده است واین مسأله از نقاط قوت دولت است. به خاطر افزایش زایمان طبیعی اگر چه کار مامایی افزایش پیدا کرده است لیکن به دلیل اینکه کار ماما زایمان طبیعی است، این مسأله باعث رضایت مندی ماماها شده است.همچنین در رشته پرستاری تا حدود زیادی این اتفاق افتاده لیکن همچنان نقص هایی وجود دارد که انشاالله این نقائص برطرف شود. انتظارات ما از دولت آینده این است که به دلیل اینکه زنان نیمی از جامعه را تشکیل می‌دهند ودختران مادران آینده هستند، به سلامت زنان ودختران بیشتر توجه شود. در این مسیر ماماها نقطه عطفی هستند وهمانطور که در شعار جهانی این روز آمده است:” ماما ها همراهانی برای یک عمر زندگی بهتر” اهمیت ونقش ماماها باید بیشتر وپررنگ تر دیده شود. خواست ما این است که زنان ومادران توانمند وسالم تر باشند واگر دوست داریم به این خواسته دست پیدا کنیم نیاز است به ماماها بیشتر توجه کنیم.

/انتهای متن/