چرا در بدپوشیدن و آرایش افراط می کنند؟

“وقتی افراد به این درک برسند که در چه مکانی، چه نوع پوششی داشته باشند نشانه بلوغ فکری آنهاست. اگر امروز من را با کت و شلوار و عینک ته استکانی و کیف چرمی در کلاس درس می ، ممکن است آخر هفته هم در کوه من را با یک تی شرت قرمز و شلوار لی آبی و کتونی سفید و سر تراشیده ببینید.”

مدت زمان زیادی نمی گذرد از آن دوره که پوشش و وضع ظاهر افراد حساب و کتاب داشت. یعنی هرخانمی در ذهنش دودوتا چهارتا می کرد و با توجه به مکانی که قرار بود در آنجا حاضر شود ظاهر خود را می آراست. اما حدود یک دهه ای می شود که پوشش خانم ها تابع اینطور قاعده ای نیست. در حال حاضر برخی خانم ها به هر مکانی وارد شوند از مکان های رسمی مثل محل کار، دانشگاه، مراسم عزا، عروسی و … گرفته تا مکان های تفریحی مثل پارک و سینما و … با یک پوشش ثابت ظاهر می شوند و فقط مهم است که به نظر خودشان متناسب با مد روز لباس پوشیده باشند؛ پوششی که هیچ گونه تناسبی با مکان وارده ندارد. آرایش صورت هم که بسته به سلیقه غلیظ و غلیظ تر می شود. کافیست در فصل گرما به برخی دانشگاه ها مراجعه کنید تا از نزدیک و با حیرت شاهد مانتو جلو باز و ساپورت باشید. در واقع می توان گفت میل به همرنگی با مد روز یا جلب توجه یا برخی عوامل دیگر در برخی خانم ها به قدری بالاست که قدرت درک و تشخیص “ظاهر متناسب با مکان” در آنها به حداقل می رسد.

رفتار بر اساس تمایلات یا عقلانیت

در مورد تناسب لباس و پوشش با موقعیت با ریحانه کارپرور دانشجوی مقطع دکترا در رشتۀ دانش اجتماعی مسلمین و دارنده مدرک سطح3 در رشته مطالعات اسلامی زنان و مدرس حوزه جامعه الزهرا -سلام الله علیها- به صحبت نشستیم.

دانشجوی مقطع دکترا دانش اجتماعی مسلمین با اشاره به اینکه مردم در گذشته سوای اعتقادات دینی، سعی می­کردند آداب و رسوم خود را بر پایۀ فکر و عقلانیت بنا کنند، می گوید:

این یک بحث منطقی است که انسان وقتی وارد مکانی ، باید پوشش متناسب با آن فضا را داشته باشد. در گذشته مردم در همین زمینه به آداب و رسومی پای بند بودند و اگر کسی خلاف آن عمل می­کرد، فردی ناهنجار به نظر می­رسید. مردم در آن دوره با در نظرگرفتن شرایط، برای هر مکان نوعی از پوشش را استفاده می­کردند اما امروزه جنبۀ عقلانی رفتارها کاهش پیدا کرده و در واقع بلوغ پوششی در بخشی از دختران و زنان جامعه مان پیدا نشده است. در نتیجه بسیاری از این افراد رفتارهای شان را فقط براساس تمایلات و خواسته های سطحی تنظیم می­کنند. همین است که می بینیم میل به خودنمایی و تبرج در دختران و زنان جوان بسیار زیاد شده و یکی از دلایل حضور متبرجانه در مکان­های رسمی و عمومی،عادی شدن است.

 

شخصیت خود را در زیبایی ظاهر خلاصه می­کنند

مدرس حوزه جامعه الزهراء -سلام الله علیها- مسألۀ مهم برای بسیاری از دختران جوان امروز را جذاب به نظر آمدن و اینکه دیگران خصوصا جنس مخالف چه قضاوتی درباره شان می­کند، عنوان می کند:

 جذابیت ظاهری گاهی تمامی ابعاد زندگی برخی دختران را تحت­الشعاع قرار می­دهد که به نظر می­رسد خود این  ناشی از عدم اعتماد به نفس و کمرنگ بودن هویت زنانه در وجود آنهاست که زیبایی های معنوی وجود خود را نادیده گرفته و شخصیت خود را اولا در زیبایی ظاهر خلاصه می­کنند و ثانیا قضاوت دیگران را ملاک ارزشمندی و زیبایی خود می­دانند و با ایجاد جذابیت ظاهری در همۀ مکان­هایی که در آن حضور پیدا می­کنند می خواهند از قضاوت مثبت دیگران نسبت به زیبابودن خود اطمینان حاصل نمایند.

 

هماهنگی با نظام مردسالار غربی برای کسب هویت

کارپرور، نظام مردسالار حاکم بر تبلیغات و رسانه­ها را از عوامل دیگر معرفی می کند و می افزاید: این نظام غربی حد خاصی از آرایش و بدپوشی را در همه محیط ­ها برای زنان تبلیغ می­کند تا مردان بدون هیچ هزینه­ای و در هر مکانی بتوانند از التذاذهای بصری که زنان به آن­ها ارائه می­دهند بهره ببرند. لذا تصور زنان جوان این است که برای یافتن هویت خود در این دنیای مدرن می­بایست با این الگو هماهنگ باشند.

 

آرایش و بدپوشی سرمایه اجتماعی است؟

وی با بیان این عبارت که متأسفانه آرایش چهره و بدپوشی در بسیاری از مواقع به نوعی سرمایه اجتماعی در روابط زنان و مردان جامعۀ ایرانی تبدیل شده است، ادامه می دهد: تصور زنان جوان این است که در صورت نداشتن حدی از آرایش بر چهره خود، از این سرمایه اجتماعی محرومند. فرقی نمی­کند در بازار برای خرید کردن باشد یا مجلس جشن عروسی و یا حتی رفتن به زیارتگاه!  بسیاری از این افراد را می­بینیم که در عرصه روابط خصوصی خود و در منزل از کمترین وسایل آرایش استفاده نمی­کنند شاید به این دلیل که آنجا دیگر نیازی به تلاش برای کسب سرمایه اجتماعی وجود ندارد.

 

زیبا دانستن خود مهم است

کارشناس رشته مطالعات اسلامی زنان خلاصه شدن معیار زیبایی در آرایش غلیظ در فرهنگ ایرانی و عربی را نیز یکی دیگر از دلایل این مسأله می­داند و ادامه می­دهد:

برخی خانم­های جوان تصور می­کنند اگر مثلا در دانشگاه یا مکان­های تفریحی عمومی و یا حتی محل کار خود از آرایش بر چهره بی­بهره باشند لزوما ظاهری زشت و ناخوشایند دارند و حضور در اجتماع با چهره بدون آرایش را غیرطبیعی می­دانند. این در حالی است که به اعتقاد روان­شناسان مهم «زیبا دانستن خود» است.

وی می­گوید: ما در گفتگو با خانم­های اروپایی بخش بین­الملل حوزه علمیۀ خواهران زیاد شنیدیم که می­گویند: «در فرهنگ ما صورتی زیباست که شسته شده و از تمیزی برق می­زند و جوانی چهره، علت زیبایی آن است اما خانم­های ایرانی این زیبایی را پشت رنگ­ها پنهان می­کنند.»

 

مرز حریم خصوصی و عمومی از بین رفته

کارپرور کمرنگ شدن مرز بین حریم خصوصی و عرصۀ عمومی جامعه را از دلایل دیگر بروز این شرایط می داند و می گوید:

بروز بیش از حد اختلاط میان زن و مرد موجب شده افراد تفکیک بین محیط­های مختلف و استفاده از پوشش مناسب آن محیط را امری ارزشی قلمداد نکنند. آزادی­خواهی به معنای انسان­محوری و فردگرایی زیربنای اصلی این اندیشه است.

 

پیام های بد

مدرس حوزه علمیه اشاره­ای به پیامدهای این شرایط می­کند و می­گوید:

در مورد برخی افراد نیز می­بینیم که بر اثر ناآگاهی و عدم توجه به تأثیرات مخرب استفاده از آرایش غلیظ و پوشش نامناسب در مکان­های عمومی بر خود این رفتار را دارند. در حالی که این  نوع پوشش انسان پیامی را به افراد جامعه منتقل می­کند. مزاحمت­های جنسی در اشکال مختلف، بی­رغبتی مردان به ازدواج، افزایش آستانۀ تحریک ­پذیری مردان به مرور زمان، کم شدن وفاداری شوهران و از هم­پاشیدگی خانواده از جمله آسیب­هایی است که بیشتر دامن­گیر زنان جامعه است و خود این افراد را زودتر از همه مبتلا می­کند.

 

اگر عرصه اجتماع عرصه مسابقه خودنمایی شود

دانشجوی مقطع دکترا در رشتۀ دانش اجتماعی مسلمین صحبت های خود را این طور نتیجه گیری می کند:

اگر رفتارها بر مبنای عقلانیت تنظیم شود، اعتماد به نفس دختران جوان نسبت به توانمندی­های انسانی­شان بالاتر برود، توانایی یک خانم جوان در کنترل میل به خودنمایی در مکان های عمومی، ارزش تلقی شود، سرمایه اجتماعی با راه­هایی غیر از خودنمایی به دست آید و زیبایی­های معنوی معیار قرار گیرند، عرصه اجتماع دیگر عرصۀ سبقت گرفتن زنها در برآوردن نیازهای غریزی مردان نخواهد بود.

وی در پایان خاطرنشان می­کند: اگر دختران و زنان جوان ما به این باور برسند که انرژی و استعداد آن­ها در پیشرفت کشورشان نقش تعیین کننده دارد و آن­ها موظف­اند در توسعه و آبادانی کشورشان سهیم باشند دیگر حاضر نخواهند بود زمان ارزشمند خود را برای خودآرایی در مکان­هایی که ضرورتی برای این کار وجود ندارد، صرف کنند.

/انتهای متن/