زنان باید مهم ترین برنامه ريزان اصلاح محيط زيست در خانه و محله باشند

سمیه سمیعی/

مه لقا ملاح، دارای مدرک جامعه شناسی از دانشگاه سوربن و بنیانگذار «جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست» است. با وی در خصوص نقش زنان در بهبود وضعیت محیط زیست به گفت و گو نشستیم.

برای شروع قدری از خودتان بگویید و بفرمایید علاقه به محیط زیست از چه زمانی در شما شکل گرفت؟

مه لقا ملاح هستم متولد 1296، به دلیل دولتی بودن شغل پدرم خانواده مجبور بودند به شهرهای مختلفی نقل مکان کنند. زمانی که پدر ومادر رهسپار مشهد بودند همراه با کاروان زیارتی من در جنگلی حوالی شهر شاهرود متولد شدم. ادامه تحصیل دادم و بعد از کسب مدرک فوق لیسانس در رشته فلسفه و جامعه شناسی از دانشگاه تهران به دانشگاه سوربن فرانسه رفتم و رشته جامعه شناسی را به اتمام رساندم.

به هر صورت همزمان با گذراندن دوره دکترا در سوربن دوره کتابداری کتابخانه ملی فرانسه را هم سپری کردم و بعد از بازگشت به ایران در کتابخانه دانشگاه تهران و کتابخانه مؤسسه تحقیقات روانشناسی مشغول به کار شدم.

زمان کار در کتابخانه روانشناسی کتاب هایی در زمینه سیبرنتیک و محیط زیست و آلودگی های مربوط به آن نظرم را جلب کرد و آن ها را برای کتابخانه دانشگاه نیز خریداری کردم.  در واقع معتقد بودم که علوم جدید را هم به کتابخانه وارد کنم. این کتاب ها در مورد گرم شدن زمین، آب شدن یخ ها، الودگی محیط زیست در آمریکا و اقیانوس ها بود و مرا تحت تأثیر قرار داد و به محیط زیست علاقه مند کرد و این اولین جرقه در مورد حفاظت از محیط زیست در من بود.

در خصوص شکل گیری «جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست» هم توضیح بفرمایید.

بعد از اینکه علاقه مند به این موضوع شدم، خیلی وقتها با خودم فکر می کردم که بشر چگونه با آلودگی دارد خودش را و محیط زیست را از بین می برد. اما نهایتا با خودم گفتم که خودت هم یک آلوده کننده محیط زیست هستی، برای محیط زیست چه کار می کنی؟ بعد به این نتیجه رسیدم که تنها راه این است که آموزش بدهیم. خوب آموزش از کجا شروع می شود؟! ابتدا از خود و خانواده. شروع کردم از خودم و خانواده ام دائماً این مسئله را تعریف و بازتعریف می کردیم.

تا اینکه بعد از بازنشستگی فکر کردم که باید جمعیتی تشکیل دهم. برای اسم این جمعیت چهار آیتم را در نظر گرفتم که باید در این اسم گنجانده شود، یکی زن که هم در آلودگی طبیعت نقش اساسی دارد و هم در نجات آن . بعد هم محیط زیست و مبارزه با آلودگی. این شد که نام “زنان مبارز با آلودگی محیط زیست” را برای این جمعیت انتخاب کردم.

در حال حاضر هم در 17 استان شعبه داریم که توسط خانم ها اداره می شود و به تازگی هم دو شعبه کرمانشاه و همدان هم به جمع ما اضافه شده اند.

با توجه به اشاره ای که کردید نقش زنان در بهبود وضعیت محیط زیست چقدر است؟

من می دانستم و باور داشتم و دارم که زنان مربیان فطری در جوامع بشری هستند و بسیاری کارها از ایشان ساخته است. مادران مربیانی هستند که در حفظ طبیعت هم نقش مهمی می توانند ایفا کنند. همان طور که گفتم زنان هم آلوده کننده می توانند باشند و هم نجات دهنده. در کنترل زباله برای مثال زنان نقش مهمی دارند چراکه گردانندگان خانه هستند و می توانند از تولید زیاد زباله جلوگیری کنند و یا حداقل از زباله های تر مثل پوست میوه و … به عنوان کود در باغچه ها و یا گلدان ها استفادده کنند.

از طرفی به عقیده ی من زنان مهم ترین هدف نظام سرمایه داری اند تا مدام به سمت مصرف سوق داده شوند.

در واقع زنان می توانند با کنترل مصرف خانواده نقش مهمی در حفظ طبیعتی که در حال از بین رفتن است داشته باشند.نقش زن به عنوان همسر، مادر و مدیر خانواده انکار ناپذیر است. زنان، عامل اصلي انتقال فرهنگ زيست محيطي به نسل هاي آينده هستند.كودكان از آغاز تولد، شيوه زيستن،  فرهنگ و راه و رسم ارتباط با محيط را از مادر مي آموزند. چنانچه فرهنگ زيست محيطي در ميان مادران تعميم يابد و زنان ما قانونمندي اكوسيستم را بشناسند، در آن صورت به خوبي مي توانند اين ميراث معنوي را به فرزندان خود منتقل كنند. صرفه جويي در مصرف كاغذ و دستمال كاغذي كه در جلوگيري از نابودي جنگل ها بسيار مؤثر است، استفاده منطقي از شوينده ها و كاهش مصرف آنها، از آلوده شدن سفره آب هاي زيرزميني مي كاهد.

اینطور می توان گفت زنان به دليل نقش مهمي كه در مديريت خانه دارند، مي توانند برنامه ريزان اصلاح محيط زيست در خانه و محله خود باشند. اگر زنان براي نظافت خانه، شستشوي خودرو، تفكيك زباله در مبدأ و استفاده مجدد از زباله تر براي تهيه كود آلي و ده ها مورد ديگر، برنامه زيست محيطي مناسبي داشته باشند بخش عظيمي از مشكلات زيست محيطي حل خواهد شد.

با توجه به تجربه ای که در این زمینه دارید فکر می کنید آیا زنان ما این نقش را به خوبی ایفا می کنند؟

زنان با وجود داشتن توانايي هاي مهم، در رسيدن به اين اهداف بي شك مشكلات عديده اي دارند. مهمترين مشكلاتي كه زنان در ايفاي نقش خود در محيط زيست دارند و امروزه بعينه ديده مي شود، سهم كمتر در تصميم گيري ها و برنامه ريزيهاي توسعه و محيط زيست است به طوري كه در حال حاضر تقريباً زنان در همه كشورها سهم كمتري در تصميم گيري ها و برنامه ريزيهاي توسعه و محيط زيست دارند و از اين نظر دسترسي آنان به آموزش هاي رسمي و غيررسمي محدود است و به دليل كارهاي بسيار و ساعت هاي طولاني فعاليت در خانه، محل كار، روستاها و مزرعه، فرصت بهره گيري از آموزش هاي همگاني را ندارند. سهم آموزش هاي همگاني در بحث محيط زيست ناكافي و نامناسب است و رسانه هاي گروهي بويژه تلويزيون، سرمايه گذاري لازم را براي اين امر حياتي نمي كنند. اگرچه هميشه در رسيدن به سرمنزل مقصود راه صعب است و مشكل، و ليكن مي بايست برای حفظ و صیانت محیط زیست با اين گونه مشكلات مبارزه كرد.

  از طرفی زنان هدف نظام سرمایه داری هستند باید تلاش کنند با تغییر ذائقه مصرف و مصرف گرایی نقش خود را به خوبی ایفا کنند.

به نظر شما چطور می شود به زنان برای ایفای نقش درست در این مورد کمک کرد؟

خوب مطمئناً یک فرد 98 ساله فراز و نشیب های زیادی در زندگی داشته و تجربیات فراوان اما چطور می شود این تجربیات را در اختیار دیگران گذاشت قدر مسلم با اموزش. سرمایه داران منابع طبیعی را تبدیل به اشیای زیبا برای زنان می کنند و آنها با استقبال از خرید این وسایل، به طبیعت ضربه می زنند.

خانم دکتر، جمعیت های دیگری نیز در زمینه محیط زیست فعالیت دارند، تفاوت عملکرد جمعیت شما که نام زنان را هم بر خود نهاده ، با آنها چیست؟

از دیگر تشکل ها اطلاع چندانی ندارم اما جمعیت ما مدرن است، ما از همان ابتدا اساسنامه داشتیم و در یک چارچوب مشخص و مدون فعالیت خود را آغاز کردیم. تقسیم وظایف بین اعضا صورت گرفته بود و بیانیه و چشم انداز داشتیم. در جمعیت ما رابطه رئیس و مرئوسی وجود ندارد، همه برای یک هدف تلاش می کنیم.

و سخن آخرتان …؟

به عقیده من زنان نقش زیادی در آلودگی و تخریب محیط زیست دارند و ما باید با آموزش و آگاه سازی به فریاد زمین برسیم.

با تشکر از اینکه وقت خودتان را در اختیار به دخت قرار دادید. /انتهای متن/