برای کودک برنامه داشته باشید اما چماقش نکنید

زندگی در جامعه نیمه مدرن ما به اندازه کافی پرمشغله هست چه رسد به اینکه فرزند یا فرزندان کوچکی هم داشته باشید . در این صورت 24 ساعت شبانه روز ، برای انجام کارها و تأمین نیاز اعضای خانواده ، به ویژه مادر ، کافی نخواهد بود . در نتیجه چاره ای جز اولویت بندی کارها نخواهید داشت .

طراحی و اجرای برنامه ای مشخص

وقتی والدین دچار کمبود وقت هستند، فرصت برای تبادلات عاطفی، کاهش استرس و تنش به حداقل ممکن می رسد. در نهایت آنان مجبورند برای گذراندن امور، بچه ها را نیز تحت فشار بگذارند که بدون تردید چنین شرایطی همه را آزار خواهد داد.

هنگامی که برای خود و همسرتان زمان کافی نداشته باشید، زندگی زناشویی تان نیز تحت فشار قرار می گیرد. از طرف دیگر با توجه به اینکه کودکان کوچکتر نیاز به مراقبت و توجه بیشتری دارند، فرصت رسیدگی و توجه به بچه های بزرگتر نیز کاهش می یابد . بنابراین آنها احساس می کنند که خواهر یا برادر کوچکتر، تمام توجه والدین را به خود اختصاص داده است و در نتیجه به آنها حسادت خواهند کرد . وقتی کودکان کوچکتر هم تحت فشار عجله و کمبود وقت قرار بگیرند، در بهترین حالت، لجبازی و سرپیچی خواهند کرد .

طراحی و اجرای برنامه ای مشخص در منزل به شما این امکان را می دهد که به نیازهای همه اعضای خانواده رسیدگی کنید و چهارچوبی را به وجود آورید تا کودک نوپای شما در آن احساس امنیت نماید . برخی از والدین از برقراری برنامه مشخص خوش شان نمی آید، زیرا آن را رفتاری خشک، خشن و سختگیرانه می دانند، در حالی که در عمل، عکس این ماجرا اتفاق می افتد چرا که اگر برنامه مشخصی اجرا شود، فرصت بیشتری برای فراغت و تفریح باقی می ماند که می تواند تنش ها و نگرانی ها را کاهش دهد . فراموش نکنید کمبود وقت منشأ بسیاری از استرس هاست . وقتی کارها بموقع انجام شوند و مجبور نباشید از انجام بعضی کارها به علت کمبود وقت چشم پوشی کنید ، متوجه می شوید که اوضاع زیاد بهم ریخته نیست و مجبور نخواهید بود که کارها را با عجله انجام دهید. به این ترتیب به جای آنکه زیر فشار زندگی خرد شوید. سوار بر جریان آن خواهید بود .

هر خانواده، یک برنامه

هر خانواده ای باید بر اساس ویژگی ها و نیازهای خود، برای زندگی روزمره اش برنامه خاصی داشته باشد. شما می توانید این برنامه را به میل خود تنظیم کنید اما رعایت برخی اصول در تنظیم برنامه ضروری است. برای رعایت این اصول، پس از تنظیم برنامه تان را در دیدرس قرار دهید . برای مثال برنامه را به در یخچال بچسبانید تا علاوه بر اینکه همیشه برنامه را در خاطر داشته باشید، خیلی راحت در ذهن تان بماند. به این شکل می توانید بسادگی به برنامه عمل و مقررات را رعایت کنید .

نکات مهم در برنامه ریزی مناسب

 هدف از تنظیم برنامه و پیروی از روال مشخص این است که کارها در مدت زمانی معقول و مناسب به انجام برسند . اگر کاری به موقع به پایان نرسد ، مجبورید از برخی کارها صرف نظر کرده و باقی امور را نیز با عجله انجام دهید . در این صورت کودک عجله شما را احساس کرده و همراهی با شما برایش دشوارتر می شود .

• در اجرای برنامه، بیش از حد سختگیری نکنید. اگر در برنامه شما تغییر اندکی ایجاد شود( حداکثر نیم ساعت ) اهمیت خاصی ندارد اما اگر در رعایت برنامه سهل انگار باشید، برنامه معنای واقعی و حقیقی خود را از دست داده و شما دوباره دچار آشفتگی و بحران خواهید شد .
• مشخص بودن وقت خواب و غذا خوردن و … اساس برنامه ریزی در خانه و برقراری روال مشخص است . به یاد داشته باشید : بچه های کوچک باید زودتر از سایر اعضای خانواده غذا بخورند زیرا آنها زودتر گرسنه می شوند و در ضمن به تغییرات میزان قند خون نیز حساس هستند .
• هم پدر و هم مادر باید به تمام فرزندان وقت جداگانه ای اختصاص داده و این برنامه را به نوبت انجام دهند . برای مثال امروز مادر ، کودک را به حمام ببرد و پدر برایش قصه بخواند .
• در تابستان به فرزندتان اجازه دهید که کمی بیشتر بیدار بماند یعنی حداکثر نیم ساعت دیرتر بخوابد.خوابیدن برای کودکان ، وقتی هوا هنوز تاریک نشده ، کار دشواری است .
• واقع بین باشید . اگر خصلت فرزندتان این است که کارهایش را آهسته انجام می دهد ، برنامه را به نحوی تنظیم کنید که فرصت کافی برای انجام کارهایش داشته باشد . هرگز برنامه نباید تبدیل به چماق شود .
• بهتر است علاوه بر برنامه نوبتی ، روزهای تعطیل نیز وقت خاصی را برای خود و همسرتان اختصاص بدهید . این کار ضروری است و هرگز نباید آن را کم اهمیت بشمارید . به طور حتم شما هم از اینکه وقت اختصاصی برای خود و همسرتان داشته باشید ، لذت می برید : پس برای این کار برنامه ریزی کنید .

 در مورد برنامه تان با فرزندتان صحبت کنید

در مورد برنامه ریزی با کودک صحبت کنید : وقتی برنامه خود را مشخص کردید، هر روز در مورد آن با کودک تان حرف بزنید. مهم نیست این برنامه در ذهن شما یا بر روی کاغذی که به در یخچال چسبانده اید، بلکه مسئله مهم این است که دائم در این باره با فرزندتان صحبت کنید . کودکان خردسال حافظه طولانی مدت ندارند و به سرعت مسائل را فراموش می کنند. در نتیجه توجه شان به سرعت از موضوع منحرف می شود . به همین منظور بهتر است دائم در مورد برنامه با کودک خود صحبت کنید تا اجرای آن سبب تعجب وی نشود . برای مثال هنگامی که برای حمام کردن او برنامه ریزی کرده اید ، باید کودک تان هم این موضوع را به یاد داشته باشد . پس پیشاپیش این مسئله را به وی گوشزد کنید و به او فرصت دهید که برای استحمام ،آمادگی ذهنی پیدا کند .

برنامه خود را در فواصل زمانی مشخص تکرار کنید

شاید با اعلام دائمی برنامه احساس کنید تبدیل به ساعتی گویا شده اید ولی برای برقراری روالی مشخص ، این کار بسیار اهمیت دارد . از شنیدن صدای خودتان که دائم اعلام برنامه می کنید ، خسته و عصبانی نشوید . برنامه را آرام و واضح بازگو و در فواصل زمانی مشخص تکرار نمایید . کودکان خردسال فقط زمان حال را به خوبی می شناسند. در نتیجه اعلام برنامه به آنان کمک می کند تا در مورد کاری که باید در آینده انجام دهند، آگاهی پیدا کرده و خود را برای آن آماده کنند. در غیر این صورت شاهد لجبازی و سرپیچی یا تلاش آنها برای به دست گرفتن جریان امور به دلخواه خودشان خواهید بود .

لحن گفتارتان قاطع باشد

 لحن گفتار شما نکته بسیار مهم و پراهمیتی است. بطور مثال اگر قصد دارید کودک را به حمام ببرید، این مسئله را با قاطعیت تمام اعلام کنید و بگویید : « پنج دقیقه دیگه می خوایم بریم حمام پس بیا بریم لباس تمیز برداریم .» یا هنگام خروج از حمام بگویید :« تا دو دقیقه دیگه از حمام می ریم بیرون و مامان می خواد حوله رو بیاره .» به این ترتیب شما باید مرتب برنامه را اعلام کنید اما توجه داشته باشید ؛ اعلام برنامه نباید به صورت پیشنهاد مطرح شود . شما باید بگویید : « می خوایم تا پنج دقیقه دیگه بریم بیرون ، پس بیا کفش هات رو پات کنم ». نه اینکه « می خوایم تا پنج دقیقه دیگه بریم بیرون ، دلت  می خواد کفش هات رو پات کنی ؟ ».از طرف دیگر وقتی قرار است به کودک حق انتخاب بدهید ، باید او را در موقعیت انتخاب بین دو گزینه قرار دهید، یعنی نباید بیش از دو گزینه را به او پیشنهاد کنید، به این علت که او تصور می کند  شما به درستی نمی دانید که چه تصمیمی گرفته اید چرا که اگر می دانستید ، این سؤال ها را از او نمی پرسیدید. در ضمن اگر فرزندتان احساس کند ، شما تصمیم قاطعی نگرفته اید ، کنترل اوضاع را از دست شما بیرون خواهد آورد .

برای اعلام برنامه بحث نکنید

در اعلام برنامه های روزانه جای بحث و مجادله باقی نگذارید. یعنی نباید بگویید : « اگر کفشت رو بپوشی باهم می ریم پارک » بلکه بگویید : « وقتی کفش هات رو پوشیدی باهم می ریم پارک» . شاید تفاوت این دو جمله بسیار جزئی باشد اما نتیجه آن متفاوت خواهد بود . بهتر است از جمله های شرطی یا جمله هایی که با « اگر » و « شاید » آغاز می شوند استفاده نکنید و جمله های تان جمله های خبری باشند که قاطعیت را نشان دهند نه شرط ها را . به این ترتیب در دراز مدت از اتلاف انرژی و وقت تا حد زیادی جلوگیری کرده اید .

با آرامش برنامه را اعلام کنید تا موقعیت را در دست داشته باشید

شما با استفاده از جمله های شرطی مثل : « اگر چنین کنی ، چنان خواهد شد .» کودک را به جر و بحث ترغیب و تشویق می کنید. زمانی که والدین استرس دارند یا به دلایلی تحت فشار هستند، برای پرهیز از مجادله و جر و بحث، قاطعیت را با تحکم اشتباه می گیرند، یعنی می گویند :

« همین الان باید بری و بخوابی همین حالا » توجه داشته باشید ؛ آنچه با این لحن به فرزندتان منتقل می شود، فقط استرس شماست. کودک این استرس را احساس خواهد کرد و در نتیجه دچار ترس می گردد . به محض اینکه آنان متوجه آشفتگی و نگرانی شما شوند، موقعیت را در دست گرفته و از آن استفاده خواهند کرد. در لحن قاطعانه هیچ اثری از خشونت و تحکم نیست پس بدون عجله و هیجان برای او توضیح دهید که چه کاری را باید انجام دهد. از طرفی باید آرامش خود را حفظ کنید تا بداند که اوضاع در کنترل شماست و او هیچ شانسی برای به دست گرفتن شرایط موجود را ندارد .

/انتهای متن/