چالش حجاب و عفاف و سیاستگذاری های ناموفق

در روز دوم همایش “نگرش علمی و کاربردی به عفاف و حجاب” با محور سیاستگذاری  برنامه ریزی  در مرکز همایش های بین المللی دانشگاه الزهرا (س) برگزار شد. در گروه برنامه ریزی و سیاستگذاری که صبح چهارشنبه 8 آذرماه تشکیل شد دکتر یاسر ملکی، دبیر این گروه و مدیر واحد سیاستگذاری دفتر سیاستگذاری و برنامه ریزی فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دکتر مونس سیاح، دکتر سهیلا صادقی و دکتر محمدتقی کرمی به داوری مقاله های این گروه پرداختند.

پشتوانه پوشش ظاهری عفاف است

دکتر یاسرملکی در ابتدا درباره مقاله خود با عنوان “عفاف و حجاب در ترازوی علم و اخلاق” که نگاهی نقادانه به وضعیت عفاف و حجاب در نظام آموزش عالی و راه بهبود آن دارد، توضیح داد:

” گرایش به پوشیدگی،که آدمی را به سمت حفظ حریم ها و مرزهای اخلاقی در  رابطه با همنوعان در جامعه سوق می دهد و  معمولاً در ادبیات دینی با عنوان “عفاف” از آن یاد می شود، عامل اخلاقی نیرومندی است که پوشش ظاهری را به رفتاری معنادار با کارکردهایی مفید و موثر تبدیل می کند.”

بدپوششی نشانه افت اخلاق اجتماعی است

وی ادامه داد:

 ” نگاه توأمانی به عفاف و حجاب و لزوم تبلور آن در متن برنامه ریزی ها و سیاستگذاری ها موضوعی است که نباید تحت هیچ شرایطی مورد غفلت برنامه ریزان فرهنگی و اجتماعی قرار گیرد. نگاه نقادانه به وضعیت عفاف و پوشش در جامعه امروز ایران بیان کننده افت محسوس شاخص های اخلاق اجتماعی و بروز ناهنجاری های رفتاری است که بدپوششی از مظاهر فراگیر آن به شمار می رود و عوامل خرد و کلان مختلفی در پدید آمدن آن دخیل بوده اند. بی شک ناکارآمدی توصیه ها و تجویزها به علت ناهماهنگی با شاخص های علمی و اخلاقی، از مهمترین عوامل بروز پدیده منفی بدحجابی است.

دکتر ملکی افزود: “در این میان نظام آموزش عالی کشور با داشتن انبوهی از مخاطبان جوان از یک سو متأثر از این شرایط و از سوی دیگر به عنوان تأثیرگذارترین نهاد در ایجاد و تقویت جریان علم، برانگیزاننده انتظارات بسیاری است که مجموعاً روند مدیریت فرهنگی در دانشگاه ها را بخصوص در امر عفاف و حجاب به امری دقیق و ظریف بدل کرده است.”

ابهام در تعریف و نگاه سلیقه ای به حجاب

سپس دکتر سینا کلهر، دکتری جامعه شناسی فرهنگی و عضو هیأت علمی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی و ریحانه رحمانی پور دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه شناسی به ارائه مقاله خود با عنوان “تأثیر تحولات اجتماعی بر سیاست گذاری حجاب” پرداختند.

دکتر سینا کلهر اظهار داشت:

 “در دو دهه گذشته در جامعه ایران تحولات اجتماعی مرتبط با مسأله حجاب، سیاستگذاری و سیاست های مرتبط با حجاب را تحت تأثیر قرار داده است.

عواملی مانند فقدان تعریفی جامع از حجاب در قوانین و برداشت های متفاوت در خصوص نوع پوشش و حجاب در جامعه، کلی گویی، ابهام و اعمال سلیقه ای در اجرای سیاست های حوزه حجاب، ناهماهنگی های ساختاری، توجه کم به سیاست های فرهنگی، نداشتن هماهنگی در سیاست ها و مصوبات قانونی با شرایط جامعه و فقدان نظام نظارتی مناسب از جمله عوامل نداشتن موفقیت سیاستگذاری در حوزه حجاب است.”

ضرورت مهندسی فرهنگی حجاب و عفاف

دکتر سیدمهدی سلطانی رنانی، دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان و مدرس گروه معارف اسلامی دانشگاه صنعتی اصفهان مقاله بعدی را با موضوع “تحلیلی بر مهندسی فرهنگی حجاب و عفاف در جامعه اسلامی” اینطور ارائه کرد:

 ” قانون الهی  حجاب سلاحی کارآمد در حفاظت از معنویت و دینداری افراد جامعه است. البته این موضوع  در عرصه اجتماع به مسأله فرهنگی تبدیل می شود که اصلی ترین نقش را در ایجاد و تحکیم پیوندها و روابط اجتماعی دارد.

از همین رو ارائه و بررسی مهندسی فرهنگی حجاب و عفاف در جامعه اسلامی ضرورت دارد .

مهمترین رویکردهای مطرح در مهندسی فرهنگی حجاب و عفاف برای اجرای سیاست ها و برنامه های صحیح علمی در جامعه اسلامی عبارت است از: تقسیم بندی فعالیت های مطالعاتی درباره حجاب و عفاف، راهکارهای عملی تقویت حجاب و عفاف و مسئولیت های هدفمند دولت اسلامی در عرصه حجاب و عفاف.”

کم کاری در طراحی و اجرای اقدامات مثبت

آخرین مقاله مربوط می شد به گروهی چهارنفره شامل زهرا جامه بزرگ، استادیار گروه تکنولوژی آموزشی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی، مریم برهمن، استادیار گروه فلسفه تعلیم و تربیت همین دانشگاه، فاطمه جعفرخانی، استادیار گروه تکنولوژی آموزشی همین دانشگاه و حسن مرادی چشمه بیگی استادیار گروه مهندسی برق، دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه رازی کرمانشاه با موضوع مقاله “شاخص های فرهنگی و اجتماعی عفاف و حجاب و الگوی تغییر رفتار”.

زهرا جامه بزرگ در توضیح مقاله این طور صحبت کرد:

 “انقلاب اسلامی بستری برای طرح نگاه متعالی اسلام به زن در سه عرصه مطرح کرد:  قلمرو تکاملی انسان، قلمرو حضور اجتماعی و قلمرو ایفای نقش در کانون خانواده. به منظور ارتقاء جایگاه زن و عملیاتی کردن تفکرات در سه حوزه مذکور، اقدامات مثبتی که در نظام جمهوری اسلامی طراحی و اجرا شد، متناسب با نیاز، توقع و امکاناتی که در نگاه همه جانبه نگر اسلام به زن وجود دارد، نبوده است.”

نقش نهاد حکومت در فرهنگ حجاب و عفاف

استادیار گروه تکنولوژی آموزشی افزود:

“یکی از چالش های موجود در جامعه امروزی ما مسأله حجاب و عفاف جامعه است. امروز که ما شاهد تغییرات و دگرگونی هایی در فرهنگ حجاب و عفاف هستیم نقش نهاد حکومت به عنوان یکی از مهمترین نقش آفرینان فرآیند جامعه پذیری حائز اهمیت است که متأسفانه به دلیل برخی کج کارکردها و حتی عدم انجام کارویژه هایی که برعهده نهاد حکومت است شاهد نابسامانی در فرهنگ حجاب و عفاف هستیم.”

/انتهای متن/