نشست “نگرش جنسیتی علیه زنان در محیط کار” برگزار شد

انجمن جامعه شناسی ایران دوشنبه ١٢ام تیرماه نشستی با عنوان “اثرگذاری نگرش جنسیتی علیه زنان در محیط کار اجتماعی” برگزار کرد.

خانم دکتر فروغ صالح دیرین عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد تهران غرب و مدرس مدعو در واحد تهران مرکز، محقق و سخنران اصلی این نشست بود که به ارائه ی مباحثی در این زمینه پرداخت.

تفاوت مفهوم پرخاشگری و خشونت

وی در توضیح خشونت علیه زنان در محیط کار در جامعه ایران گفت:

” موضوع خشونت علیه زنان چه در حوزه خصوصی و چه عمومی در بسیاری جوامع به عنوان مسأله ای اجتماعی برای محققان در نیم قرن گذشته مطرح بوده است. اما آنچه در جامعه علمی ایران در حوزه خشونت علیه زنان مغفول مانده بحث در مورد خشونت علیه زنان در محیط کار است. “

دکتر صالح  در بیان تفاوت دو مفهوم پرخاشگری و خشونت اظهار داشت:

“پرخاشگری می تواند هدفمند یا نیت دار و به دنبال آسیب زدن باشد یا بدون هدف اتفاق بیفتد.  اما خشونت شکلی از اعمال قدرت است که انسان ها جهت غلبه بر فشارهایی که علیه آنان اعمال می شود از آن بهره برداری می کنند و آن را کنشی مبتنی بر قدرت به منظور صدمه زدن به دیگران می دانند. خشونت در مفهوم دیگر نسبت به کنش خشونت آمیز تعریف می شود یعنی  تأیید یک رفتار به عنوان خشونت وابسته به دیدگاهی است که طرفین در رابطه با خشونت انتخاب می کنند، رفتاری که یک عامل خشونت، کاملا آن را مناسب و درست می داند در صورتی که از سوی قربانی خشونت، این رفتار درست تلقی نمی شود، از طرفی خشونت کاملا به خشونت ساختاری و نهادی هم مربوط می شود.”

خشونت پدیده ای  اجتماعی است

او اضافه کرد:

” با توجه به تعاریف خشونت، یکی از وجوه مهم خشونت نیت مند بودن آن است. بحث مهم در تمام تعاریف خشونت وابستگی به جهت فرهنگی تعریف می شود یعنی  معمولا مردم  براساس ویژگی های فرهنگی خود یک عمل را خشونت می نامند. خشونت پدیده ای اجتماعی است با اینکه به طور پنهان وجود دارد اما در تمام جوامع به طور دائمی اتفاق می افتد و در ابعاد و ارتباطات فردی، جمعی، محلی و جهانی در تمام اشکال روزمره اعمال می شود.”

خشونت و جامعه پذیری نقش های جنسیتی

دکتر صالح در ادامه افزود:

“در بحث نظریه های جنسیتی که ما مدل تحقیق مان را براساس آن تعریف می کنیم، مردانگی ارزش محسوب می شود و زنان موجوداتی مطیع در ساختار مردسالارانه خانواده می شوند و در حوزه های خانواده محصورند و وقتی در دنیای مردان و کار هستند با انواع خشونت ها مواجه می شوند. براساس بعضی نظریه ها فرآیندهای جامعه پذیری در خانواده ها، گرایش های زن و مرد در خانواده و مطیع بودن زنان را شکل می دهد. در این دیدگاه خشونت رفتاریست که یاد گرفته می شود و معمولادر این جوامع اعمال خشونت علیه زنان طبیعیست.ما باید براساس این نظریات سنجش مان را انجام دهیم که آیا افراد در کودکی یاد می گیرند چه شغلی برای چه جنسی است و ملاک جنسیت برای دادن نقش اجتماعی ملاک مهمی است؟

دراین راستا میشل فوکو در زمینه ی نگرش جنسیتی به نقش های اجتماعی معتقد است که در جوامع غربی افراد هویت خودرا با هویت جنسی خود یکی دانسته و خود را موجودی جنسی می دانند . به عبارتی در جامعه  زنان جایگاه اجتماعی پایین تری دارند و مردان از قدرت بیشتری برای عهده دار شدن مسئولیت برخوردارند و زنان به طور طبیعی ضعیف تر از مردان آفریده شده اند.”

خشونت بر علیه زنان در محیط کار

وی در بیان بخشی از  یافته های پژوهش “نگرش جنسیتی علیه زنان در محیط کار در ایران ” ” کرد:

“میانگین خشونت علیه زنان در محیط کار با حدودا ٤٧ درصد در سطح متوسط قرار گرفته است و بیشترین میزان خشونت از طریق مدیران به زنان اعمال شده است که این خشونت ها شامل بی احترامی، تحقیر، تمسخر و پایین آوردن اعتماد به نفس، پیشنهاد نامشروع، عدم توجه به رشد اقتصادی زنان و ایجاد مانع برای رفتن زنان به مراتب بالاتر می باشد. همچنین نتیجه گرفته شد که اثرگذاری جامعه پذیری جنسیتی بر خشونت علیه زنان در محیط کار وجود دارد..”

راهکارهای پیشگیری از خشونت در محیط های کاری

در نهایت دکتر صالح پیشنهاداتی  در رابطه با خشونت علیه زنان در محیط های کاری را در قالب دو محور ارائه داد:

” بخش اول اصلاح و پیشگیری و درمان پدیده خشونت علیه زنان است که به چگونگی سیاستگذاری و برنامه ریزی از سوی مراجع رسمی و غیر رسمی برمی گردد و بخش دیگر چگونگی جهت دهی پژوهشی برای انجام مطالعات آتی در خصوص مسأله خشونت است.

در بحث سیاست گذاری، راهکارهای اجتماعی و فرهنگی مطرح می شود.به نظر من خشونت باید ابتدا در خانواده حل شود جامعه پذیری افراد باید به گونه ای باشد که افراد خود را مجری قانون نپندازند. جامعه پذیری باید نزدیک به کنش های مهربانانه باشد و به نحوی صورت گیرد که افراد بر نظارت اجتماعی احترام گذاشته و آن را بپذیرند و رعایت قوانین و مقررات محترم شمرده شود.”

دکتر فروغ صالح دیرین راهکارهای ساختاری، تبلیغاتی و قانونی را نیز در رابطه با پژوهشش مطرح کرد:

“راهکارهای ساختاری رفع خشونت در محیطهای کاری کاهش فشارهای اجتماعی است و این که در توزیع عادلانه درآمد بین کارمندان زن و مرد و کاهش احساس محرومیت زنان کارمند بیشتر تلاش شود.

راهکارهای تبلیغاتی رفع این خشونت ها یعنی نهادهای اجتماعی چون وسایل ارتباط جمعی در زمینه ی جلوگیری از اشکال مختلف خشونت درگیر شوند. در مراکز آموزشی در سطوح مختلف مدرسه و دانشگاه و همچنین در تمام سازمان هایی که زنان مشغول به کارند مراکز مشاوره برای جلوگیری از خشونت پنهان در نظر گرفته شود.

و راهکارهای قانونی این است که قانونگذاران باید افراد را بیشتر با پیامدهای خشونت آشنا کنند و با افراد خاطی برخوردهای جدی شود. بسیاری از افراد جامعه ما به حقوق خود مطلع نیستند چه برسد به حقوق خود در محیط کار.”

 رویکرد سلامت اجتماعی در بحث خشونت

این محقق و مدرس دانشگاه در انتهای صحبت هایش تأکید کرد:

“با وجود اینکه من به کمی گرایی تمایل بیشتری دارم اما در زمینه خشونت باید کارهای تحقیقی کیفی هم بشود . تحقیق کمی، بیشتر ارائه داده و آمار است و ممکن است با واقعیت منطبق نباشد چون یک زن وقتی در محیط کارش مورد خشونت قرار می گیرد شاید جرأت اعتراف آن را نداشته باشد اما در روش های کیفی مثل مصاحبه، مشاهده و… نتایج عمیق تری حاصل می شود. من به محققان دیگر پیشنهاد می دهم در بحث خشونت و نگرش جنسیتی به جزئی نگری بپردازند چون واقعیت ها در این صورت بیشتر آشکار می شود.

از نظر من در تحلیل خشونت به کارگیری رویکرد سلامت اجتماعی در تبیین مسأله بسیار مهم است. با رویکرد سلامت اجتماعی بحث خشونت علیه زنان می تواند سلامت افراد  عموم جامعه را در معرض خطر قرار دهد . “

/انتهای متن/