مزد خدمت به پدر و مادرم چه شد؟

سیمین خانم فرزندی است که در طی دوران زندگی اش بیشترین سال ها را در خدمت پدر و مادرش بوده است. او تا مدتی  ازهر دو مراقبت می کرد و بعد از فوت مادر در حدود 11 سال از پدر پرستاری داشت. خودش تعریف می کند:

همه خواهرها و برادرهایم ازدواج کردند و رفتند

 در زمان پرستاری از پدر ومادرم بود که  ازدواج کردم و بچه دار شدم.

بعد از ازدواج هم بخاطر با اینکه خانه ای نزدیک والدینم گرفتیم، مجبور بودم هر دو خانه را مدیریت کنم. یک پایم خانه خودمان بود و یک پایم خانه پدرم. وقتی خانه خودمان بودم، نگران پدر و مادرم می شدم و وقتی پیش آنها بودم نگران کم و کسری خانه و زندگیم بودم. دو سال بعد از ازدواج من مادرم به رحمت خدا رفت و پدرم خیلی تنها شد. با رضایت خواهر و برادرانم که از خدا می خواستند که من دربست در خدمت آنها باشم و با رضایت شوهرم که با وجود کار شبانه روز به سختی از پس اداره زندگی برمی آمد، به خانه پدرم نقل مکان کردیم. در طی این مدت من صاحب دو فرزند شدم و در همان خانه پدری بودیم و بچه هایم به مدرسه رفتند. خواهر و برادرانم بندرت به پدر سر می زدند، حتی برای احوال پرسی. فقط وقتی خبردار می شدند که بیمار است مثل مهمان غریبه می آمدند و پذیرایی می شدند و می رفتند.

 بالاخره پدرم هم که خیلی دوستش داشتم سه سال پیش فوت کرد و مرا  تنها گذاشت. از روزی که پدرم رفت، برادراتم دائم درصدد بوده اند که ما را از خانه پدری بیرون کنند و حتی کار را به دادگاه هم کشانده اند.

در حال حاضر من و شوهرم اصلا امکان رفتن از این خانه را نداریم. یعنی در صورت صدور حکم دادگاه به نفع آنها، باید کنار خیابان زندگی کنیم. من نمی خواهم بایت خدمتی که به پدر و مادرم کردم،  منتی بگذارم. خیلی هم شرمنده ام که این مساله را بیان کنم که  قدرت بدنی ام به دلیل این مدت کار زیاد و فشرده، خیلی کم شده و دیگرقادر به کار و فعالیت زیاد نیستم. الان بچه هایم هم بزرگ شده اند و به این وضع اعتراض دارند.

پدرم وصیت نامه ای دارد و نزد من به امانت گذاشته که در آن من را وصی خود قرار داده و اجازه داده که بعد از فوت او به مدت ده سال، یا تا وقتی خانه ای تهیه کنم، از این خانه استفاده کنم. این را هنوز به برادران و خواهرم نشان نداده ام.

آیا این وصیت نامه  تاثیری دارد که آنها نتوانند مرا از این خانه بلند کنند؟

واقعا الان  فکر می کنم خیلی دست تنها و بی کس شده ام. بچه هایی که سالی دو سه بار فقط سر به پدر و مادرم می زدند و مثل مهمان می آمدند و می رفتند، الان مدعی ارث ومیراث هستند.

 تنها ارث پدر و مادرم همین خانه بوده که سه دانگ آن هم به نام مادرم بوده که در زمان حیاتش نصف آن را به نام من کرد و بقیه مال پدرم بوده است.

آیا خواهر و برادرانم می توانند مرا از حق و حقوقم محروم کنند؟

پاسخ دکتر فرزانه اژدری :

خدمت به پدر و مادر یکی از وظایف واجب فرزندان است. این امر یک خیر دوسویه است. یعنی فرزند از یک طرف پدر و مادر را از خدمت خود بهره مند می کند که این یک وظیفه است و به هیچ وجه جبران زحمات و رنج های پدر و مادر را نمی کند و از طرفی خود او اجر و پاداش زیاد نزد خداوند دارد. در کنار این اجر اخروی، اجر دنیوی نیز بعضاً برای فرزندی که دلسوزتر و خدوم تر است خواهد داشت، مخصوصاً اگر والدین در دوران سالخوردگی و ناتوانی باشند . چقدر خوب است که همه ما این گوهرهای بی نظیر زندگی و نعمت های تکرار نشدنی در عمرمان را به شایستگی قدردان و خدمتگزار باشیم.

در امر مراقبت از والدین سالخورده و بعضا بیمار، گاهی پیش می آید که یکی از فرزندان به دلایل خاصی از جمله آخرین فرزند بودن، تنها دختر و یا عاطفی تر از دیگر فرزندان بودن، این امر را به عهده می گیرد و به این ترتیب دیگران،  از انجام این وطیفه سرباز می زنند و این امر واجب را به عملا به نوعی واجب کفایی تبدیل می کنند و به یک سرزدن و احوال پرسی کوتاه از والدین اکتفا می کنند؛ در حالی که این خدمت رسانی به والدین ممکن است سالها به طول بیانجامد.

در این موارد معمولا  والدین بخاطر قدردانی ازفرزندی که بار مراقبت و پرستاری از آنها را بعهده گرفته، امتیازاتی به اومی دهند که جبران زحمات وی را کرده باشند. همین ممکن است سنگ اول اختلاف بین خواهران و برادران را، حتی در زمان حیات والدین، مخصوصا  بعد از فوت شان در موضوع ارث بگذارد. متاسفانه در این گونه مورد خیلی وقت ها حرمت خواهر و برادری و بزرگتر و کوچکتر زیر پا گذاشته می شود، محبت ها تبدیل که کینه می شود و همین بین نزدیک ترین منسوبین ایجاد فاصله می کند.

ما به سیمین خانم که دچار چنین شرایطی شده است، این توصیه ها را کردیم:

1. هیچ کس نمی تواند و حق ندارد دیگری را از حق و حقوقش محروم کند یا مانع بهره مندی از حقوقش شود. این یک اصل کلی است. شما باید بدانید که درعین اینکه زحمات و خدمات شما خیلی ارزشمند و به جای خود سزاوار قدردانی است، ولی این با حقوق دیگران نباید منافات داشته باشد.
2. خانه ای که در آن سکونت دارید و در آن حقی برای دیگران هم هست و در صورت ادامه این سکونت  باید به وراث دیگر پدر و مادرتان اجرت المثل ایام تصرف خود را بدهید. یعنی از بعد از فوت پدر و نیز از تاریخ فوت مادر( اگر آنها درخواست نمایند) می توانند از شما اجاره دریافت کنند.
3. این خانه، غیر از سهمی که دارید و آن 5/1 دانگ از سه دانگ سهم مادری تان است، بقیه مال شما و دیگران بطور مشاع است و بهره وری از آن بدون رضایت دیگران غصب است و شما هم قانونا و شرعا مجاز به تصرف آن نیستید و اگر تصرف کنید، تصرف مال غیر و نیز ممانعت از بهره مندی دیگران از حقوق شان خواهد بود.
4. سهم شما یک دانگ و نیم از سهم مادری است که به نام شماست و بقیه سهم مادری بین همه خواهران و برادران باید نقسیم شود که شما در یک و نیم دانگ بقیه سهم مادرتان هم سهم دارید و در سهم پدری نیز همین طور.
5. در مورد وصیت نامه باید بدانید که شما وصی هستید تا طبق وصیت نامه حق و حقوق دیگران را مطابق دستور شرع و قانون پرداخت نمایید و اگر وصیت دیگری، مثلا دینی که پدرتان داشته و یا وظایف واجب شرعی مثل نماز و روزه و غیره به زمین مانده است، باید شما در صدد جبران و پرداخت آنها برآیید.
6. در مورد استفاده از خانه، که ماترک متوفیان است، چون پدرتان تنها می توانست در مورد ثلث مال خود وصیت کند و چون این وصیت بیشتر از ثلث مال است و مانع دیگران از استفاده از حق شان می شود، نافذ نیست. شما فقط از ثلث سهم پدری در این خانه می توانید استفاده کنید و یک و نیم دانگ از سه دانگ مادری را هم که دارید. در مقابل استفاده از بقیه ملک باید اجاره پرداخت کنید.
7. بهتر است هرچه زودتر ( که الان هم بسیار دیر شده) دو درخواست دریافت گواهی انحصار وراثت بگیرید. ابتدا وراث قانونی و شرعی مادر باید مشخص شود و گواهی به شما داده شود و بعد از فوت پدر نیز باید درخواست انحصار وراثت دیگری بدهید. در اولی پدر نیز جزو وراث بودند ولی در دومی فقط فرزندان هستند. برای این منظور باید با در دست داشتن گواهی فوت پدر و رسید پرداخت مالیات علی الحساب برای ماترک و نیز شناسنامه همه وراث به شورای حل اختلاف برای دریافت گواهی انحصار وراثت اقدام نمایید.
8. در نهایت اینکه وراث می توانند تا مشخص شدن وضعیت قطعی ماترک و حقوق شما در آن خانه، از شما در دادگاه شکایت کنند. بنابراین بهتر است هرچه زودتر اقدامات قانونی را خود شما انجام دهید.
9. در هرحال سعی کنید رابطه میان شما و خواهر و برادران تان محکم و استوار باقی بماند که قطعا این مایه خوشنودی روح پدرومادرتان خواهد بود.
10. مزد زحمات شما و خدماتی که به پدر و مادرتان کردید، نزد خدا محفوظ است. در مقابل این خدمت نمی توانید از دیگران اجر و پاداش بخواهید و یا حقوق آنها را نادیده بگیرید.

/انتهای متن/