یوما، روایتی تازه و جذاب از بزرگ ترین مادر
رمان “یوما” اثر زیبا و تحسین بر انگیز مریم راهی است. این کتاب که به نوعی زندگی نامه حضرت خدیجه محسوب می شود، خواننده را با خود همراه می کند و به دوره ای که آن حضرت زندگی می کردند، می برد.
رمان «یوما» اثر مریم راهی از معدود آثار داستانی بلند نوشته شده با موضوع زندگی حضرت خدیجه کبری(س) است که اخیرا از سوی انتشارات کتاب نیستان منتشر شده است. یوما از حیث داستانی، شیوه روایت و زبان نوشتاری با وجود اینکه از سوی نویسنده ای جوان خلق شده، اثری قابل احترام و تحسین برانگیز است و همین مساله چگونگی تالیف این رمان را جذاب می‌کند.
داستان یوما
رمان «یوما» یکی از زیبا ترین آثار در به تصویر کشیدن زندگی نامه ی حضرت خدیجه (س) است. این رمان را باید یکی از موفق ترین و خواندنی ترین آثار داستانی دینی در روزگار خود بدانیم که با شیوه نگاه و نگارشی بدیع و جذاب، چهره رحمانی تازه‌ای از پیامبر رحمت و همسر وی به تصویر می‌کشد.
نام این رمان برگرفته از عبارتی است عربی که کنیز حضرت خدیجه به وی اطلاق می کند. این نام توسط نویسنده چنان هوشمندانه در بخش‌‌هایی از متن قرار گرفته است که مخاطب پس از به پایان رساندن کتاب، به ناخودآگاه به معنای آن پی برده و علت اطلاق آن به چنین بانویی را درک می کند.
نیاز به تصویر ملموس تر، حس می شود
خلق اثر داستانی آیینی در روزها و سال‌های اخیر به تناسب تغییر نظام فکری و ماهیت زیستی، نیاز به یک پوست اندازی تازه را به خوبی درک کرده است. بر همین اساس چه نویسندگان قدیمی و صاحب قلم و چه نویسندگان جوانی که برای ارتباط گرفتن با مخاطبان خود این شیوه از نوشتن را مد نظر دارند، به روشنی درک کرده اند که دیگر نمی توان با صرف بازخوانی و بازنویسی داستانی زندگی نامه چهره‌ها و بزرگان دین، دست به جلب مخاطب زد.
این مساله حتی در قامت ادبیات کودک و نوجوان نیز خود را نشان داده است تا جایی که آثار کلاسیک و فاقد جذابیت های نوشتاری برای این گروه سنی، حتی با بهترین تصویرگری‌ها نیز در کسب مخاطب ناتوان بوده ¬اند.
در چنین فضایی نویسندگان جوان با تقویت خلاقیت ادبی و نیز موفقیت در کشف و پرورش زاویه نگاه های تازه برای خلق اثر ادبی، کمابیش موفق شده اند تا چهره ای تازه از یک شخصیت یا واقعه ادبی در قالب داستان بسازند که منش و شخصیت آن فرد را به شیوه ای بدیع و دلچسب چنان روایت کنند که حتی در صورت آشنایی مخاطب با آن موقعیت، از منظر شیوایی متن بار دیگر او را به سوی خود جلب کند.
رمانی برای همه ی سلیقه ها
رمان «یوما» نوشته مریم راهی اثری است نو و تازه، اثری که برای هر مخاطب ادبیات دینی و با هر نوع سلیقه ای، حرف هایی جدی و تازه برای روایت دارد. بستر اصلی این رمان بیان فرازهایی از زندگی حضرت خدیجه کبری (س) است.
نویسنده موقعیت زمانی روایت خود را از ساعت¬ های منتهی به ولادت حضرت فاطمه زهرا (س) شروع کرده و با توصیف تؤامان موقعیت منزل، ذهنیت حضرت خدیجه و مردمان شهر که نمایندگانی از آنها به بهانه هایی به منزل پیامبر (ص) رفت و آمد دارند، داستانی را تعریف می کند که بیشتر از جذابیت‌های قصه¬ پردازانه، از منظر روایت لذت¬ بخش است.
نویسنده به دلیل نیت خود برای جلب بخش وسیعی از مخاطبان، با وجود انتخاب یک زاویه دید غالب، به صورت متناوب، نقطه نگاه پرداخت روایت را تغییر می ¬دهد. در واقع چندین روایت موازی را با چند زاویه دید به ظاهر متفاوت با یکدیگر در دل داستان نشانده است.
از سوی دیگر او راوی سکنات و وجنات خدیجه کبری در آستانه میلاد حضرت زهراست. نویسنده در این نقش به زیبایی هر چه تمامتر تصویری مینیاتوری و بسیار تأثیرگذار از شیفتگی بانوی بزرگ اسلام به پیامبر اکرم را تصویر کرده است.
خلق صحنه هایی چون عطرآمیز شدن بدن کودکانی که پیامبر آنان را نوازش کرده و یا دیالوگ هایی که نمایانگر گفتگوی رسول اکرم (ص) با خدیجه است، از درخشان ترین و ماندگارترین بخش‌های این رمان از این منظر است.
از سوی دیگر این داستان تصویری رئالیستی از مکه و مدینه در دوران حیات پیامبر اکرم (ص) به تصویر می کشد و به طور غیر مستقیم به ارزش گذاری‌های اجتماعی اعراب جاهلیت اشاره می کند؛ به روشنی و البته به دور از هرگونه بیرون¬ زدگی از خط اصلی داستان.
سیمای کفار در زمان پیامبر(ص)
یکی از دلایل اصلی موفقیت نویسنده در ترسیم سیمای کفار در زمان پیامبر اکرم است. نویسنده برای این منظور با بهره گیری هوشمندانه و بسیار هنرمندانه از ادبیات و واژه ها، جان باورها و اعتقادات اعراب در دوران بعثت را در قالب دیالوگ هایی که نشان از توان اعراب آن دوران در بهره مندی از کلمات و واژگان نیز هست، به تصویر می کشد.
همان طور که بیشتر مردم می دانند، در زمان پیامبر (ص) ادبیات و کلام در بین مردم از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بود. این اهمیت تا جایی پیش رفته بود که صله ای که شاعران از شعر هایشان در وصف مسائل مختلف و اشخاص بزرگ زمانشان می گرفتند به نوعی یک تجارت بی رقیب به حساب می آمد. به خاطر همین هم ادبیات کتاب یوما از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
این هنرمندی در لفاظی های شخصیت هایی مانند ام¬ جمیل به بهترین شکل ممکن خود را به تصویر کشیده و جذابیت متن را دو چندان می کند. از این نقطه نگاه شاید بتوان استراتژی نویسنده برای ترسیم چهره قهرمان داستانش از زبان چهره های منفی را یکی دیگر از موفقیت های مهم این رمان دانست.
نظر نویسنده در مورد کتاب
نویسنده رمان «یوما» می گوید:
“هدفم از نگارش این رمان معرفی حضرت خدیجه (س) به مخاطب امروز بود. تلاش کردم الگویی برای زنان امروز جامعه‌ام ترسیم کنم؛ از زنی که در ۱۴۰۰ سال پیش عفیفه بود و در عرب جاهلیت فعالیت اجتماعی می کرد.
محور اصلی داستان همانطور که از نامش پیداست، به وجه مادر بودن حضرت خدیجه(س) مرتبط است. حضرت خدیجه(س) مادر حضرت فاطمه برجسته ترین بانوی اسلام بودند، هم‌چنین وجهه مادر بودن ایشان تنها به این باز نمی گردد، بلکه حضرت خدیجه پیش از ازدواج با حضرت رسول نیز به مادر ایتام معروف بودند و حضرت رسول نیز ایشان را ملقب به ام المومنین کردند.”
مریم راهی در ادامه گفت:
“در بررسی‌ها متوجه شدم که درباره حضرت خدیجه اثر مکتوب بسیار اندک است، همان چند اثر محدود نیز آثاری کم حجم هستند که عمدتاً موضوعات مشترکی را بیان کرده و موضوعات جدید و زوایای بکر انتخاب نشده است. در منابع تاریخی نیز بسیار کم از حضرت خدیجه صحبت شده است. به همین دلیل تصمیم گرفتم به سراغ زندگی این بانوی گرامی اسلام بروم.”
راهی با اشاره به مرز تخیل و واقعیت در اثرش گفت:
“درباره زندگی حضرت خدیجه(س) و حضرت محمد(ع) من باید حتماً در همان چارچوبی که تاریخ به من گفته است، پیش می رفتم، نباید جمله ای می گفتم که خلاف واقع باشد. اما در حوادث پیرامونی من از تخیل استفاده کردم، شخصیت‌های تخیلی در این رمان وجود دارند که گاهی ما به ازای خارجی نیز داشته اند.”
سخن آخر
کتاب یوما یکی از کتاب های نادری است که مختص بانوی بزرگوار اسلام حضرت خدیجه (س) نوشته شده است و همین امر باعث می شود که این کتاب از جذابیت خاصی برای مخاطب خود برخوردار باشد.
البته ادبیات روان تسلط نویسنده بر موضوعات و… نیز باعث زیبا تر شدن دو چندان این اثر شده است و از یوما اثری قابل تقدیر ساخته است.
/انتهای متن/
