با مامورین سرشماری صبورانه همکاری کنید

سرشماری کار سخت و پرهزینه ایست که هر ده سال یک بار در کشور انجام می گیرد تا با روشن شدن ظرفیت های جامعه و افراد آن،  برنامه ریزی بهتر اقتصادی و اجتماعی صورت پذیرد.

 صدرالدین بلادی موسوی دانش آموخته ی جمعیت شناسی از دانشگاه تهران است و مدرس جمعیت شناسی. در حوزه ی مطالعات زنان به لحاظ آماری سال ها پیش با خانم حبیبی اولین مشاور امور زنان ریاست جمهوری همکاری فعال داشته است.

 از سوابق کاری خود در حوزه مطالعات زنان بگویید.

-به سبب همکاری که با دفتر امور زنان داشتم، مجموعه کتاب های شاخص های اجتماعی اقتصادی زنان و مبنای برنامه ریزی با رویکرد جنسیتی را به رشته ی تحریر در آورده ام. حدود 20 سالی می شود که در مرکز آمار مشغول به کارم و مساله ی جمعیت را مورد مطالعه قرار می دهم. در حال حاضر هم مسئولیت نظارت بر آمارهای اجتماعی را بر عهده دارم.

 

در مورد تاریخچه ی سرشماری در ایران و این سرشماری خاص توضیح کوتاهی بدهید.

– از سال 1335 سرشماری امروزی هر ده سال یک بار در کشور ما گرفته شده است. اولین سرشماری بعد از انقلاب از سال 65 در کشور انجام شد. البته درآن سرشماری انتظار می رفت جمعیت ایران 36 میلیون باشد، اما آمار نشان دهنده ی جمعیت چهل و نه و نیم تا پنجاه میلیونی بود که نشان می داد رشد جمعیت ما در آن موقع به 6/3 درصد رسیده است.

این رشد زیاد تا سال 70 کاهش پیدا کرد و از سال 75 تا 85 میزان رشد به 3/1 درصد رسید. در حال حاضر پیش بینی می شود با وجود سیاست های افزایش جمعیت که در چند ساله ی اخیر اعمال شده است، میزان جمعیت در این ده سال رشد کرده باشد.

 

روش های آمارگیری در این سال ها تغییری هم داشت؟

– بله، آمارگیری در سال های 35 تا 65 به صورت کاملا سنتی بود که به وسیله ی فرم های معمولی که بین مردم پخش می شد، صورت می گرفت. از سال 75 فرم های اسکن شده و داده ی آماری داشتیم. البته ما در حال حاضر در حالت گذار و عبور از فرم های آمارگیری قدیمی هستیم، چرا که امسال از روش های ثبتی، اینترنتی و تلفنی با هم استفاده می کنیم.

 

نقش سرشماری کلا و بطور خاص این سرشماری در بهبود زندگی مردم چقدر است؟

-شما تصور کنید خانمی می خواهد در خانه اش مهمانی بدهد، اولین اطلاعاتی که این خانم نیاز دارد، این است که باید برای چند نفر تدارک ببیند. در مرحله ی بعد باید رده ی سنی مهمانان خود را بداند تا به تناسب آن، نوع غذا ها و میزانش دستش بیاید .

این مثال را زدم چون محدوده ی خانه کوچک ترین مثال از یک جامعه است. اگر آمار درست تهیه شود، باعث می شود مسئولین با توجه به آن آمار دقیق، برنامه ریزی دقیق تری برای آینده ی کشور بکنند.

در آمارگیری که در حال حاضر با آن روبرو هستیم، برای اولین بار روش های متفاوتی را اعمال می کنیم که جدید ترین آن آمارگیری به روش اینترنتی است. این آمارگیری اینترنتی از سوم مهر شروع و تا 24 مهر ادامه دارد. بعد از آن یعنی از 25 مهر مامورین ما به در خانه ها می آیند و اگر کسی در خانه نباشد، فرم غایب آماری برای آن خانه می دهد و بعدا آن خانواده می توانند مجددا اینترنتی در سرشماری شرکت کنند.

البته نا گفته نماند در این دوره به خاطر پیچیدگی هایی که به واسطه ی سرشماریِ اینترنتی و تلفنی و ثبتی به وجود آمده است، جمع بندی بسیار سخت تر است.

 

سرشماری برای خانواده بر اوضاع اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی مردم و خانواده ها چه اثراتی دارد؟

– برای برنامه ریزی بهتر اقتصادی و اجتماعی این سرشماری بسیار واجب است. مثلا دانستن تعداد دانش آموزان کشورباعث می شود تعداد مدرسه ها به همان نسبت بیشتر شود یا آمار دقیق دانشجویان یک مملکت باعث برنامه ریزی برای اشتغال زایی در آینده می شود. در واقع آمارگیری موجب می شود ظرفیت ها مشخص شود.

در مورد زنان هم باید بگویم که طبق آمار 60 درصد دانشجوهای ما را زنان و دختران تشکیل می دهند و به همان نسبت هم بیکاری در زنان دو برابر مردان است؛ این یعنی برنامه ریزی در این خصوص باید بهتر و دقیق تر باشد.

 

خانم ها چگونه می توانند با ماموران سرشماری همکاری کنند؟

– ماموران ما دارای ظاهر مشخص و یونیفورم های معروف خود هستند. هر مامور جلیقه و کارت مخصوص و هولوگرام مخصوص دارد.

مامورین ما روزها می آیند، مردم اطلاعات مهمی مثل شماره های ملی اعضای خانواده، کد پستی و تاریخ سال و ماه تولد اعضا را در دسترس داشته باشند. در مورد مسکن هم سوال هایی می کنند که شامل مالک یا مستاجر بودن می شود و متراژ خانه ها و اینکه اسکلت خانه ها فلزی است یا نه را هم می پرسند.

 

مفاهیمی را که در سرشماری مهم است، مردم و مخاطبان، مخصوصا خانم ها باید بدانند، بفرمایید.

– اولین شاخص مهم در سرشماری، تعداد جمعیت است. بعد میانگین سنی جمعیت (جوان و سالخورده بودن اعضا) بسیار مهم است. به خاطر همین هم مهم است که به مامورین ما اطلاعات دقیق و درستی در موارد ذکر شده گفته شود.

اینکه سطح تحصیلات مردم یک جامعه  به دست بیاید، باعث می شود میزان بیکاران و کمبود مشاغل ضروری در جامعه هم مشخص شود.

البته در مورد زنان تعداد فرزندان هر زن هم  شاخص باروری زنان را مشخص می کند و مشخص شدن این تعداد فرزندان، در 365 روز سال میزان باروری کل و تعداد فرزندان زنان را معلوم می نماید.

 برای مثال ما درسال های 85 تا90، 3/1درصد رشد جمعیت داشته ایم و در  سال 90، 9/1 درصد رشد در جمعیت داشته ایم، که این یعنی در هر خانواده ی ایرانی به طور متوسط کمتر از دو فرزند وجود دارد.

 متاسفانه این مساله  در دراز مدت باعث می شود  این شاخص به سمت صفر میل کند و این مساله بسیار خطرناک و جدی است، اما خوشبختانه به خاطر تغییر در سیاست های رشد جمعیت این روند به سمت پیشرفت های خوبی رفته است و به همین خاطر به احتمال زیاد در آمار سال 95 این درصد، رشد پیدا خواهد کرد.

 

این یعنی وضعیت جمعیت بحرانی است و مردم باید نگران باشند؟

– خیر، جمعیت فعلی در حال حاضر در بهترین وضعیت است. خوشبختانه 70 درصد جمعیت ما را جوانان تشکیل می دهند که انرژی بالایی دارند و در حال حاضر مملکت ما مملکتی جوان محسوب می شود. البته ما در آینده به نسبت همین انبوه جوانی با انبوه سالمندان هم مواجه می شویم که این اگر میزان موالیدمان بالا نرود، خوب نیست، البته این روند طبیعی است که بعد از جوانی نوبت میانسالی و سالمندی می رسد، ولی اگر برنامه ریزی خوبی برای این 70 درصد وجود داشته باشد یعنی شغل، مسکن و ازدواج برای شان فراهم شود، این جمعیت جوان به سمت سالمندی می روند، در حالی که امید زندگی بالایی دارند و ما در آن زمان به امید خدا سالمندان توانایی خواهیم داشت.

امسال برای اولین بار سرشماری به صورت اینترنتی صورت می گیرد.

 

 بازخورد این روش جدید را بیان کنید و بگویید چرا امسال این روش استفاده می شود؟

– علت اصلی اینکه ما به سمت آمارگیری اینترنتی رفتیم در واقع علاوه بر پیشرفت تکنولوژی و بهتر بودن این روش، به این خاطر است که در حال حاضر تعداد اعضای هر خانواده نسبت به قبل کم شده است، برای مثال قبلا پنج الی شش نفر در هر خانواده بوده و حتما موقع آمارگیری حداقل یک نفر در خانه بوده است ولی در حال حاضر که بیشتر خانواده ها سه نفری و کمتر از این هستند، بهترین نوع آمارگیری روش اینترنتی است.

البته این قدم اول ما در اینترنتی کردن آمار است و همیشه اولین قدم ها سخت ترین قدم هاست. در بیشتر کشور های دنیا اولین آمارگیری اینترنتی حدود پنج درصد استقبال داشته است و اگر ما بالای ده درصد استقبال را داشته باشیم، این خیلی عالی است.

 

اطلاعاتی که مردم در اختیار مامورین شما می گذارند به غیر از سازمان آمار در دست کدام ارگان های دیگر قرار می گیرد؟

• مردم ما باید بدانند که این اطلاعات کاملا خصوصی و محرمانه محسوب می شود و مامورین ما اطلاعات مردم را تنها به سازمان آمار می رسانند وهیچ ارگان یا سازمان دیگری حق داشتن این اطلاعات را ندارد و مردم با خیال راحت می توانند اطلاعات را در اختیار مامورین ما می گذارند.

 

توصیه ای در مورد مامورین خود به مردم دارید؟

• هزینه های سرشماری برای دولت بسیار بالاست، به خاطر همین از مردم خواهش می کنم که نسبت به مامورین ما مثل فرزندان خود رفتار کنند و با صبر و حوصله پاسخگوی آنها باشند و با آماده کردن اطلاعات مورد نیاز مامورین ما از قبل، از اتلاف وقت آنها جلوگیری کنند .

مامورین ما در روز باید به 40 خانواده سر بزنند و اطلاعات بگیرند. به خاطر همین اگر مردم با آنها همکاری های لازم را داشته باشند در وقت، انرژی و هزینه ها صرفه جویی می شود.

 

حرف آخرتان با کابران به دخت؟

• من امیدوارم مردم با همکاری صمیمانه با مامورین سرشماری در کار آمارگیری امسال، باعث شوند برنامه های دقیقی برای آینده ی کشورمان ریخته شود.

/انتهای متن/