دخترانی که اولین کاروان تئاتربانوان را راه انداختند
گروه«هنر مقدس»اولین کاروان تئاتر بانوان در کشوراست که تنها برای بانوان به روی صحنه می رود. یک دهه فعالیت و 100 اجرا را در کارنامه دارد. سرپرست گروه بانوان«هنر مقدس» مریم شعبانی، کارگردان و نویسنده بسیاری از این نمایشنامه ها در گفتگو با به دخت از دلایل تشکیل این گروه وشرایط کاری خود می گوید.
برای شروع از خودتان و چگونگی شکل گیری گروه «هنر مقدس» بگویید.
– خب بهتر است اینطور شروع کنم که علاقه من به تعزیه به دوران کودکی برمیگردد؛ به زمانی که با خانواده به دیدن تعزیه در بازارچه تجریش میرفتیم. از همان زمان دوست داشتم خودم یک تعزیهخوان باشم. این علاقه به تعزیه و نمایش با من بزرگ میشود و باعث میشود که در چند رشته هنری مثل گرافیک، هنرهای تجسمی و صنایع دستی مدرک بگیرم و بعد از آن که به عنوان معلم هنر با آموزش و پرورش همکاری داشتم متوجه استعدادهایی در بچه ها شدم و اینکه علاقه زیادی به کار تئاتر داشتند اما به دلیل فضای خاصی که در تئاتر هست این امکان برای ان ها با توجه به مسائل اعتقادی که داشتند فراهم نمی شد. به همین خاطر من تصمیم گرفتم یک فضای ویژه بانوان طراحی کنم و کار را با همان دانشآموزان شروع کردم. کم کم که کار جلو رفت، خیلیها برای همکاری با ما داوطلب شدند. خودم هم همزمان پیش استادان مختلف آموزش دیدم که البته بسیاری از این آموزشها از طریق کتاب و دیدن زیاد تئاتر صورت گرفت.
از طرفی من یک موضوعاتی را در تاریخ مطالعه می کردم که به نظرم می رسید چقدر خوب است که همه ی مردم در جریان این موضوعات قرار بگیرند اما با توجه به تخصص من این کار در قالب نقاشی و یا هنر دیگری نمی گنجید. به همین خاطر فکر کردم که باید در قالب یک تصویر سازی متحرک این اتفاق بیفتد. در نتیجه تصمیم من برای ایجاد گروه هنری تئاتر جدی تر شد. در واقع اغلب ما کمتر پیش می اید که تاریخ ایران، اسلام و جهان را بخوانیم. به نظرم امد که تئاتر بستر خوبی برای انتقال این مفاهیم می تواند باشد.
به هر صورت به صورت دقیق بخواهم بگویم هنر مقدس از سال ۱۳۸۰ با نام میعاد شروع به فعالیت تجسمی در زمینه های انقلابی و اسلامی کرد و یکی از رشته های اتصال دانشجویان و هنرمندان به سازمان های فرهنگی و مذهبی کشور بود. فعالیت تئاتری ما بطور اختصاصی و مستقل با نام «هنر مقدس» هم چند سال بعد به پرورش علاقمندان تئاتر دینی پرداخت و تا کنون بیش از ۱۰۰ اجرا با موضوع عاشورا، غدیر، سقیفه، شهادت حضرت فاطمه(س)، دفاع مقدس، حجاب و دیگر موضوعات ملی و مذهبی داشته ایم و ناگفته نماند این گروه نخستین کاروان تئاتر بانوان است که برای بانوان تئاترها و تعزیههایی متفاوتی را به روی صحنه میبرد. شروع کار ما به صورت کاروان تئاتر بود یعنی ما در مدارس، دانشگاه ها، فرهنگسراها و مراکز فرهنگی با حمل وسائل مورد نیازمان جهت اجرای نمایش کار می کردیم.
چطور شد که تصمیم گرفتید با گروه بانوان و برای بانوان به روی صحنه بروید؟
– همان طور که گفتم دیدن بچه های مستعدی که شرایط کار هنری مثل تئاتر را نداشتند من را به طراحی فضایی ویژه بانوان سوق داد. در واقع گروه نمایشی هنر مقدس، گروهی کاملا زنانه است و از بازیگران تا طراح گریم و صحنه و کارگردان و حتی مخاطبان، همه و همه زن هستند. بیشتر کسانی که با ما و با عنوان تعزیه بانوان روبهرو میشوند، اول خیلی تعجب میکنند و برای آن ها خیلی عجیب است. خیلیها هم گارد میگیرند؛ به خصوص آقایون. حتی قشر هنری هم به ما خرده میگرفتند و میگفتند مگه میشه تئاتری فقط مخصوص خانمها؟ اما با توجه به آن بینشی که در پشت این کار بود و عنایاتی که صورت گرفت شکر خدا گروه توانست طی ده سال فعالیت خود برنامه های خوبی را اجرا کند و مورد استقبال مخاطبان قرار گیرد.
خب کار بانوان برای بانوان محاسن زیادی دارد مهم ترین آن همان علتی است که موجب شد این گروه با این نیت یعنی کار هنری بانوان برای بانوان شکل بگیرد.
نخستین نمایشی را که توسط گروه هنر مقدس به روی صحنه بردید خاطرتان هست؟
– خاطرم هست اولین تئاتری که روی صحنه بردیم، متعلق به ده سال پیش در یک مدرسه راهنمایی دخترانه بود. نام نمایش یادم نیست اما متنی بود از آقای سید جواد هاشمی درباره یک دختر شهید. در کنگره بزرگداشت شهدای غواص این تئاتر برگزار شد. در آن مجلس سرداران و بزرگان زیادی حضور داشتتند. بعد از آن دیگر برای آقایان اجرا نداشتیم و اولین و آخرین اجرای ما برای آقایان بود. حالا تمام آن دخترهای نوجوان بزرگ شدهاند و در کار خود حرفهای هستند. آن زمانی که این دخترها به این گروه پیوستند اغلب دانشآموز بودند یا تازه دیپلم گرفته بودند. اما الان همه دانشجوی کارشناسی و یا فوق لیسانس هستند یا خیلی از آنها ازدواج کردهاند و خلاصه با این گروه بزرگ شدهاند.
با توجه به یک دهه تجربه کار در حوزه تئاتر چقدر این هنر را در خدمت انتقال پیام به توده مردم به ویژه جوان ها می دانید؟
– خب ذات هنر به گونه ایست که به عقیده من هر پیامی را که می خواهیم به مخاطب برسانیم بهتر است در قالب هنری شکل بگیرد. حالا این قالب هنر می تواند موسیقی، تصویر سازی، عکس و … باشد و جمع تمام این هنرهای مختلف در تئاتر هست و در واقع تئاتر مجموعه ای از تمام هنرهاست و پیامی که در قالب تئاتر بیاید اثرگذاری اش چند برابر می شود.
من حتی در این خصوص خاطره شیرینی دارم که مربوط به سال ها پیش است. بعد از اتمام یکی از اجراهای ما خانمی که زرتشتی بود و طبق گفته خودش سال ها بود که دوست داشت مسلمان شود اما هیچ وقت به یقین نرسیده بود با دیدن نمایش ما تصمیم می گیرد که مسلمان شود و این اثر در خصوص اجراهای آیینی ما که مستند هم هست بسیار بیش تر است و اثرات اجتماعی، روحی و روانی این هنر بر روی مخاطب انکارناپذیر است و این چیزی است که من به شخصه دیده ام، بی نهایت مثبت است و من هنری را اینقدر اثرگذار ندیده ام.
تأثیر این هنر بر روی عوامل کار مثل بازیگر، کارگردان و …چگونه است؟ آیا باعث رشد آن ها نیز می شود؟
– به هر حال تئاتر یک هنر اجتماعی است، از ان به عنوان هنر درمان استفاده می شود و تئاتر درمانی در بسیاری از کشورها وجود دارد. مسلماً این هنر در سلامت روانی خود بازیگران، تخلیه هیجانات، بالا بردن اعتماد به نقس و قدرت تمرکز و داشتن سلامت جسم اثرگذار است. به هر حال برای کار هنری مانند تئاتر امادگی هایی لازم است. از نظر عقیدتی واعتقادی نیز چون اغلب کارهای ما آیینی است و نیاز به تحقیق دارد. بازیگر باید یک ارتباط فکری و روحی با نقش برقرار کند که بر روی خودش اثرات مثبتی دارد .
با توجه به آنچه که گفتید فکر می کنید برای دختران جوان ما کار در عرصه تئاتر چقدر سازنده و مثبت می تواند باشد؟
– به عقیده من جوان ها باید تنها به ظاهر هنر توجه نکنند و به دنبال بطن آن باشند. اینکه واقعا هنرمند باید ذهن و روحش متوجه عالم ملکوت باشد نه اینکه تنها متوجه ظواهر امر باشد و به اصطلاح تیپ هنری داشته باشد که مثلا اینطور بنشینم، اینطور حرف بزنم و یا اینگونه بپوشم و چیزهای دیگری که برخی فکر می کنند متداول است و اگر قرار باشد هنرمند عرصه تئاتر باشند، باید حتما این روال رفتاری که خیلی هم متناسب هنرمند نیست، را در پیش بگیرند، از قبیل روابط خیلی آزاد و یا فکر نیهلیستی و یا غره شدن به خود. همه ی این ها آسیب هایی است که می تواند منجر شود یک هنرمند به آن درجه هنری نرسد و فکر می کنم تنها راه حل این است که دختران جوان ما که علاقه مند این هنر هستند به بطن هنر وصل شوند و به خود تکبر راه ندهند، خودشان را باور داشته باشند اما با توکل به خدا و اتصال به عالم ملکوت و نکته بعدی اینکه انجام کارگروهی یک توانمندی لازم دارد که من توصیه می کنم حتما این توانمندی را پیدا کنند.
آخرین اجرای گروه چه زمانی بود و آیا گروه در آینده نزدیک نمایشی را به روی صحنه خواهد برد؟
– اخرین اجرای ما نیمه شعبان با عنوان «برای دنیای پس از ظهور» بود که ترکیبی از مستند، طنز و تخیل پردازی بود و در دانشگاه ها اجرا داشتیم و متأسفانه به دلیل کسالت بنده بعد از آن دیگر اجرایی نداشتیم اما ان شاءالله بعد از رفع کسالت اجرا داریم. البته اینکه به صورت کاروان تئاتر باشد یا به صورت مستقردر مکان خاصی هنوز تصمیمی گرفته نشده است. اما تئاتری داریم با عنوان «بعد از هبوط» که داستان هبوط انسان است، کاملا مستند است و متصل می شود به موضوع عاشورا و چند موضوع دیگر هم در دست داریم که در مرحله تحقیق و بررسی است.
با سپاس از این که در این گفت وگو شرکت کردید.
/انتهای متن/