نظم و سلیقه بیشتردر پوشش زنان حج گزار ایرانی

این توجه به رفتار، حالات و شرایط زنان زائر ایرانی و غیر ایرانی را تقریبا می توان در تمام سفرنامه هایی که بانوان از سفر حج نوشته اند، دید. حتی از خلال سفرنامه های بانوان ایرانی می توان تفاوت و البته پیشرفت فرهنگی زنان ایرانی را هم درک کرد. در این قسمت از بررسی کتاب بانوان سفرنامه نویس ایرانی موضوع پیشرفت فکری و فرهنگی بانوان ایرانی را در زمینه پوشش و حجاب مورد توجه قرار داده ایم.

مقایسه پوشش بانوان زائر ایرانی و غیرایرانی

زهرا زواریان از بانوان داستان نویس و پژوهشگر عرصه ادبیات داستانی کشورمان است که بیش از 50 کتاب و رساله و مقاله دارد. او در سال 1372شمسی به حج تمتع رفته و ره آورد آن، سفرنامه ایست به نام «شبستان دل».

خانم زواریان در سفرنامه اش که هم وجه ادبی دارد و هم عارفانه، ضمن توصیف حالات معنوی همسفران، به توصیف شور و حال گی بانوان ایرانی پشت دیوار بقیع می پردازد. اما وقتی شروع به توصیف پوشش و حجاب زنان زائر غیرایرانی و مقایسه آن با بانوان ایرانی می کند، گله مندی از بی نظمی در پوشش بانوان ایرانی را می توان از لابه لای واژه هایش حس کرد.  

او از پوشش (مانتو و شلوار) وحجاب یکدست و سفیدرنگ زنان ترکیه تعریف می کند و همچنین از کار دستی (گلدوزی و شماره دوزی) زنان اندونزیایی روی حاشیه پایین مقنعه های بلندشان می نویسد و از آن ذوق و سلیقه زنانه تمجید می کند. حتی یکدست بودن حجاب زنان عرب (چادر و روبنده) را هم نوعی از نظم پوشش آنها می داند. ولی ظاهرا چون در آن سال ها هنوز پوشیدن چادرهای سفید و یک شکل احرام در میان بانوان زائر بیت الحرام ایرانی رایج نشده بوده، خانم زواریان از ناهماهنگ بودن پوشش بانوان زائر ایرانی، بی نظمی و گاهی بی سلیقگی در پوشش آنها با ناراحتی یاد می کند. حتی از حجابی که در آن زمان میان بخشی از بانوان سنتی ایرانی رایج بوده شکایت دارد. زیرا در آن سال ها بانوانی بودند که همراه چادر از  روسری یا مقنعه استفاده  نمی کردند و با اندک غفلتی، مو و گردن شان پیدا می شد.

نهایتا خانم زواریان در صفحاتی که به توصیف حجاب بانوان کشورهای مختلف می پردازد، آرزو می کند که کاش حجاب بانوان زائر ایرانی یکدست، خوش سلیقه و منظم شود.

چادر سفید احرام زنان ایرانی

درست برعکس خانم زهرا زواریان که در سال 1372ش. به حج رفته و از بی نظم و بی سلیقه بودن پوشش و حجاب بانوان ایرانی شاکی است، دکتر مرضیه داوود پور که یک بانوی پزشک مشهدی است و در سال 1385شمسی به سفر حج تمتع رفته است از وضعیت پوشش بانوان ایرانی با تمجید یاد می کند.

در واقع به دلیل گذشت زمان و پیشرفت فرهنگی بانوان ایرانی، او در سفرنامه حج خود و موقع پرداختن به همین موضوع، اطلاعاتی به خواننده می دهد که مخاطب متوجه می شود بانوان زائر ایرانی با پوشیدن چادرهای یکدست و سفید احرام، نظمی مثال زدنی در پوشش نسبت به بانوان زائر برخی از کشورها در زمان انجام اعمال حج دارند.

حتی خانم داوودپور در برخی از قسمت های سفرنامه اش از بدحجابی بعضی از بانوان آفریقایی شکایت می کند و آن را مناسب فضای حج نمی داند.

با مقایسه مشاهدات دو حاجیه خانم سفرنامه نویس ایرانی با فاصله 13 سال، می توان به پیشرفت  فرهنگی بانوان ایرانی در زمینه پوشش و حجاب در سفرهای حج پی برد.  

*برگرفته از کتابهای «شبستان دل»، سفرنامه حج زهرا زواریان، انتشارات مدرسه، چاپ اول 1378.ش  و «خانه دوست اینجاست»، سفرنامه دکتر مرضیه داوودپور، انتشارات پاژ(مشهد)، چاپ اول 1386.ش

/انتهای متن/